Xxi asr haqiqatdan ham axborotlashgan jamiyat asri deb tan

3.1.3. Faza bo‘yicha modulyatsiya 
 
Faza bo‗yicha modulyatsiyalash (FM) CHM usuli kabi 
murakkabdir. Ammo bu jarayonning natijalari va umumiy ta‘riflarlari 
ko‗p hollarda o‗hshash bo‗lishi mumkin.
Faza bo‗yicha modulyatsiyalash usuli texnik jihatdan amalga 
oshirish murakkabligi sababli oddiy aloqa tizimlarida keng qo‗llanishga 
ega bo‗lmadi. Bu usulni qo‗llagan holda shovqindan himoyalanganligi 
bo‗yicha nazariy chegaraga yaqin ko‗rsatgichga ega aloqa tizimini 
amalga oshirsa bo‗ladi.
Faza bo‗yicha modulyatsiya usulida tashuvchi signalning φ fazasi 
modulyatsiyalovchi (axborot) signalning ta‘sirida o‗zgaradi. Shunday 
qilib, tashuvchi signalning φ fazasi modulyatsiyalovchi signal parametri 
(tok yoki kuchlanishi) ning oniy o‗zgarishlariga proporsional ravishda 
o‗zgarib boradi. Quyidagi 3.7-rasmda faza bo‗yicha modulyatsiyalangan 
signalning hosil bo‗lish jarayoni aks ettirilgan.
 
3.6 – rasm. Tashuvchini faza bo‗yicha modulyatsiyalash jarayoni 

---

Rasmdan ko‗rinib turib
chastotali modulyatsiyalovchi 
signalning tok yoki kuchlanish qiymati ortgan sari faza bo‗yicha sin t ga 
mos ilgarilash yuz bermoqda. Aksincha modulyatsiyalovchi signalning 
tok yoki kuchlanish qiymati kamaygan sari faza bo‗yicha kechiqish yuz 
bermoqda. Bu erda fazaning maksimal og‗ishi kuzatiladi yoki bu faza 
deviatsiyasi deyiladi.
Faza bo‗yicha modulyatsiyalangan signal ifodasi quyidagicha: 
u
fm
=U
ω0 
cos(ω
0 
t+
 
m
f
sinΩ t), (3.15)
 
 
Bu erda m
f 
– faza modulyatsiyasi indeksi. 
Faza modulyatsiyasida modulyatsiya indeksi faza deviatsiyasiga 
teng deb olinadi, ya‘ni m
Ф
= 

. 
Rasmda ko‗rinadiki faza modulyatsiyasi jarayonida nafaqat faza 
o‗zgarmoqda balki tashuvchining oniy chastotasi ham o‗zgarmoqda. 
Aynan shuningdek chastota modulyatsiyasida ham tashuvchining fazasi 
o‗zgaradi. Faza va chastota bo‗yicha modulyatsiyalash qandaydir 
darajada o‗xshash, ammo amalga oshirilish metodi bo‗yicha bir biridan 
farq qiladi. Tashuvchining burchak deviatsiyasi faza bo‗yicha 
deviatsiyaga quyidagi munosabatda bog‗langan: 

ω

Ω

(3.16)
 
Faza bo‗yicha modulyatsiyalangan tashuvchining chastota polosasi 
quyidagicha aniqlanadi: 
∆F
fm
= 2 F 
Ω
(m
f 
+1),
(3.17)