Urganch davlat universiteti c h I z m achilik

4.3
.
Nazariy tahlil va umumlashtirish.
a) Adabiyotlardan 
ma’lumotlarning taxlilini yana bir bor ko’rib chiqish. 
b) Xujjatli dalillarni-dars rejasi, 
o’quvchilar tamonidan ishlangan rasmlar, 
darslarning qarorlari, hisobotlar, 
so’rovnomalar, suhbatlar va savol-javob 
natijalarining tahlili va umumlashtirish. 
 

 
 

---

11 
5. Kurs ishini matnini yozish. 
To’plangan maerial bayon etilganda ko’rilayotgan masala va 
dalillar izchilik bilan hisobga olinib borilishi kerak. Kurs ishida berilgan 
ma’lumotlar maxsus ilmiy bilimlar darajasida bo’lishi kerak. Ko’rilayotgan
masalaning asosiy mazmunini yaqqol ochib berish talab etiladi. Har bir 
murakkab masalaning tugallanishida, albatta qisqacha xulosa bilan 
yakunlanadi. 
O’z izlanishlarini bayon qilish chog’ida asosiy dalillarga 
tayanish raqam, jadvallar va xokazo kerak. Rasmlar ilova qilingan matin 
odatda, qisqa va tushunarli 
bo’ladi. 
Kurs ishda 
o’z ixtiyori bilan so’zlarni qisqartirish mumkin emas. 
Manbalardan 
ko’chirmalar keltirilsa uning qaerdan olinganligi, kurs ishining 
ayni shu betida, pastki qismda aniq va 
to’liq xolda beriladi. 
Kiritilgan taklif va muloxazalar muallifning shaxsiy kuzatishlari 
bilan yoki adabiyotlardan olingan 
ma’lumotlar asosda quvvatlansa yaxshi 
bo’ladi. O’rganilayotgan masala yuzasidan turli fikrlarning o’xshashlik va 
farqlarini aniqlab, taqqoslab borish juda muhim va axamiyatlidir. 
Bunda bir-biri bilan uzviy 
bog’lanishda bo’lgan xodisalar 
taqqoslanishi kerak, taqqoslashni bir xil belgilar 
bo’yicha yoki bir xil 
yo’nalish bo’yicha o’tkazgan ma’qul. Masalan: bir sinfdagi o’quvchilarning 
o’zlashtirishlarini, ularning avvalgi bilim darajasi bilan qiyoslasa bo’ladi.
Ba’zi adabiyotlarda ko’rilayotgan masalaga nisbatan turli 
munosabatlar uchraydi. Bunda yuqoridagi fikrlarni tahlilga tayangan xolda 
talaba, 
o’z izlanishlari natijasi, shaxsiy qarashlarini ifodalashi mumkin. 
Bunday mustaqil fikr yuritilishi kurs ishining qimmatini oshiradi va bahosni 
ko’taradi. Har bir bobni albatta yangi betdan boshlab yozish talab etiladi. 
Hamma bob va 
bo’limlarni yozishda ularning nomlanishini ko’rsatish kerak.
Kurs ishining matni 
qog’oz varag’ining bir tamoniga chetdan o’z 
mulohazalarini bildirish uchun joy qoldirib yoziladi.
Tajriba natijalarini dalillar bilan isbotlash uchun muallif 
o’z fikr 
mulohazalarini jadval, foto surat bilan 
to’ldiradi. Har bir illyustratsiya o’z 
nomiga ega 
bo’lib, qo’shimcha yozuvlarsiz tushunarli bo’ishi va tartib bilan 
ravqamlanishi kerak. Masalan
: “1-rasm” yoki “1-jadval” . 
Kurs ishi mavzusiga mos xolda rasmlar oq-qora yoki rangli, turli texnikada 
bajarilgan 
bo’lishi mumkin lekin ular badiiy jihatdan yaxshi ishlangan 
bo’lishi shart. 
Kurs ishi matnini yozishda uning mazmuniga alohida 
e’tibor 
berish lozim. Juda qiziqarli fikrlar keltirilgan kurs ishi ham tushunasiz va 
qo’pol xatolarga yo’l qo’yib yozilgan bo’lsa, o’z qimmatini yo’qotadi. 
Matinda ortiqcha 
so’zlar va jumlalar bo’masligi, muallifning fikri aniq ravon 

---

12 
yoritilgan 
bo’lishi talab etiladi. Ikkinchi darajali masalalar tafsilotiga berilib 
ketib, matinni ortiqcha maydalashtirib yuborish yaramayi. Yuqorida 
ko’rsatib o’tilgan kamchiliklarga yo’l qo’ymaslik uchun qo’lyozmani qayta-
qayta o
’qish, undagi kamchiiklarni tuzatish, o’zgartirishar kiritish kerak 
bo’ladi. Nisbiy tugallangan fikrni bildiradigan jumlalar matinda alohida 
yangi qatordan yoziladi. Matinni yozishda umumiy qabul qilingan termin 
(atama)lardan foydalanish, yangi 
so’z ishlatilsa unga izoh berib borish 
zarur.
Qo’lyozma ustida ish olib borishning muhim bosqichlaridan biri 
xulosalar chiqarish va amaliy tavsiyalar berishdir. Xulosalar ishning 
mazmunidan kelib chiqishi va bir-ikki jumla orqali uning mohiyatini ochib 
beradigan bo
’lishi kerak. Demak, muallif xulosa chiqarganda ishning 
asosiy mazmunini uni amalda tadbiq etish xaqidagi tavsiyalarni qisqacha 
yozishi lozim. 
Qo’yilgan vazifa va to’plangan materiallarning miqdoriga qarab 
xulosalar taxminan 3-5 punktdan iborat 
bo’lsa yetarlidir. Xulosa qismini 
xaddan tashqari oshirib yuborish unga xususiy va tasodifiy narsalar kiritish 
tavsiya etilmaydi. 
Yuqorida 
ko’rsatib o’tganimizdek, xulosa va takliflardan so’ng 
foydalangan adabiyotlar 
ro’yhati keltiriladi. Uni tuzishda quyidagi tartibga 
rioya qilish zarur. 
Muallif familiyasi, ismi sharifi maqolaning sarlavhasi, maqola chop 
eilgan jurnal yoki ilmiy 
to’plamning nomi, nashir etilgan joyi, tom, nomer, 
nashir etilgan yili, betlar kiritiladi.
Adabiyotlar 
ro’yhatida muallifning familiyasi va ularning asarlari 
alfavit 
bo’yicha joylashishi kerak. Bir xil familiyali mualiflar uchrab qolsa 
ular 
ro’yxatda ismi sharifi bo’yicha yoziladi. Bitta muallifning turli 
kitoblaridan foydalanilgan 
bo’lsa, ro’yxatda familiyasini bir marta ko’rsatib 
“yana” so’zini ishlatish va ishning moxiyatini yozish kerak. Kitob mualliflar 
xamkorligida yozilgan 
bo’lsa ro’yxatda ularning familiyalari alьfavit bo’yicha 
jolashtiriladi. Xorijiy mualliflarning familiyasi chet tilida yoziladi, 
ro’yhatni 
oxirida beriladi.