Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши

K
ket
 = * S 
Mi – ketgandar soni;
R – o‗rganilayotgan davrdagi aholining o‗rtacha soni;
S – konstanta, 1000 aholi (promille). 2007 yil O‗zbekistonda ketganlar 
intensivligi koeffisientini aniqlaymiz: 
K
2007
= 
* 100 = 7, 97 
Demak, 2007 yil Respublikadan 1000 aholiga nisbatan 7,97 ta kishi ketgan, 
yoki ketganlar intensivligi koeffisenti 7,97 promillega teng bo‗lgan. Kelganlar 
intensivligi koeffisenti: 
K =
* C 
Mj – kelgandar soni; R – o‗rganilayotgan davrdagi aholining o‗rtacha soni; 
K
2007
1
= 
* 100 = 5, 62. 
2007 yil O‗zbekistonga kelganlar intensivligi koeffisienti 5,62 promillega teng 
bo‗lgan, yoki har 1000 kishiga nisbatan o‗rtacha 5,62 ta kishi kelgan. 
O‗zbekistonda 2007 yili aholining migratsion o‗sishi (5,62 – 7,97) – 2.35 kishini 
tashkil etgan, yoki migratsion o‗sish koeffisienti mabfiy– 2,35 %
o
ga teng bo‗lgan. 
 
11.3. Xalqaro migratsiya va undagi o‗zgarishlar 
Biz e`tirof etkanimizdek xalqaro migratsiya bu odamlarning doimiy 
mamlakatdan boshqa mamlakatga ko`chishidir. Odamlarda xalqaro migratsiya 60 
ming yil oldin boshlangan, ular bugungacha davom etmoqda. Xalqaro migratsiya 
mamlakatlar o`rtasida sodir bo`ladigan migratsiya hisoblanadi. Uning dinamikasi, 
ya`ni ichki migratsiya mamlakat chegaralari doirasida migratsiyadir. Xalqaro 
migratsiyani o`rganish biz ishlatadigan ta`riflar va tushunchalar ba`zi hisoblar 
tomonidan boshlanadi. Vaqt o`tgan sari xalqaro migratsiya modelini birlashtirish 
xolatini muxokama qilish dolzarbdir. Xalqaro migratsiyaning asosiy nazariyalarini 
1
Демографический энциклопедический словарь. - М., 1985, c. 207 – 208. 

---

231 
ko`rib chiqishimiz sababi, uning salbiy va ijobiy iqtisodiy oqibatlarini ko‗rsatib 
berishdir. Bu yuridik va noqonuniy migratsiyalar bilan namoyon bo`lmoqda. 
Yakunida xalqaro migratsiyaning 
zeronet 
kontsepsiyasi muxokama qilinadi. 
Ichki migratsiyani o`rganishda o`xshash sharoitlar 
difenetsiy
nomli standart 
tushunchani demograflar tomonidan xalqaro migratsiyani o`rganishda keltirib 
chiqardilar.
Emmigratsiya va immigratsiya o`rtasidagi birinchi farq.
Immigratsiya bu 
odamlarning boshqa yangi mamlakatga doimiy yashash uchun borishi; Immigrant 
bu boshqa yangi davlatga yashash uchun kirayotganda xalqaro chegaradan o`tadi. 
Bu 
analno-tyermin
tushunchasi migratsiyada ichki migratsiyani o`rganishda 
ishlatiladi. Boshqa tarafdan emmigratsiya bu odamlarning mamlakatdan kyetishi 
tushuniladi. Immigratsiyada muhim rol o`ynaydigan savollardan biri muddatidir. 
Uzoq muddatli immigrantlar soni dunyoda oxirgi 10 yil mobaynida juda ko`paydi. 
Immigrantlar soni 1965 - yilda 75 milliondan, 1990- yilga 120 million, 2006- yilga 
190 millionga ko`tarildi. Taxminan dunyo aholisining 3%i uzoq muddatli 
immigrantlarni tashkil etdi. Bu foiz kichkina bo`lgani bilan juda katta sonly 
hajmdir.
Remigrant xalqaro migratsiyani kelib chiqarish davlatiga teskari xolati. 
Remigrant - qandaydir ma`lum bir vaqt mobaynidan keyin xalqaro migratsiyada 
o`zining birlamchi mamlakatiga qaytib keladi. Xalqaro migrantlarning turistlardan 
farqi, bu ularning qaytib kelib doimiy yashash joyi aniqmasligi. Odamlar boshqa 
davlatga turist yoki ma`lum muddat uchun ishga (diplomatlar) borganlarda xalqaro 
migrantlar xisoblanmaydi (Momipg. 2003). 
XX asrning immigrantlari 4 guruhga bo`linadi:

qochoqlar; 

boshpana qidiruvchilar; 

sobiq koloniyadagi migrantlar; 

irqiy migrantlar. 

---

232 

TASHKIL ETILGAN –
1951- YIL. 

A’ZO DAVLATLAR –
126 TA

FAOLIYATI 
DAVOMIDA 11 
MLNDAN ORTIQ 
INSONLARGA 
YORDAM BERGAN

DUNYODAGI ENG 
YIRIK 
TASHKILOTLARDAN 
BIRI SANALADI