Kirish mavzu. «Shaxs va jamiyat» kursining o’qitish metodikasi maqsadi va vazifalari Reja: «Shaxs va jamiyat»

Standart-ta'limda
yaratilgan me'yoriy reja, dastur, darsliklarni o’zlashtirish 
ekvivalenti, ya'ni ta'lim mazmunini o’zlashtirish darajasidir. Standartni ishlab 
chiqishda o’quvchini haddan tashqari zo’riqtirib yubormaslik talablariga rioya 
qilish, ya'ni u o’quvchi yoshiga mos, uni bajarishga qurbi yetadigan darajada 
bo’lishi kerak. Bunda albatta, ta'lim oluvchining qiziqishi, xoxishi, ehtiyoji hisobga 
olinishi lozim. Ta'lim standartlarini o’zlashtirishda shaxsga muhim ahamiyat 
berilishi, unga yakka tartibda yondashilishi maqsadga muvofiqdir. Standartlarni 
o’quv jarayoniga tatbiq etishdan oldin o’ta puxtalik bilan tajriba- sinovdan 
o’tkaziladi va shu asosda bosqichma-bosqich o’quv jarayoniga kiritib boriladi. 
Davlat va jamiyat ta'lim muassasalari oldiga muayyan ijtimoiy buyurtmalar 
qo’yayotgan ekan, o’sha muassasalar tomonidan tayyorlanadigan kadr egallashi 
lozim bo’lgan ijtimoiy sifatlarning minimal chegarasini ham ko’rsatib berishi 
tabiiydir. Tarbiyalanuvchi yoki ta'lim oluvchilar egallashi lozim bo’lgan bilim, 
ko’nikma, malaka yoxud ma'naviy sifatlarning eng quyi miqdori ilmiy asoslarda 
belgilab berilgan rasmiy pedagogik hujjat-davlat ta'lim standarti hisoblanadi. 
Standartlarda belgilangan natijalarga erishilmasa, yo o’sha ko’rsatkichlarni egallay 
olmagan bola, yoxud yoshlarda muayyan miqdordagi bilim, ko’nikma, malaka va 
ma'naviy sifatlarni shakllantira olmagan pedagogikani mukammal deb bo’lmaydi. 
Bundan ko’rinib turibdiki, davlat ta'lim standarti (DTS) nazorat vositasi, ayni 
vaqtda, ta'lim muassasalarida ko’zlangan ko’rsatkichlarni qo’lga kiritish uchun 
zarur bo’lgan sharoitni belgilash o’lchovi hamdir. Davlat ta'lim standartlarining 
ko’rsatkichlari 
amaldagi 
mavjud 
ta'lim 
mazmunidan 
emas, 
balki 
shakllantirilayotgan o’quvchiga singdirishi lozim bo’lgan sifatlarning jahon 
bo’yicha zarur deb hisoblangan mikdoridan kelib chiqadi. 
Davlat ta'lim standartlarining ikki asosiy vazifasini alohida ta'kidlab 
ko’rsatish mumkin. Bunday standartlar umumiy o’rta o’rta ta'lim va o’rta maxsus 
ta'lim tizimida o’quvchilarga beriladigan ta'lim mazmunining majburiy 
minimumini hamda bitiruvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo’yiladigan 

---

18
talablar majmuasini belgilab beradi. Ta'lim mazmunining majburiy minimumi 
o’quv dasturlari va darsliklarda to’liq o’z ifodasini topishi shart. Bitiruvchilarning 
tayyorgarlik darajasiga ko’ra o’quvchi muayyan bosqichda egallashi shart bo’lgan 
bilim, ko’nikma va malakalarning minimal miqdori belgilanadi. 
O’zbekiston Respublikasi umumta’lim maktablarining XI sinflari uchun 
“Shaxs va jamiyat” fanining soatlari taqsimoti (34 soat) 
Mavzular
Mavzular nomi
Soat
1-mavzu
“Shaxs va jamiyat” kursining mazmuni, vazifalari va boshqa fanlar orasida 
tutgan o’rni.
1
2-mavzu
Inson-bioijtimoiy mavjudot
1
3-mavzu
Insonning vujudga kelishi va kamoloti haqidagi kontseptsiyalar
2
4-mavzu
Qadimgi dunyoda inson va jamiyat haqidagi qarashlar
2
1-baxs darsi
Qochoqlar va ko’chirilganlarning holati-turli davrlarning dolzarb muammosi
1
5-mavzu
O’rta Osiyo mutafakkirlarining inson va jamiyat haqidagi ta'limotlari
2
2 baxs darsi
Shaxsning qadr-qimmati va erkinligi
2
16-mavzu
Yevropada inson va jamiyayatning mohiyati to’g'risidagi g'oyalar
2
27-mavzu
Hozirgi zamon jamiyatshunosligi
1
3-baxs darsi
Himoyaga muhtojlarga munosabat: o’tmish va hozirgi zamon
1
8-mavzu
Jamiyatning 
ijtimoiy 
tuzilishi. 
Ijtimoiy 
adolat 
va 
barqarorlik- 
O’zbekistondagi ijtimoiy o’zgarishlarning bosh maqsadi
2
4-baxs darsi
Bolalar jamiyatning ijtimoiy strukturasida
1
9-mavzu
Jamiyatning siyosiy va huquqiy tizimi. O’zbekistonda huquqiy demokratik 
jamiyat qurilishining asosiy yo’nalishlari
2
5-baxs darsi
Insonparvarlik va shafqatsizlik-insoniy munosabatlarning ikki tomoni
1
10-mavzu
Inson va jamiyatning ma'naviy hayoti. O’zbekistonda ma'naviy 
yangilanishning asosiy masalalari
2
11-mavzu
Xalqaro munosabatlar-jahon taraqqiyotining ko’zgusi
1
12-mavzu
O’zbekiston xalqaro munosabatlar tizimida
2
6-baxs darsi
Mintaqaviy mojarolarni hal qilishda O’zbekistonning hissasi
2
13-mavzu
Xalqaro insonparvarlik huquqining vujudga kelishi va taraqqiyoti
1
7-baxs darsi
O’zaro yordam an'analarining jamiyat hayotidagi o’rni
1
14-mavzu
XXI asr va jamiyat kelajagi haqidagi bashoratlar
2
8-baxs darsi
Shaxs huquqiy madaniyatining qaror topishi
1
15-mavzu
Zamonamizning olamshumul muammolari va O’zbekistonning kelajagi
2

---

19
Akademik !^еу va kasb-hunar ko^lai'ida «Shaxs va jamiyat» _______ 
predmeti 
mavzularining taqsimoti (40 soat)
_________________________ ______
Darslar
Mavzular
Mavzular nomi
Soat
1-dars
1-mavzu
"Shaxs va jamiyat" predmetining mazmuni, vazifalari va
boshqa fanlar orasida tutgan o’rni.
1
2-mavzu
Inson-bioijtimoiy mavjudot.
1

---

20
Asosiy tushunchalar:
2-dars
3-mavzu
Insonning vujudga kelishi va kamoloti haqidagi kontseptsiyalar.
2
3-dars
4-mavzu
Qadimgi dunyoda inson va jamiyat haqidagi qarashlar
2
4-dars
1-baxs
darsi
Qochoqlar va ko’chirilganlarning holati-turli davrlarning dolzarb 
muammosi.
2
5-dars
5-mavzu
O’rta Osiyo mutafakkirlarining inson va jamiyat haqidagi 
ta'limotlari.
2
26-dars
2-baxs
darsi
Shaxsning qadr-qimmati va erkinligi.
2
7-dars
6-
mavzu
7-
mavzu
Yevropada inson va jamiyatning mohiyati to’g'risidagi g' oyalar.
Hozirgi zamon jamiyatshunosligi.
1
1
8-dars
3-baxs
darsi
Himoyaga muhtojlarga munosabat: o’tmish va hozirgi zamon.
2
9-dars
8-mavzu
Jamiyatning ijtimoiy tuzilishi. Ijtimoiy adolat va barqarorlik-
O’zbekistondagi ijtimoiy 
o’zgarishlarning
bosh maqsadi.
2
10-dars
4-baxs
darsi
Bolalar jamiyatning ijtimoiy strukturasida
2
11 -dars
9-mavzu
Jamiyatning siyosiy va huquqiy tizimi. O’zbekistonda huquqiy 
demokratik jamiyat qurilishining asosiy yo’nalishlari.
2
12-dars
5-baxs
darsi
Insonparvarlik va shafqatsizlik-insoniy munosabatlarning ikki 
tomoni.
2
13-dars
10-mavzu
Inson va jamiyatning ma'naviy hayoti. O’zbekistonda ma'naviy 
yangilanishning asosiy masalalari.
2
14-dars
11-
mavzu
12-
mavzu
Xalqaro munosabatlar-jahon taraqqiyotining ko’zgusi. 
O’zbekiston xalqaro munosabatlar tizimida.
1
1
15-dars
6-baxs
darsi
Mintaqaviy mojarolarni hal qilishda O’zbekistonning hissasi.
2
16-dars
13-mavzu
Xalqaro insonparvarlik huquqining vujudga kelishi va taraqqiyoti.
2
17-dars
7-baxs
darsi
O’zaro yordam ana'nalarining jamiyat hayotidagi o’rni.
2
18-dars
14-mavzu
XXI asr va jamiyatning kelajagi haqidagi bashoratlar.
2
19-dars
8-baxs
darsi
Shaxs huquqiy madaniyatining qaror topishi.
2
20-dars
15-mavzu
Zamonamizning 
olamshumul 
muammolari 
va
O’zbekistonning kelajagi.
2

---

21
Davlat ta'lim standarti-uzluksiz ta'limning muayyan bosqichida shaxs 
(mutaxassis)ning tayyorgarlik darajasi va mazmuniga qo’yiladigan minimum 
talablar. Shaxs va jamiyat bo’yicha standartlar strukturasi va mazmuni-kirish, 
majburiy minimum, tayanch komponent, tayyorgarlikka talablar «Innovatsiya»- 
«yangilik», «isloh» ya'ni ta'lim tizimidagi har qanday o’zgarish Pedagogik 
innovatika-pedagogik yangiliklar, ularni baholash va pedagogik jamoa tomonidan 
o’zlashtirish, nihoyat, uni amaliyotda qo’llash haqidagi ta'limot sifatida qaraladi. 
Takrorlash uchun savollar 
1.
Shaxs va jamiyat o’qitish metodikasini maqsadi va predmeti. 
2.
Shaxs va jamiyat o’qitish jarayonining tarkibiy qismlari. 
3.
Shaxs va jamiyat o’qitish jarayonining tarkibiy qismlarining aloqalari. 
4.
Ta'lim davlat standarti nima, uni maqsad va vazifalari. 
5.
O’rta ta'lim tizimida Shaxs va jamiyat o’qitishning maqsad va vazifalari. 
O’rta talim tizimi va o’rta maxsus talim tizimi strukturasi.