K ic h ik bizn es V a X u su siy t a d b ir k o r L ik


yo'nalishlari. -Т.: “Fan va texnologiya”, 2011, 25-bet



Download 5,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet107/137
Sana27.06.2022
Hajmi5,24 Mb.
#708295
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   137
Bog'liq
Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик Болтабаев М Дарслик 2011

yo'nalishlari. -Т.: “Fan va texnologiya”, 2011, 25-bet.


Shuningdek, oilaviy tadbirkorlikning iqtisodiy vazifalaridan tashqari 
ijtim oiy v a zifa la ri 
ham mavjud. Xususan:
1) Ijtimoiy keskinlikni yumshatadi va bozor munosabatlarini 
demokratlashtiradi.
2) Yirik biznesdagiga nisbatan ish o'rinlarini yaratish qariyb o'n 
marta arzon bo'lganligidan kambag'allikka qarshi kurash va ishsizlik 
darajasini kamaytirish maqsadida yangi ish o'rinlari manbai hisoblanadi.
3) Oilaviy tadbirkorlikning muhim roli - bu ish beruvchilaming 
ko'pgina toifalari tomonidan ijtimoiy ishlab chiqarish jarayonida kam 
foydalaniladigan pensioner, talaba va o'quvchi, nogironlar kabi mehnat 
resurslarini mehnat faoliyatiga faol jalb qiladi.
4) Oilaviy tadbirkorlik ijtimoiy-mehnat munosabatlari sohasida 
demokratiyani kengaytirishga imkon beradi. Iqtisodiy faoliyatda tadbirkor 
yoki yollanma ishchi maqomini tanlashga imkon beradi.
Islohotlaming 
muvaffaqiyatli 
amalga 
oshirilishi 
ko'pincha, 
fuqarolaming 
jamiyatda 
amalga 
oshirilayotgan 
ijtimoiy-iqtisodiy 
islohotlaming 
yo'nalishlari, 
me’yorlari 
va 
qadriyatlar 
haqidagi 
tasavvurlariga bog'liq. Ma’lumki, har qanday mamlakat fuqarolarining 
mentaliteti tadbirkorlik munosabatlariga ham bevosita ta’sir ko'rsatadi. 
Oilaviy tadbirkorlik rivojlanishiga mentalitetning ta’sirini o'rganar 
ekanmiz, O'zbekistonda uning quyidagicha namoyon bo'lishiga amin 
bo'lamiz:
1. Milliy mentalitet oilaviy korxonaning tashqi institutsional 
muhitiga jiddiy shakllantiruvchi ta’sir ko'rsatadi.
2. Oilaviy biznes korxonalarida mehnat munosabatlari oilaviy 
munosabatlarda “rollarning” qanday taqsimlanishi haqidagi an’anaviy 
qarashlar asosida quriladi.
Mentalitetning 
ta’siri 
oilaviy 
korxonada 
ichki 
mehnat 
munosabatlarini qurishda ham o'z ta’sirini ko'rsatadi. O'zbekiston 
iqtisodiyotida zamonaviy oilaviy tadbirkorlik korxonasini, odatda erkak 
kishi (oila boshlig'i) boshqaradi va moliyaviy hisob, nazorat ayol kishi 
tomonidan boshqariladi.
Respublikamizda oilaviy biznesga xos bo'lmagan xususiyatlarga 
quyidagilami kiritishimiz mumkin: qarindoshlar o'rtasida iqtisodiy 
munosabatlami huquqiy mustahkamlanganligi, lavozim (tadbirkorlik) 
majburiyatlari bilan oilaviy majburiyatlar o'rtasidagi “chegara”ning aniq 
qo'yilganligi, ayollaming biznesga aralashuv darajasining yuqoriligi.
O'zbekiston Respublikasida oila institutining holati, bugungi kunda 
uning rivojlanishida hal qilinishi lozim bo'lgan ijtimoiy-iqtisodiy va


axloqiy-ruhiy nuqsonlar borligidan dalolat beradi. Jumladan, O'zbekiston 
Respublikasi Davlat statistika qo'mitasining ma’lumotlariga ko'ra, 2010- 
yilda respublikamizda 285,4 mingta nikohga qariyb 19,0 mingta ajralishlar 
to'g'ri kelgan, ya’ni 6,5 foiz oilalar barbod bo'lgan29. Albatta, bu 
ko'rsatkich boshqa mamlakatlardagiga qaraganda ancha kam hisoblanadi 
va respublikamizda oila institutining nisbatan mustahkamligidan darak 
beradi. Chunki, Rossiya Federatsiyasida 2003-yilda 1091,8 ming nikohga 
798,8 ming ajralish to'g'ri kelgan yoki mazkur mamlakatdagi 73,1 foiz 
oilalar barbod bo'lgan30.
Bu esa istiqbolda jamiyatning muhim bo'g'ini bo'lgan oila institutini 
rivoj lantirishda mahalla fuqarolar yig'ini, “Oila” respublika ilmiy-amaliy 
markazi kabi jamoatchilik tashkilotlari rivojlanishini yanada kuchaytirishni 
taqozo etadi.
BMT ma’lumotlariga ko'ra, kichik korxona, mikrofirma va oilaviy 
tadbirkorlik subyektlari dunyoning 50 foiz mehnatga layoqatli aholisi 
uchun asosiy ish beruvchi hisoblanadi, masalan AQSHda kichik 
korxonalar 60 foiz yangi ish o'rinlarini yaratadi. Respublikamizda ham bu 
ko'rsatkich 2010-yil yakunlariga ko'ra qariyb 50 foizdan ortiq ish o'rin 
KBXT subyektlari ulushi tomonidan yaratilgan. Jahon moliyaviy-iqtisodiy 
inqirozi sharoitida ham ishsizlik muammosi ko'pgina rivojlangan va 
rivojlanayotgan davlatlarda KBXT subyektlari tomonidan echilgan.
BMT va Xalqaro Mehnat Tashkiloti (XMT) kabi xalqaro tashkilotlar 
tomonidan kichik, shu jumladan, oilaviy tadbirkorlik kambag'allikka 
qarshi kurashning strategik yo'nalishlaridan biri sifatida qaraladi. 2003- 
yilda bo'lib o'tgan XMT ning 91-sessiyasida Xalqaro mehnat byurosi bosh 
direktorining m a’ruzasida “Mehnat qashshoqlikka qarshi kurash vositasi", 
tadbirkorlik 
kambag'allikni 
engishning 
muhim 
vositasi, 
ijtimoiy 
keskinlikni yumshatishning asosiy quroli sifatida qaraladi31.
XMT ning 91-sessiyasidagi yuqoridagi nomi tilga olingan ma’ruzada 
keltirilgan takliflarni respublikamiz amaliyotiga moslagan holda, bir qator 
ijtimoiy muammolami keskinligini kamaytirishga imkon beruvchi, oilaviy 
tadbirkorlikning raqobatbardoshligini qo'llab-quwatlovchi quyidagi taklif 
va tavsiyalami berish mumkin:

mahalliy ishlab chiqaruvchilar raqobat afzalliklarini oshirish, 
davlat va munitsipial mulkdan foydalanish bo'yicha imtiyozlar berish, ish

Download 5,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   137




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish