13-Mavzu: Deviatsiya konsepsiyalari. Deviatsiya va uning turlari

Qonunlar, jinoyatlar va jazolar
Qonunlar- bu hokimiyat tomonidan fuqarolar amal qilishi uchun belgilab 
qo`yiladigan tamoyil shaklidagi me'yorlar Konformlik namoyish yetmaydigan 
odamlarga qarshi qullanadigan formal sanktsiyalar ham mavjud. qonun bor joyda 
jinoyat ham topiladi, chunki jinoyatni qonunni buzuvchi har qanday xulq deb 
ta'riflash mumkin.
Sanoatlashtirishgacha bo`lgan yevropada diniy jinoyatlar, hukmdor va 
zodogonlarning mulkiga qarshi jinoyatlar eng og`ir jinoyatlar hisoblangan. Oddiy 
fuqaro ikkinchi bir fuqaroni o`ldirishi yuqoridagiday og`ir jinoyat hisoblanmasdi. 
Bunda jabrlanganning qarindoshlariga pul tqlab gunohini yuvgan. Ba'zan esa 
qurbon bo`lganning oilasi aybdorni o`ldirgan.
Qamoqxonalar va jazolar
Qamoqxonaga qamash uzoq vaqt kriminal xulqni korrektsiya qilish bilan, 
jinoyatchilarni reabilitatsiya qilish va ularni qonunni hurmat qiluvchi fuqarolarga 
aylantirish bilan bog`liq. qamoqxonaga qamash huquqbuzarlarni jazolash va 
fuqarolarni ulardan himoya qilish usulidir. Biroq baribir qamoqxonaga qamash 
tizimining e'lon qilingan tamoyili- kelajakda jamiyatda o`z o`rnini topa olishi 
uchun individni «tuzatish» hisoblanadi. Lekin qamoqxonalar shunday samara 
beradi deb hisoblab bo`lmaydi. Qamoqda jinoyatchilar faqat ozodlikdan emas, 

---

daromaddan, jamiyatdan, oiladan, sobiq do`stlardan, va boshqa shaxsiy 
buyumlardan ham maxrum bo`ladilar.
Ko`pincha ular liq to`lib ketgan binolarda yashaydilar va talablarni qatiy 
bajarishga majbur bo`ladilar.
Bunday sharoitlarda yashash qamoqxonalardagi mahbuslarni jamiyatdagi 
xulq-atvor me'yorlariga ko`niktirish o`rniga ular bilan jamiyat o`rtasiga to`siq 
qo`yadi.
Ular qamoqxonada o`zlashtiradigan odatlar va xulq-atvor usullari jamiyat 
ulardan umid qilayotganidan mutloqa aksinchadir. Barcha ozod bqlganlarning 60% 
dan ortig`i qayta jinoyatga qul urishi statistik ma'lumotlarga kqra aniqlangan. 
Jinoiy jazo sifatida o`lim jazosi ham qo`llaniladi. qamoqxonalar qayta tarbiyalash 
uchun tashkil qilinar ekan jinoyatchini qldirish bilan uning xulq-atvorini 
o`zgartirish mumkin emas. O`lim jazosiga turlicha qarashlar, munosabatlar 
mavjud.
Jinoyatchilik darajasi ayollar orasida erkaklar orasidagiga qaraganda ancha 
past. Buning sabablari ijtimoiylashuv sharoitlarining turlichaligi va erkaklarning 
ko`proq uydan tashqaridagi faoliyatga jalb etilganidir.