"avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish texnologiyasi"

3-MA’RUZA 
AVTOMATLASHTIRILGAN ISHLAB CHIQARISHDA TANA 
DETALLARINI TAYYORLASH 
Avtomatlashgan ishlab chiqarishda tana detallariga ishlov berish texnologik 
jarayonini loyixalashda tana detalini konstruksiyasini texnologikligini shu 
sistemada ishlov berish xususiyatlarini xisobga olib taxlil qilish kerak.
 

---

Нгтгқфдш”1987 
4-MA’RUZA. 
AYLANUVCHI JISM TURIDAGI DETALLARNI 
AVTOMATLASHTIRILGAN ISHLAB CHIQARISHDA TAYYORLASH 
Aylanish jismlari tipidagi detallar mashinasozlikda keng tarqalgan. Ular 
xizmat vazifasi, konstruksiyasi, o‘lchamlari va materiali bo‘yicha turlichadir. Ular 
orasida val tipidagi detallar diametridan bir necha katta bo‘lgan uzunlikka ega, diks 
tipidagi detallarda uzunlikkka nisbatan diametr katta, vtulka, silindr tipidagi 
detallarda esa diametr uzunlik bilan taxminan tengdir. Detallarni konstruktiv 
shakllari va o‘lchamlaridagi farqlar xom-ashyolarni o‘rnatilishi va ularga ishlov 
berish ketma-ketligiga ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun bunday detallarga ishlov 
berishda berilgan o‘lchamlarni xosil qilishni umumiy masalasidan tashqari yuzalarni 
o‘qdoshliligi va sirtlarni detal o‘qiga nisbatan aniq joylashganligini texnologik 
masalasi turadi. 
5-MA’RUZA 
TISHLI G‘ILDIRAKLARNI AVTOMATLASHTIRILGAN ISHLAB 
CHIQARISHDA TAYYORLASH 
Silindrik tishli g‘ildiraklarni xom-ashyolariga ishlov berishda texnologik 
bazalar bo‘lib, birinchi navbatda g‘ildiraklarni konstruktiv shakllari, texnik shartlar 
bo‘yicha aniqlik talablari va ishlab chiqarish masshtabigi bog‘liq bo‘lgan yuzalar 
hisoblanashi mumkin. Shunday qilib, gubchakka ega bo‘lgan tishli g‘ildiraklarni (tip 
I va II, 4.1 rasmga qarang) tayyorlash teshik (ikkita yo‘naltiruvchi baza) va baza yon 
sirtiga (tayanch baza) ishlov berish bilan boshlanadi, so‘ngra ular asosida ko‘plab 
operatsiyalarni (tokarlin, tish kertish va jilvirlash) amalga oshiriladi. 
Tavoqsimon yoki gardish tipidagi torets yuzasi katta maoydonga va kichik 
enli tishli gardishga ega yassi tishli g‘ildiraklarni (tip III va IV) tayyorlash baza yon 
sirtiga (o‘rnatiluvchi baza) va baza teshigiga (ikkita tayanch bazasi) ishlov berish 
bilan boshlanadi, ular keyinchalik ko‘plab operatsiyalarda texnologik bazalar 
sifatida qo‘llaniladi. Val tipidagi tishli g‘ildiraklarni (tip V) tayyorlash toretslarga 
ishlov berish va markaziy teshiklarni parmalash bilan boshlanadi, ular nisbat barcha 
keyingi operatsiyalarda texnologik bazalar sifatida qo`llaniladi. 

---

Нгтгқфдш”1987