O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Shakl:
Auditoriya-dars shakli, jamoada ishlash. 
Vosita:
Tarqatma materiallar: matnlar, ma’lumotnoma. 
Usul: 
Yozma materiallar va chizmalarni aniq ajratish va belgilash asosida. 
Nazorat: 
Savol-javoblar. 
 
Kutiladigan 
natijalar 
O‘qituvchi: 
Ma’ruzani qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga 
erishadi. Talabalar faolligini oshiradi. Talabalarda darsga nisbatan 
qiziqish uyg‘otadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadlariga erishadi.
 
Talaba: 
Yangi bilimlarni egallaydi. Yakka holda va guruh bo‘lib ishlashni 
o‘rganadi. Nutq rivojlanadi va eslab qolish qobiliyati kuchayadi. Qisqa 
vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi. 
Kelgusi rejalar 
(tahlil, 
o‘zgarishlar) 
O‘qituvchi: 
Pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tadbiq etish, 
takomillashtirish. O‘z ustida ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar bilan 
bog‘lash. Pedagogik mahoratni oshirish. 
Talaba: 
Matn bilan mustaqil ishlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon bayon qila 
olish. Erkin fikrlash, har bir masalaga ijodiy yondoshish, fanga, tanlagan 
kasbiga nisbatan qiziqish uyg‘onadi. 

---

188 
11
 
seminar. Psixikaning vujudga kelishi va uning evolyusiyasi. 
Reja: 
3.
Psixikaning ob’ektiv va sub’ektiv mezonlari.
4.
Psixikani rivojlanish bosqichlari. Xatti -harakat formalari.
5.
Hayvonlar intellektual xatti xarakat formalari.
Uzoq vaqtlar davomida psixologiya tabiiy, ijtimoiy fanlardan ajratilib o‘rganiladigan ilm 
sohasi sifatida qaralgan. Buning asosiy sababi shundaki, o‘sha paytlarda psixologiya, inson ruhi 
idealistik nuqtai nazaridan talqin etilgan. Psixologiya oldida turgan asosiy vazifa asosan inson ichki 
olamini o‘rganish bo‘lib, bu ichki olamga tashqi dunyoga aloqasiz ravishda lrganizm ichida paydo 
bo‘ladigan ichkarida kechadigan jarayonlar, holatlar sifatida talqin etilgan. Masaslan R.Dekartning 
ta’kidlashicha, insonning o‘zini o‘zi anglashi uning ruhiy hayotiga xos bo‘lgan narsa bo‘lib barcha 
psixik kechinmalarning murakkabligi faqat ana shu ichki jarayonlargagina bog‘liqdir.
 
O‘tgan asrda ana shu ichki olamni tashqi olamga qarshi qo‘yib, uni ajratgan holda talqin etish 
g‘oyalariga qarshi kurash avj olib ketgan edi bundan 100 yilcha muqaddam I.M.Sechenov 
tomonidan his etiladigan va amalga oshiriladigan psixologik faoliyatlarning o‘rganishi kerak deb 
aytadi.
 
I.M.Sechenov tomonidan taklif qilingan reflektor nazariya konsepsiyasi dualizm qarashlarini 
psixik hayotga tadbiq etish bo‘yicha birinchi ilmiy qarash bo‘lmagan.
 
Rivojlanishni quyi bosqichidagi hayvonlarning xatti-harakatida faqat tug‘ma xususiyatlar 
ustunlik qiladi deb aytiladi. Bu tug‘ma xususiyatlar ma’lum bir o‘zgarmas shart sharoitlar uchun 
adekvat xisoblanadi. Agar yashash sharoiti tez-tez o‘zgarib tursa, tug‘ma instinktiv xatti harakatlar 
noadekvat hisoblanadi. Bu xatti-harakatlarning asosiy kamchiligi, bu ularni har xil shart sharoitlarga 
moslasha olmasligidir. Shuning uchun ham hayvonlarda individual o‘zgaruvchan xatti harakatlarga 
nisbatan ehtiyojlar paydo bo‘la boshladi. Evolyusion taraqqiyotning quyi bosqichidagi hayvonlarda 
etakchi o‘rinni egallagan tug‘ma xususiyatlar, sut emizuvchilarga kelganda ikkinchi planga o‘tadi.