1-tema. Matematika tariyxınıń maqset hám wazıypaları, matematikanı rawajlandırıwshı kúshler hám onıń basqa pánler menen baylanısı. Matematika tariyxınıń tiykarǵı dáwirleri

Matematika tariyxındaǵı eń baslı dáwirler. 
Matematika haqıyqıy dún`yanıń muǵdarlıq qatnasları hám keńislik formaları 
haqqındaǵı ilim. Texnikanıń hám tábiyattanıwdıń talaplarına tıǵız baylanıslı túrde 
matematika úyrenetuǵın muǵdarlıq qatnaslar hám keńislik formalar zapası úzliksiz 
keńeye beredi. 

---

 Matematikanıń ayrıqsha ilim retindegi óz-betinshelik awhalın anıq túsiniw 
tek jetkilikli kóp faktlik materiallar toplanǵannan keyin múmkin boldı hám bul 
birinshi ret Áyyemgi Greciyada b.e.sh. 6-5 - ásirlerde kelip shıqtı. Matematikanıń 
usı waqıtqa shekemgi rawajlanıwın tábiyǵıy túrde matematikanıń payda bolıw 
periodına jatqızıw kerek, al b.e.d. 6-5 - ásirlerge elementar matematika periodınıń 
baslanıwı tiyis boldı. Matematikalıq izertlewler usı eki dáslepki dáwir dawamında 
xojalıq turmısınıń eń ápiwayı talaplarına baylanıslı tariyxıy rawajlanıwdıń oǵada 
erte basqıshlarında payda bolǵan tiykarǵı túsiniklerdiń oǵada sheklengen zapası 
menen is alıp bardı. 
17 ásirde tábiyattanıw menen texnikanıń jańa talapları matematiklerdi óz 
dıqqatın qozǵalıstı, shamalardıń ózgeriw processlerin, geometriyalıq figuralardı 
túrlendiriwlerdi matematikalıq jaqtan úyreniwge múmkinshilik beretuǵın 
metodlardı dúziwge qaratıwǵa májbúrledi. Analitikalıq geometriyada ózgermeli 
shamalardı qollanıw menen sonday aq differenciallıq hám integrallıq esaptıń 
dúziliwi menen ózgermeli shamalar matematikası dáwiri baslandı. 
Matematika úyrenetuǵın muǵdarlıq qatnaslar menen keńislik figuralarınıń 
sheńberiniń bunnan bılay da keńeyiwi 19 -ásirdiń basında matematikalıq 
izertlewlerdiń predmetiniń keńeyiw processine sanlı túrde qatnas jasaw zárúrligine 
alıp keldi, bunda muǵdarlıq qatnaslar menen keńislik formalarınıń múmkin bolǵan 
tiplerin jetkilikli dárejede ulıwma kóz-qarastan sistemalı túrde úyreniw máselesi 
maqset etip qoyıldı.