O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti umumiy tilshunoslik

1. Dinamik lingvistika. 
Dinamik lingvistika, asosan, tilni real mavjudligida, turlicha 
vazifalarni faol bajarishda, «taraqqiyotda», o`zgarishda tadqiq qi-ladi. 
2. Statik lingvistika. 
Statik lingvkstika til taraqqiyotidagi to`liq sinxronlashgan muayyan bir 
davr-ni (bo`lakni) ajratadi va uni tasvirlaydi. Tilshunos-likning ushbu sohasi, dinamik 
lingvistikadan farqli, tildagi rivojlanish va o`zgarish jarayonidan mutlaqo chetlashgan, unga 
yaqinlashmagan holda tilning hozirgi — zamonaviy davri bilan bog‘liq ma‘lum bir «qotgan» 
qismini - holatini tekshiradi. 
3. Atomistik lingvistika. 
Atomistik lingvistika diqqat-e‘tiborini har bir individual til 
birlik-larining taraqqiyotini, o`sishini alohida o`rganishga qaratadi. 
4. Struktural lingvistika. 
Struktural lingvistika til sistemasidagi ichki munosabat va 
aloqalarni tad-qiq qiladi. 
U til sistemasining struktural qatlamlari (fone-tik, leksik, morfologik, sintaktik sathlari) 
orasi-dagi o`zaro tabiiy, zaruriy bog‘liqliklarni, munosabat-larni o`rganadi. 
5. Sinxronik lingvistika. 
Sinxronik lingvistika statik va struktural lingvistika bilan uzviy 
bog‘liq bo`lib, tilning ma‘lum bir davrdagi «qotgan», «turg‘un» holatini tasvirlashga xizmat 
qiladi. 
6. 
Diaxronik lingvistika. 
Diaxronik lingvistik dinamik va atomistik lingvistika bilan uzviy 
bog‘lsh bo`lib, tilning taraqqiyot, til birliklarining esa ri vojlanish qonuniyatlari hamda 
natijalarini o`rganadi. 
7. Intralingvistika (ichki 
lingvistika). Ichki ling vistika til birliklarining sistem aloqasini, 
muno-sabatini ekstralingvistik faktorlarga bog‘liq bo`lma-gan holda o`rganadi. Ichki 

---

148 
lingvistikaning tadqiqo^ manbai bo`lib fonologiya, leksikologiya va grammatikg hisoblanadi.