|
6.2. Mehmonxonalar tasnifi va mehmonxona turlari.
Mehmonxonalar klassifikatsiyasi - aniq bir mehmonxona va nomerlarning xizmat
ko‗rsatish kriteriylari va standartlariga mos kelishini aniqlashdir. Har bir davlatda qabul
qilingan klassifikatsiya standartlarning sifat parametri hisoblanadi va bu uning nufuziga,
shakllanishiga, mijozlariga, xizmatlar narxiga ta‘sir qiladi.
Mehmonxonalar klassifikatsiyasi xalqaro va milliy darajalarda, shuningdek,
mehmonxonalar zanjiri, uyushmalari, ittifoqlari darajasida tartibga solib turiladi. Hozirda
30 dan ortiq klassifikatsiyasi mavjud bo‗lib, ulardan nisbatan keng tarqalganlari
quyidagilar:
-yulduzlar tizimi (1dan 5gacha);
-harflar tizimi(A,V,S,D);
- "tojlar" yoki kalitlar tizimi;
- ball tizimi;
- razryadlar tizimi va boshqalar;
Dunyoda yagona tizimning yuzaga kelishi uchun davlatlarning milliy an‘analari,
madaniy-tarixiy farqlar, sifat kriteriylari to‗siq bo‗ladi. Hozirda O‗zbekistonda
mehmonxonalar klassifikatsiyasi tizimi 1 dan 5 yulduzgacha bo‗lgan standart joriy
qilingan.
Har bir yulduz kategoriyasi quyidagilar bo‗yicha ma‘lum standartlar talablariga
javob berishi lozim:
- binolar, inshootlar;
- mehmonxona nomerlari;
- hayot xavfsizligini ta‘minlash tizimi;
- qulaylik darajasi;
- asosiy, qo‗shimcha va yordamchi xizmatlar;
- personallar malakasi va boshqalar.
Turistlarni joylashtirishda klassik tipdagi bosh korxonadir. Uning asosiy
belgilaridan biri nomerlar mavjudligidadir. Mehmonxonalar barcha zaruriy xizmatlar
45
turlarini taqdim etadi. Har kuni to‗shakni tartibga keltirish, xona (nomer) va sanitariya
uzellarini yig‗ishtirish, shuningdek, qo‗shimcha va yo‗l-yo‗lakay talab qilinadigan
xizmatlarni bajarish. Mehmonxonalarning turli klassifikatsiyalari mavjud. Mehmonxona
xo‗jaligi nazariyasi va amaliyotida xizmatlar turlari va maishiy qulayligidan kelib
chiqilib otellarni guruhlarga bo‗lish keng tarqalgan. Bu klassifikatsiya xizmat ko‗rsatish
standartiga qarab qabul qilingan otel kattegoriyasiga muvofiq belgilanadi. Attestatsiya
natiajalari bo‗yicha har bir mehmonxonaga razryad berildi. Bu uning binosi sifat va son
xususiyatlariga, nomer fondiga, infrastrukturasi, turmush ta‘minoti, shuningdek
shinamlik darajasi, asosiy assortimentlari, qo‗shimcha va yo‗l-yo‗lakay xizmatlari,
xodimlar malakasi, servis madaniyatiga bog‗liqdir. Razryadga ega bo‗lish otel
narxnomalari va mijozlar tarkibining nufuzida aks etadi. U sayohat qiluvchi shaxsga
turistik bozor takliflarida erkin munosabatda bo‗lishga ko‗maklashadi. Mehmonxonaning
sifati, xizmat ko‗rsatish bilan narxini tenglashtirib ko‗rish, tunash uchun qulay joy
tanlashga imkon beradi. Boshqaruv organlari otel klassidan davlat investitsiyalari va soliq
miqdorining taqsimlanish mezoni sifatida foydalaniladi. Mehmonxona biznesi sohasida
narx siyosatini ishlab chiqishda uni hisobga oladi.
Xizmatlar xili va maishiy qulaylik darajasi jihatidan otellar klassifikatsiyasi butun
jahon sivilizatsiyasida qabul qilingan ko‗pchilik Yevropa mamlakatlarida bunday turdagi
klassifikatsiyalar davlat tarkibi (Fransiyada markaziy, Ispaniyada mahalliy) ishiga kiradi
va maxsus qonunchilik aktlarini ko‗rib chiqish predmeti bo‗lib hisoblanadi. Boshqa
mamlakatlar (jumladan Shveysariya)da ular rasmiy harakterga ega emas, balki
mehmonxona biznesi vakillari tashabbusi bilan kelishib olinadi. Bundan tashqari
ko‗pgina mehmonxona zanjirlari, assotsiatsiyalar va ittifoqlar o‗z klassifikatsiyalariga
ega. Ularning umumiy soni 30 dan ko‗p. Shu jumladan, yulduzlar tizimi (birdan
beshgacha), harflar tizimi (A-V-S-O), «toj» yoki «kalitlar», ballar va boshqalar. Ularni
faqat toifa (kategoriya)lari miqdori, ramzlari, balki xizmat ko‗rsatish standartlari bilan
ham farqlanadi. Bu farqlar davlatning tarixiy madaniy xususiyatlaridan kelib chiqadi va
milliy an‘analar, urf-odatlar bilan uzviy bog‗liqdir.
Otellarning asosiy mijozlari ichki turistlar hisoblanadi. Ular yil davomida 70-90 %
yuklanishni ta‘minlaydi. Amalda ana shular mehmonxona bazasiga talab va servis
darajasini belgilaydilar.
BTTning nomerlar hajmi, ularni joylashgani, qulayligi va jihozlanishi, boshqa
binolari mavjudligi, mehmonlar dam olishi va ishbilarmonlar ishlashi uchun jihozlangan
binolar borligi, ularga xizmat ko‗rsatish qanday yo‗lga qo‗yilganiga qarab otellar yulduzli
klassifikatsiyasidan foydalanishni tavsiya qildi. Mehmonxona korxonalarini yulduz bilan
ajratish eng ko‗p tarqalgan lekin u ham universal emas. Misol uchun, Ispaniyada birdan
besh yulduzagacha mehmonxona kategoriyalari belgilangan bo‗lib, unda xizmat
ko‗rsatishning yuqori sifatlisi alohida ajratilgan. Xuddi shuncha kategoriya Fransiyada
ham amal qilinadi: yulduzsiz, birdan to‗rt yulduzgacha va to‗rt yulduz «lyuks».
Vengriyada otellar esa besh razryadga ega bo‗lib u birdan besh yulduzgachadir.
Korxona moddiy bazasi xilma-xil talablariga asoslangan va uning ekspluatatsiya
holati, servis madaniyati va sifati hisobga olingan mehmonxonalar klassifikatsiyasi
harakterlidir. Tashrif buyuruvchilarni qabul qilish qanchalik yaxshi tashkil etilsa,
joylashish vositasining kategoriyasi shuncha yuqori bo‗ladi.
Mehmonxonalar
o‗rtasida
jihozlanishi
va
ko‗rsatayotgan
xizmatlari
xususiyatlariga qarab, keng profildagi mehmonxonalar ajralib turadi. Ya‘ni ular apart-otel
(kvartira tipida), motellar, kurort mehmonxonalari, klublar yashash bilan birga va
boshqalar.
46
Turistik biznesda keyingi yillarda «Pucopte» (inglizchadan report - kurort) klass
otellar tarmog‗i tez rivojlana boshladi. Odatda ular manzarali qirg‗oq bo‗ylarida
joylashgan. Tropik bog‗lar va parklar ko‗rinishidagi yam-yashil daraxtlarga burkangan
«risorts» lar jannati dam olish joylaridir. Bu kategoriyadagi otellarga tijorat xizmat
«hammasi bor» tizimi muvaffaqiyatni keltiradi.
Ular tomonidan amalga oshirilayotgan xizmatlarga joylashish, ovqatlanish
(«shved dasturxoni»), ko‗ngil ochish barlardan tez-tez bepul foydalanish, shuningdek
samolyotga imtiyozli biletlar, transfer, ekskursiyalar kiradi. Shinam va uncha qimmat
bo‗lmagan dam olish a‘lo darajada transport xizmati ko‗rsatish bilan uyg‗unlashib
ketgan. Bolalar va uy hayvonlarini nazorat betida qoldirish mumkin. Shuningdek boshqa
qulayliklar «Risorte»ni turistlar uchun ayniqsa o‗rta xol sayyohlar uchun yanada
jozibador qiladi.
Mulkchilikka munosabat o‗zgarishi kondominium tizimida o‗z aksini topgan.
Ya‘ni bir necha shaxs birgalikda bitta mulkni egallaydi. Bu g‗arbda keng tarqalgan va
mamlakat turistik bozoriga taymsher ko‗rinishida kirib kelgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
