Microsoft Word analitik kimyo ruziyev

Optik tahlil usullari. Optik tahlil usullarining tasnifi.
Spektrofotometrik tahlil. Alanga fotometriyasi usuli
Optik tahlil usullari-moddaning optik diapazondagi elektromagnit 
to’lqinlari bilan o’zaro ta’siri. samarasini (unumini) o’lchashga asoslangan. 
Optik diapazonga elektoromagnit to’lqinlarning to’lqin uzunligi, λ=100 dan 
100000 nm gacha bo’lgan oblasti kiritiladi. Ko’pincha 
λ
o’rniga chastotani 
υ
 = 
c
λ
va to’lqin soni 
γ
 = 1/
λ
(C-nurning tezligi) tushunchalari ko’rinadigan (380-
760 nm) va infraqizil spektr (760-100 000 nm) sohalariga bo’linadi. 
Elektromagnit to’iqinlarining modda bilan ta’siri turlicha bo’lishi mumkin 
va shunga qarab optik tahlil usullari quyidagicha tavsiflanadi: 
1. Modda molekulasi polyarizasiya (qutblanishi) samarasini o’lchashga 
asoslangan usullar: refraktometriya, interferometriya va polyarimetriya; 
2. Yorug’lik nurlanishining moddaga yutilishini o’lchashga asoslangan 
usullar. Numi molekulalar ham, ionlar ham yutishi mumkin. Bunday 
molekulyar-adsorbsion 
usullarga 
kolorimetriya, 
fotokolorimetriya 
va 
spektrometriya usullari kiradi. Atomlarga yorug’likning yutilishiga asosan 
usullari atom adsorbsion usul kiradi; 
3. Modda nurlanishning yorug’lik intensivligi yoki ravshanlik darajasini 
o’lchashga asoslangan usullar emission usullar deyiladi. Molekulyar- emission 
usullarga flyuorimetriya, atom-emission usullarga esa emission - spektral tahlil 
va alanga fotometriyasi kiradi; 
4. Modda suspenziyasidan o’tgan yoki yutilgan yoki uning qattiq 
zarrachalari tarqatadigan yorug’likning intensivligini o’lchashga asoslangan 
usullar nefelometriya, turbidimetriya va mos ravishda fotonefelometriya va 
fototurbidimetriya deyiladi; 
Optik tahlil usullari kuzatish usullariga ko’ra ham vizual’ va fotoelektrik 
usullarga tasniflanadi. Vizual usullarga refraktometriya, interferometriya, 
polyarimetriya, nefelometriya va turbidimetriya kiradi. 
Fotoelektrik usullarga deteksiya (qayd qilish) fotoelementga yutilishni 
o’lchashga asoslanadi. Bu usullarda shuning uchun ham “foto” termini qo’shib 
aytiladi. 
Fotokolorimetriya, spektrofometriya, fotonefelometriya va hokozolar. 
Optik usullarda nur manbai sifatida - alanga (gaz gorelkasining) elektr 
yoyi, qizdirish lampalari ishlatilib, ularning yorug’lik nurlanishi 320-1000 nm 
oblastlarda bo’ladi. Natriyli lampalar 589 nm oblastlarda, vodorod va deyteriy 
bilan to’ldirilgan vodorod va deytcriyli lampalar 180-320 nm 
Sifatiy spektral tahlil - vizual yoki spektrni fotografik registrasiya qilish 
(spektrografda) natijasida amalga oshiriladi. 
Bunda 3 xil usuldan foydalaniladi. 

---

69 
1. Spektral priborning shkalasi ko’rsatkichlari bilan spektrdagi chiziqlar 
to’lqin uzunligi orasidagi bog’lanish egri chiziqlari ishlatish. 
2. Olingan spektr aniq, ma’lum spektr bilan solishtiriladi. Ko’pincha 
solishtirishlar uchun temirning spektridan foydalaniladi. Spektral chiziqlar 
atlaslari mavjud bo’lib, ularda boshqa elementlarning xarakterli chiziqlari holati 
temirning spektri ko’rinishi bilan birga joylashtirilgan. 
3. Interpolyasiya usulida ko’rinishi ikki spektral chiziqlarning to’lqin 
uzunliklari bo’yicha ular orasiga joylashtirilgan spektral chiziqlarning to’lqin 
uzunligi topiladi. Agar 1-spektral chiziqdan tekshiriladigan moddanikigacha 
bo’lgan masofa x
1
va tekshiriladigan modda spektr chizig’idan 2- spektral 
chiziqqacha x
2
bo’lsa, u holda interpolyasion formula asosida noma’lum to’lqin 
Uzunligi topiladi.