12
Илмий ва инновацион фаолиятни ривожлантириш
талабалардан иборат - ситрамонтанлар ("Алп тоғларининг бу томонида
яшайдиган"), иккинчиси - бошқа Европа мамлакатларидан келган
ултрамонтанлардан ("тоғларнинг нариги томонида яшайдиганлар") иборат эди.
XIII–XIV
асрлар охирида Тиббиёт талабаларини (улар асосий ўринни эгаллаган),
риторика, математика, физика ва нотариусларнинг касб-ҳунарларини
бирлаштирган эркин санъат университети яратилди
1
. Болонья университетлари
фақат ташриф буюрган талабалардан иборат эди - Болонья аҳолиси
университетдан чиқарилди, бу эса университетга автономия ва дунёвий
ҳокимиятдан мустақилликни таъминлади.
"Шифокорлар коллежи" деб номланган ўқитувчилар уюшмалари бундан
олдин университет талабалари томонидан ташкил этилган. Учта коллеж бор эди:
Рим ҳуқуқи ўқитувчилари, канон ҳуқуқи ўқитувчилари ва тиббиёт ҳамда бошқа
эркин санъат ўқитувчилари
2
.
Ҳайъатлар бўлажак ўқитувчиларни аттестациядан ўтказиши ва
докторантурага номзодларни таклиф қилиши мумкин эди. Талабалар
университетларидан фарқли ўлароқ, фақат Болоньянинг фуқароси ҳайъат аъзоси
бўлиши мумкин эди. Болонья Университетида барча куч талабаларнинг қўлида
эди, яъни улар амалда ўқитувчиларнинг иш берувчилари бўлиб ва улар кимнинг
маърузаларини тинглашлари керак, кимнинг раҳбарлиги остида ўқишни
танлашлари ва шунингдек, ўқитувчиларнинг иш ҳақини белгилашлари мумкин
эди.
Ўрта асрларда диний ва фалсафий таълимнинг марказига айланган Париж
университети Нотр-Дамдаги собор мактабидан ва Санкт-Женевьева аббатлиги ва
Санкт-Виктор аббатлигидаги монастирлардан
3
пайдо бўлди. Кўпгина
университетлар учун намуна бўлиб хизмат қилган Париж Университетида
менежмент (бошқарув) талабаларга эмас, балки магистрларга (ўқитувчиларга,
менежерларга) тақдим этилди.
1219 йилда черков маъмурлари (черков ҳокимияти) талабаларни илоҳиётни
ўрганишдан кўра кўпроқ иштиёқи туфайли Парижда Рим ҳуқуқини ўқитишни
тақиқладилар. Кўп ўтмай, Болонья университети ҳуқуқшунослик соҳаси ва
Париж Университети илоҳиёт соҳасида чироқ сифатида хизмат қилади деган
ишонч пайдо бўлди
4
. Бизга маълумки, факультетларга биринчи бўлиниш айнан
Париж Университетида пайдо бўлди, кейинчалик улар билан ҳамкорликдан
ташқари янги ташкилий модел - коллеж пайдо бўлди. Вақт ўтиши билан бошқа
шаҳарларда коллежлар очила бошлади ва XIV аср бошларига келиб уларнинг
1
Суворов, Н. С. Средневековые университеты / Н. С. Суворов. М.: Книжный дом «ЛИБРОКОМ», 2012. 256 с.
2
Ле Гофф, Ж. Интеллектуалы в Средние века / Ж. Ле Гофф. СПб. Издательство СПбГУ, 2003. 160 с.
3
Суворов, Н. С. Средневековые университеты / Н. С. Суворов.М.: Книжный дом «ЛИБРОКОМ», 2012. 256 с.
4
Ле Гофф, Ж. Интеллектуалы в Средние века / Ж. Ле Гофф.СПб. Издательство СПбГУ, 2003. 160 с.
Do'stlaringiz bilan baham: |