12-mavzu. Menejmentning tashkiliy strukturalari. Reja: Tashkiliy tarkibning tavsifi va mohiyati

 
Innovatsion (venchur) firma ichidagi bo’linmalarning turlari. 
Yirik firmalarda innovatsion tarkibi bir qator omillarga ko’ra bir necha turlarga ega: 
ishlayotgan loyihaning ahamiyati, ularning maqsadli yo’nalishi va murakkabligi, faoliyatning 
shakllanishi va erkinlik darajasi. 
1. Yangi mahsulotning yaratuvchi bo’lim mohiyatiga ko’ra loyiha mahsulot tarkibidir. Bo’lim 
firma uchun strategik ahamiyatga ega yangiliklarni yaratish va kiritish uchun bunyod etiladi. 
Innovatsion bo’limlardagi ishlovchilar bo’lim rejasiga kiritilmaydilar. U bevosita korporatsiyaning 
shtab kvartirasiga bo’ysunadi. 
2. Bevosita integratsiya. Bu ham strategik ahamiyatga ega bo’lgan yangi mahsulotlarni ishlab 
chiqarishdir. Shu bilan birga innovatsiya asosi ishlab chiqarish faoliyati bilan ham bevosita 
bog’liqdir. Uning ustida muvaffaqiyatli ish bajarish uchun texnologik, konstruktorlik va boshqa 
turdagi xizmatlar turadi. Shunday qilib, yangilik yaratish va uni amalda qo’llash firma boshqaruvi 
tizimida integratsiya qilinadi. Tabiiyki, faoliyatning yangi tashabbusli turining paydo bo’lishi 
tashkilotga sezilarli ta’sir ko’rsatadi. 
 
4. Menejmentning tashkiliy tarkiblarini tanlash va takomillashtirish. 
 
Boshqaruv tarkibiga qo’yiladigan talablar va ularni belgilovchi omillar mavjud bo’lib, g’arbiy 
menejment nazariyasida uchta guruhga ajratib ko’rsatish mumkin. Ularni quyidagi jadvalda 
berilgan. 
24-jadval 
Tashkiliy tarkib tanlashda ta’sir ko’rsatuvchi omillar
Ichki 
Tashqi 
Umumiy 
1. Murakkablik 
1. Tashkilot strategiyasi 
1. Hukmronlik va nazorat
samarasi 
2. Rasmiyatchilik 
2.Tashkilot o’lchami 
2. Axborot jarayonlari 

---

kompyuterlashtirish 
3. Markazlashtirish 
3. Texnologiya (mahsulot) 
4. Boshqarish jarayoni 
4. Tashqi muhit 
Firmadagi birinchi guruh o’z ichiga menejmentning tavsiflarini oladi, murakkablik, 
rasmiyatchilik, markazlashish, boshqarish meyori, (nazorat sohasi). Tarkibga tasir etuvchi ikkinchi 
guruhni biz shartli ravishda umumiy omil deb ataymiz. Ammo birinchi guruhga nisbatan ularni
malum darajada tashkil yoki dastlabki omil hisoblaydilar. Faqat ulargina tarkibni asosiy 
hisoblanadilar. Bular firma strategiyasini mahsulot yoki texnologiya turi tashqi muhit va tashkilot 
o’lchami.