73
Дидактиканинг
ривожланиш
тарихи
:
1.
Дидактика
атамаси
юнонча
“didacticis” –
ўргатувчи
, “didaska”
ўрганувчи
сўзларидан
келиб
чиққан
бўлиб
,
педагогиканинг
ўқитиш
ва
таълим
муаммоларини
ишлаб
чиқувчи
қисмидир
.
Маълум бўлишича
,
илк
бора
ушбу
атама
немис
педагоги
Вольфганг
Ратке
(
Ратихия
)
(1571-1635)
асарларида
таълим
санъатини
белгилшида
юзага
келган
.
Дидактика
тушунчасини
у
таълимнинг
назарий
ва
услубий
асосларини
тадқиқот
қилиш
билан
шуғулланувчи
илм
фан
деб
тушунар
эди
.
Дидактиканинг
асосий
илмий
ишланмасини
биринчи
марта
Я
.
А
.
Коменский
амалга
оширган
.
У
1632
йилда
чех
тилида
“
Буюк
дидактика
”
асарини
ёзади
, 1633 – 1638
йилларда
асарни
лотин
тилига
таржима
қилади
ва
1657
йилда
Амстердамда
нашр
қилинади
.
Дидактика
тушунчаси
остида
Я
.
А
.
Коменский
: “
барчани
барча
нарсага
ўргатиш
санъати
”
ни
тушунади
.
Бу
капитал
асар
тарихга
жаҳон
педагогикасининг
оламшумул
ютуғи
сифатида
кирган
ва
ҳозирги
вақтга
қадар
ҳам
ўзининг
аҳамиятини
сақлаб
келмоқда
.
Tayanch tuShunchalar:
didaktika, ta’lim tizimi, ta’lim maqsadi, ta’lim vositalari, bilim
ko‘nikma, malaka
Key words:
educational system,
aim of education,
means of education,
knowledge,
adaptation,
practice
1.Didaktika. Didaktikaning predmeti va vazifalari
Pedagoglar fikricha, ta’lim barcha davrlarda
ham ijtimoiy hodisa sanaladi. Ta’lim Shaxs
tomonidan ijtimoiy tajribalarning o‘zlaShtiriliSh jarayonini tezlaShtiradi, uni zarur ko‘nikma va
malakalar bilan qurollantiradi.
Pedagog – olimlar yillar davomida ta’lim tizimida
Nega o‘qitamiz? Nimani o‘qitamiz?
Qanday o‘qitamiz? Qaerda o‘qitamiz?
kabi savollarga javob izladilar. Didaktika “nimaga
o‘qitiSh?”, “nimani o‘qitiSh?”, “qaerda o‘qitiSh?”, “qanday o‘qitiSh?” kabi savollarga javob
beradi.
UShbu holatga asosan 1990 yillarning o‘rtalarida ta’lim sohasiga oid teoriyalar va ularning
asoschilari, o‘Sha davr amaliy darslari va
o‘qitiSh tarixi, talqin qiliSh kabilar bevosita ta’sir
ko‘rsatadi. Men o‘z hamkasblarimga qarata o‘zida “ qanday o‘qitiSh” kabi savollarga javob topiSh
imkoniyatiga ega bo‘lgan qo‘llanmalar avval ham, xozir ham ta’lim jarayonida asosiy ustun bo‘lib
kelgan va talabalar, izlanuvchilarga amaliy maslahat ko‘rsata olgan deb ayta olaman.
25
SHumunosabatibilanpedagogikaningoldidaquyidagisavollarturibdi:
Bujarayonqandaybo‘liShikerak?SHaxsnirivojlantiriShvaShakllantiriShuchunta’limdanqandayfoydal
aniShvauniqandayamalgaoShiriShlozim?UShbumasalalarninazariytomondaniShlabchiqiShalohidail
miyfan – didaktikanirivojlantiriShniasoslabbergan. Pedagogika fani Shaxsni rivojlantiriShning ikki
muhim jihati, uni o‘qitiSh va tarbiyalaShga e’tiborni qaratadi. SHu bois didaktika (ta’lim
nazariyasi) va tarbiya nazriyasi pedagogika fanining muhim tarkibiy qismlari hisoblanadi. UShbu
mavzuda Shaxs tomonidan ijtimoiy tajriba o‘z ichiga bilimlar, amaliy ko‘nikmalar va mahoratni,
hamda ijodiy faoliyat usullarini oliSh uning muhim jihati ekanligi ko‘rsatilgan. Ko‘rsatilgan uShbu
vazifa o‘qitiSh jarayonida hal qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: