O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

1. Mikromuhit, maishiy qulayliklar, «xonakilashtirilgan» sharoitlarda ishlovchilar (m):
laborantlar, buxgalterlar, EHM operatorlari. 
2. Har qanday ob-havo sharoitida ham ochiq havoda bo‘lish zarurati bilan bog‘liq ishlar 
(o):
agronom, po‘lat va temirbeton konstruksiyalarni montajlovchi, davlat avtoinspeksiya 
nazoratchisi. 
3. Noqulay shart-sharoitlar – balandlikda, suv tagida, yer ostida, yuqori hamda past 
temperaturada va hokazolardagi ishlar (n):
antenachi-machtachi, g‘ovvos, tog‘ kombayni 
mashinisti, o‘t uchuruvchi. 
4. Insonlarning ma’naviy hayoti va sog‘ligi uchun javobgar bo‘ladigan, asosan 
qadriyatlarga yo‘naltirilgan ishlar (m)
: MTM tarbiyachilari, o‘qituvchilar, izquvarlar. 
Xulosa qilib aytganda, ushbu to‘rtta guruhdagilar bir-birini inkor qilmaydigan, ba’zida bir 
yo‘nalishda ish yurituvchilardir. Ular faqatgina inson o‘zi uchun zarur bo‘lgan vositalar, belgilar 
asosida kasbiy farqlanishlardir.

---

55 
9-rasm
5- mavzu: Kasbga o’qitishning psixologik asoslari 
 
Reja:
1.
 
Kasbga o’qitishning rivojlanish tarixi. 
2.
 
O’quv faoliyatining psixologik mohiyati.
3.
 
O’quv faoliyati motivlari. 
4.
 
Kasbga o’qitishning psixologik asoslari. 
 
Hozirgi davrda kasbiy psixologiyaning muhim vazifalaridan biri - o’quv maskanidagi ta’lim 
jarayonini yanada takomillashtirishning psixologik asoslarini ishlab chiqishdan iborat bo’lib, bu xil 
yangi ta’lim dasturiga o’tish munosabati bilan bog’liqdir. Kasbiy ta’lim psixologiyasi shu bilan 
birga o’quvchilar shaxsining tarkib topish jarayonini turli tarbiyaviy tadbirlarning o’quvchilarga 
ko’rsatadigan ta’sirini o’rganadi hamda o’quvchilarning o’z-o’zini tarbiyalashning psixologik 
asoslarini tadqiq etadi. Shuningdek, kasbga o’qitishning asosida o’qituvchi shaxsini, uning 
pedagogik faoliyat xususiyatlari ham o’rganiladi. Bunda o’qituvchining ta’lim–tarbiya ishlaridagi 
yutuqlarni ta’minlovchi sifatlariga urgu berish bilan birga, uning bilim, ko’nikma, malaka va 
qobiliyatlarining tarkib topishi hamda taraqqiyotining psixologik jarayonlari aniqlanadi. Kasbiy
psixologiya fanini o’rganish ham nazariy, ham amaliy ahamiyatga ega bo’lib, u boshqa fanlar 
singari taraqqiyotning umumiy tamoyillariga: oliy nerv faoliyati va psixofiziologiya qonunlariga, bu 
sohada tuplangan ilmiy ma’lumotlarga tayanib, inson psixikasining kechishi, rivojlanishi, o’zgarishi 
yuzasidan bahs yuritadi. Ibn Rushd o‘zining Abu Hamid Muhammad G‘azzoliy asari-
«Faylasuflarni rad etish» («Taxofut-ul-falosifa»)ga qarshi yozgan «Faylasuflarni rad etish» 
(«Taxofut-ut-taxofut») asarida G‘azzoliyning islom ortodoksal kalom ta’limotini qattiq tanqid 
qiladi. U kishi oliy kamolotga faqat zikru sano orqali emas, balki falsafiy bilimlarni egallash orqali 
erishadi, deb ta’lim beradi. Ibn Rushdning bu falsafiy ta’limoti O‘rta asrdagi Yaqin va O‘rta Sharq 
mamlakatlarida, keyinchalik esa uyg‘onish davri Evropa 
mamlakatlarida falsafiy qarashlarning rivojlanishida katta 
rol o‘ynaydi. U O‘rta asr hurfikrligining eng yirik 
namoyandalaridan biri hisoblanadi. 
O‘rta asrlar Markaziy Osiyo xalqlari falsafiy 
fikrining 
rivojlanishda, 
ayniqsa, 
Abu 
Nasr 
Ibn 
Muhammad