A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

moddalar bor. Turkum turlari Yevropada xushmanzara o ‘simlik sifatida
o ‘stiriladi. Turkumning 14 ta turi bo‘lib, 8 tasi MDH da o ‘sadi.
Toshkentga 2 turi introduksiya qilingan.
Kanada tsugasi (Tsuga canadensis Carr) bo‘yi 30-50 metrga
yetadigan daraxt. U nihoyatda nozik bo‘lib, shoxlari yerga egilib o ‘sadi.
Po‘stlog‘i qizg‘ish jigarrangda, novdasi silliq oq kulrangda, shoxlari
ingichka tukli barglari yasmiqsimon bo‘rtmali, kurtaklari mayda
tuxumsimon, uchi o ‘tkir tukli. Ninabarglari 8-10 mm, kalta bargli

---

chetlari mayda tishchali uchi to‘mtoq chiziqsimon bittadan smola
y o ‘llari bor. Urug‘i mayda, 3 mm ch o‘ziq oval shaklida, jigarrangda,
uzun qanotchali. Urug‘ida smolali so ‘gallar. 1 kg da 650-800 ming dona
urug‘ b o iis h i mumkin. Urug‘idan k o ‘payadi.
U Shimoliy Amerikaning g ‘arbiy qismida tog‘li hududlarida va
daryo qirg‘oqlarida o ‘rmonlar hosil qilib o‘sadi. Toshkent sharoitlarida
havoning quruqligi va issiqligidan zararlanadi.
SOXTA TSUGA (PSEUDOTSUGA) TURKUMI
Bu turkumning 18 turi bor, ular tashqi ko‘rinishi jihatidan
qoraqarag‘ayga o ‘xshab ketadi. Lekin ayrim belgilari bilan undan farq
qiladi. Uning turlari Shimoliy Amerikada, Xitoyda, Yaponiyada o ‘sadi.
Zarnabbargli soxta tsuga (Rseudotsuga taxifolia Bitt.) bo‘yi 100
m, diametri 1 m ga yetadigan daraxtdir. Shoxlari gorizontal o ‘sib, keng
piramidali shox-shabba hosil qiladi. Tanasi tekis, po‘stlog‘i smolali.
Katta yoshida po‘stlog‘i yoriladi va qizg‘ish rangga kiradi. Yosh
novdalari kam tukli. Nina barglari yassi mayin. Barglari 2 qator bo'lib
spiralsimon shaklda, yon shoxlari esa tojsimon shaklda joylashgan.
Ninabarglari daraxtda 8 yil saqlanadi. Qubbalari novdaning uchida osilib