Термиз давлат университетиПедагогика факультети “Мусиқий таълим” кафедраси ўқитувчиси 1970 йил 13 сентябрда туғилган миллати ўзбек Мелиқулов Баҳодир Ибрагимовичга

 Ҳалима Носирова. 
Ўзбек қўшиқчилиги ва опера санъатига бебаҳо 
ҳисса қўшган санъаткорлардан бири Ҳалима Носировадир. Ҳалима Носирова 
айниқса ўзбек опера санъатида алоҳида мактаб яратди ва бу ноёб санъат 
ривожига улкан ҳисса қўшди. 
 
Ҳалима Носирова 1917 йилда Қўқон яқинидаги тоғлик қишлоқларда 
таваллуд топди. Отаси Муҳаммадносир ака косиб бўлсада, қўшиқ ва 

---

32 
шеҳрлардан хабардор бўлиб, ёш Ҳалима қалбида санъатга ҳавас уйғотди. 
Отасининг бевақт вафотидан сўнг қийин аҳволда қолган оила онаси 
Хосиятхон ва опалари Ҳожар ва Ойишалар билан Қўқон шаҳрига кўчиб 
келишади. Ёш Ҳалимани болалар уйига топширишади. 1929 йилда 
Тошкентдаги хотин-қизлар билим юртига ўқишга қабул қилинади. Шу ерда 
Али Ардобус раҳбарлик қилаётган бадиий ҳаваскорлик тўгарагига 
дугоналари Шоҳида Махсумова, Назира Алиевалар билан қатнай бошлайди. 
Тезда устозларнинг назарига тушган Ҳалима Носирова 1925 йилда бир гуруҳ 
ёш санъаткорлар билан Бокудаги театр билим юртига ўқишга юборилади. Иш 
фаолиятини ҳозирги миллий академик театрда бошлайди. Қатор образларни 
яратади. Сўнгра Москва Давлат концерваторияси қошидаги ўзбек опера 
студиясида таҳлим олади. 1929-1939 йиллар мобайнида ўзбек мусиқали 
драма театрида ижод қилди ва хилма-хил образларни яратди. 1949 йилдан 
бошлаб то кучдан қолгунга қадар А. Навоий номидаги ўзбек опера ва балет 
академик театрида ижод қилди ва ушбу қутлуғ даргоҳида ўз ижрочилик 
мактабини яратди. “Лайли ва Мажнун”, “Гулсара”, “Кармен”, “Бўрон”, 
“Майсаранинг иши”, “Зайнаб ва Омон”, “Хоразм қўшиғи”, “Улуғбек” 
сингари ўнлаб опералардан бош образларни қўшиқларини куйлади. Ҳалима 
Носирова ўзбек миллий ашула ва қўшиқларини бетакрор ижрочисидир. 
Унинг ижросида “Ушшоқ”, “Чоргоҳ”, “Баёт”, сингари халқ ашулалари 
алоҳида ўзига хос услуб билан ижро этилади.
Мен ўзбек куй ва ашулаларини, мақомларини севимли ҳофизларимиз 
ва устоз созандаларимиз Мулла Тўйчи Тошмуҳаммедов, Ҳожи Абдулазиз, 
Муҳиддин Қори Ёқубов, Домла Ҳалим Ибодов, Юсуфжон Қизиқ, Уста Олим 
Комилов, Абдуқодир Исмоилов, Аҳмаджон Умурзоқов, Мадраҳим 
Шерозийдан ўргандим, - дейди Ҳалима Носирова. Санъаткор тушунчасида 
қўшиқ инсоннинг меҳнатида, ҳаётида, тақдирида доимий йўлдошидир. 
Халқнинг севимли санъаткори Ҳалима Носирова катта Фарғона, Тошкент, 
Лоғон, Чирчиқ каналлари, Каттақўрғон сув омбори, Фарҳод ГЭС 
қурилишларида. Мирзачўл, Қарши, Жиззах, чўлларини ўзлаштиришда, 

---

33 
даҳшатли уруш йилларида халқ руҳини кўтаришда ўз санъати билан фаол 
қатнашди.
Ҳалима Носирова “Ўзбекфильм” киностудиясида суратга олинган 
“Асал”, “Фронтга совға”, “Мафтунингман”, филҳмларида образлар яратди ва 
кино соҳасига ҳам ҳисса қўшди. Ҳалима Носированинг ёрқин санъати ва 
истеҳдодидан таъсирланган бир қанча хорижий танқидчилар унинг санъатига 
юксак баҳо берганлар. Сурияда чиқадиган «Лисон аш шааб», ва Ҳиндистонда 
босиладиган “Стейстмен” газеталари ўзбек қўшиқчисини ниҳоятда ёқимли ва 
жозибадор, дилларни ром қилувчи овози ҳақида 1956 йилда самимий 
сатрларни ёзган. Унинг булбулсифат овози ўзбек санъаткори тимсолида 
Ҳиндистон, Бирма, Ливан, Миср, Эрон, Хитой, Канада каби ўнлаб 
мамлакатларда ёйилган. Ҳалима Носирова ҳаётлигидаёқ икки ажойиб 
нарсаси билан ўзига ҳайкал ўрнатди. Бири чинакам халқчил санъати, 
иккинчиси шогирдлари, издошлари билан улуғ бахтга эришганлигидир.
Унинг санъатдаги хизматлари муносиб баҳоланган бўлиб, “Ўзбекистон 
халқ артисти” фахрий унвонига сазовор бўлди. Мустақиллик шарофати билан 
“Буюк хизматлари учун” орденини кўкрагига тақиш бахтига муяссар бўлди.
Ўзбек санъатининг улуғ намояндаси, бетакрор овоз соҳибаси Ҳалима 
Носирова 90 ёш умр кўриб 2007 йилда Тошкент шаҳрида вафот этди.