O’rta asr numizmatik materiallarning jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy hayotini o’rganishdagi ahamiyati

XULOSA 
 
Insoniyat tarixiy taraqqiyoti ulkan, poyonsiz yo’llarni bosib o’tdi, 
taraqqiyotni evolyutsion yo’li, insoniyatni tsivilizatsiya sari etakladi. 
Antik taraqqiyotni boshlanishi san`at va madaniyatning xamma soxalariga
ta`sir ko’rsatib, o’zining rivojlanish yo’lida yuqoriga etgan bo’lsa, bu 
davrda tarix fanining aloxida bo’limi xisoblangan numizmatika soxasida 
xam diqqatga loyiq ishlar qilingan. Metalldan ishlangan pul tanga 
chaqalarning paydo bo’lishi insoniyat tarixidagi muxim voqealardan
biridir. Ma`lumki jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning g’oyat
yuksak 
darajasiga erishgandagina tanga chaqalar kashf etilishi mumkin. Odamlar 
endi pul tariqasida chorva mollarini ishlatmay qo’ysalarda, buyumlar 
narxini ilgarigi odatga kirib qolgan chorva mol narxiga chaqqanlar. Metall 
pullar qirqib tortila boshlaganidan keyin, ularni og’irligini ko’rsatib 
beruvchi belgi sola boshlaganlar. Belgi solingan pulni paydo bo’lishi
xaqida shunday afsonalar saqlangan. Rimliklarni ko’pdan-ko’p xudolari 
orasida, ixtirolarni boshqaradigan xudolar xam bor ekan. Uning ikkita yuzi 
bo’lib, oti 
Yanus
ekan. Dastlab tanga pulni o’sha YAnus ixtiro qilgan
emish. SHuning uchun eski rim va ital’yan pullarining bir tomonida ikki 
yuzli YAnus surati, ikkinchi tomonida YAnus tushib kelgan kema surati 
zarb qilingan. 
Tanga pullarning dastlab qaerda paydo bo’lganligini aniq aytish qiyin. 
Ammo tanga pulning nomi "
Moneta
" ellinlarda tug’ilgan. 
Qadimgi Rimliklar xudolarni xammasi er va osmon podshosi YUpiter 
va uning xotini YUnon Monetaga bo’ysunadi deb bilganlar. 
"Moneta"-murabbiya
degani bo’ladi. Rimliklar ma`buda Monetani 
benixoya xurmat qilganlar va unga atab Rimning eng baland joyiga
ibodatxona solganlar. Ular urushlarda g’olib bo’lganlaridan keyin o’z 
ma`budalariga atab katta qurbonliklar qilishgan, xatto pullarini YUnon

---

63 
Moneta ibodatxonasida zarb qilishga qaror qilganlar. Ana shundan buyon 
tanga pullar moneta deb ataladigan bo’ldi. 
Dastlab qilingan dunyoda tanga pullar faqat sof oltin va kumushdan 
zarb qilingan. Ammo bu metallar sof xolida juda mo’rt bo’lganligidan, 
undan zarb qilingan pullar tez eyilib siyqalanib ketgan. SHuidan keyin 
pullarni qotishmadan zarb qiladigan bo’lganlar, Oltin yoki kumushga
boshqa metallar. mas
,: mis yoki qalay qorishtirganlar
. 
Har bir mamlakatning xukmdori boshqalarnikidan farq qiladigan tanga 
pullar zarb qilib chiqarishga uringanlar. 
Numizmatika fanining asosiy tushunchalaridan biri bo’lgan tanga pul
xillari ana shu tariqa paydo bo’lgan. Tanga pullarni odatda betini o’rab 
turgan doirasi bo’ladi, bu doirada yozuv yoki surat bo’ladi. Numizmatlar
yozuvni tanga pulning