Mehnat muhofazasi va ekologiya

Doimiy yo„riqnoma 
odatda to‗qimachilik korxonalarida har uch oyda usta 
yoki sex boshlig‗i tomonidan ish joyida o‗tkaziladi. Ayrim mutaxassislik bo‗yicha ish 
xarakteriga qarab har kvartalda yo‗riqnoma o‗tkazilishi shart emas, bu sohalarda har 
yarim yilda o‗tkazilishiga korxona kasaba uyushmalari ijozati bilan ma‘muriyat 
tomonidan ruxsat beriladi. 
Navbatdan tashqari yo„riqnoma 
o‗tkazish texnologik jarayon o‗zgarganida, 
yangi mashina va uskunalar qo‗yilganida, sifatsiz yo‗riqnoma o‗tkazilganda va 

---

71 
ishchilar tomonidan xavfsizlik texnikasi yo‗riqnomalari va qoidalari buzilganda ish 
joyida o‗tkaziladi. 
Yo‗riqnomalarning hamma turlari maxsus jurnalda qayd qilinib, yo‗riqnoma 
o‗tgan va o‗tkazgan shaxsning imzolari bilan mustahkamlanadi. 
O‗z navbatida ishchi va hizmatchilar zimmasiga mehnat muhofazasi 
qoidalariga rioya qilish, mashina va uskunalarda ishlash talablariga rioya qilish va 
shaxsiy himoya vositalaridan foydalanish yuklatilgan. 
O‗ta xavfli ishlarda ishlaydigan ishchilar xavfsiz ishlash usullari bo‗yicha 
maxsus o‗qitiladi. Bularga bosim ostida ishlaydigan idish va apparatlarda, gazda 
ishlaydigan mashina va apparatlarda, kompressorlar, elektrokar haydovchilar, gaz va 
elektr payvandchilar va shunga o‗xshash kasblarda ishlaydigan ishchilar kiradi. 
Ishchilarni bunday ishlarga qo‗yishdan oldin ularning bilimi sinab ko‗riladi va 
ularga ―naryad – ruxsat‖ beriladi. Bunda ishni boshlash va tugatish vaqti, ishni 
boshlashdan oldin unga tayyorgarlik ko‗rish tadbirlari yozib qo‗yilgan bo‗ladi.
Naryad – ruxsatlar 
bosh muhandis, bosh mexanik, bosh energetiklar 
tomonidan beriladi. Bu shaxslar xavfsizlik texnikasi bo‗yicha attestatsiyadan o‗tgan 
bo‗lib, xavfli ishlar bo‗yicha javobgar hisoblanadilar. Ular korxona direktori 
tomonidan tayinlanadilar. 
Zamonaviy qurilgan korxonalarda mehnat sharoitini yaxshilash, kasallanish va 
jarohatlarning oldini olishning alohida, yakka-yakka tadbirlari etarli samara 
bermayapti. SHuning uchun korxonada mehnat xavfsizligi ishlarini boshqarish 
umumiy boshqarishning uzviy va ajralmas bir bo‗lagi sifatida qaralishi maqsadga 
muvofiqdir. Bunda, korxonada mehnatning xavfsiz, ma‘lum maqsadga yo‗naltirilgan 
jarayonlarini boshqarishning keng imkoniyatlari ochiladi.