Mehnat muhofazasi va ekologiya

Korxonalarda atrof - muhitining meterologik sharoitlari. 
Ishlab chiqarish binolarning issiqlik rejimi, bino ichiga tushib turgan quyosh 
nurlaridan ajralib chiqadigan issiqlikdan iborat bo‘ladi. Ishlab chiqarish binolaridagi 
ajralib chiqadigan issiqlikning bir qismi ochiq joylardan tashqariga chiqib ketadi, 
qolgan ikkinchi bir qismi aniq issiqlik bino havosini qizishiga sababchi bo‘ladi. 
Ishlab chiqarish binolarida havo issiq jismlarga tegishi natijasida isiydi, yengillashadi 
va yuqoriga ko‘tariladi, uning o‘rnini esa undan sal og‘irroq sovuq havo egallaydi, 
o‘z navbatida u ham issiq jismlarga tegib isiydi va yuqoriga ko‘tariladi. Shunday qilib 

---

56 
havoning doimiy harakatda bo‘lgani uchun faqat issiq jismlar atrofidagi havo issib 
qolmasdan ishlab chiqarish binolarining hamma eridagi havo isiydi.
Ishlab chiqarish binolarining texnologik jarayoni havoning namligiga katta ta‘sir 
ko‘rsatishi mumkin. Suv va suvli eritmalar bilan ishlov berish usullaridan 
foydalaniladigan paytlarda havo namligi yanada oshib ketadi. Ayniqsa ular isitilsa 
yoki qaynatiladigan bo‘lsa va ulardan chiqadigan bug‘ tepaga to‘siqsiz ko‘tarilib 
ketsa havoning nisbiy namligi 80-90% va hatto 100%ga etishi mumkin. Bunday 
havoning qo‘shimcha suvni qabul qilish xususiyati juda cheklangan bo‘ladi yoki 
tamoman yo‘qoladi. 
Ishlab chiqarish mikroiqlimining gigienik normalari. 
Sanoat korxonalari xonalarining xarakteri, yil fasllari va ish kategoriyasiga 
qarab, ulardagi harorat, nisbiy namlik va havo harakatining ish joylari uchun ruxsat 
etilgan normalari belgilangan. 
Og‘ir jismoniy ishlar (111 kategoriya)-muntazam jismoniy zo‘riqish xususan
og‘ir yuklarni (10 kg dan ortiq) muttasil bir joydan ikkinchi joyga ko‘chirish va 
ko‘tarish bilan bog‘liq ishlar kiradi. Bunda energiya sarfi soatiga 250 kkal (293 J.S) 
dan yuqori bo‘ladi. Bunday ishlar temirchilik,kuyuv va boshqa qator sexlarda 
bajariladi [12]. 
Harorat, nisbiy namlik va havo harakatining tezligi risoladagi va yo‘l qo‘yilishi 
mumkin bo‘lgan miqdorlar ko‘rinishida normalanadi. Risoladagi miqdorlar 
deganda odamga uzoq muddat va muntazam ta‘sir qilganda tashqi muhitga 
moslashuv reaktsiyalarini kuchaytirmasdan organizmning normal faoliyatini va 
issiklik holatini saqlashini ta‘minlaydigan miqroiqlim ko‘rsatgichlarining yiqindisi 
tushunilib,ular issiqlik sezish mo‘‘tadilligini vujudga keltiradiva ish qobiliyatini 
yuksaltirish uchun shart-sharoit hisoblanadi. Yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan 
mikroiqlim 
sharoitlari-organizmning 
faoliyatini 
va 
issiqlik 
holatdagi 
o‘zgarishlarini,fiziologik moslanish imkoniyatlaridan chetga chiqmaydigan tashqi 
muhitga moslashish reaktsiyalarining kuchayishini bartaraf etadigan va tez normaga
soladigan mikroiqlim ko‘rsatgichlarining yig‘indisidir. Bunda sog‘liq uchun xatarli 
holatlar vujudga kelmaydi,biroq nomo‘‘tadil issiqlik sezgilari, kafiyatning
yomonlashuvi va ish qobiliyatining pasayishi kuzatilishi mumkin. 1,2,3 jadvalarda 
mikroiqlimning risoladagi va yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan normalari keltirilgan. 
Doimiy ishlarda 1-jadvalda keltirilgan miqdorlar ta‘minlanishi lozim, ular havoni 
mutadillashtirishda ham majburiydir [10].