Z. M. Islomov, N. A. Muhamedov, F. A. Sindarova dinshunoslik



Download 1 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/55
Sana20.06.2022
Hajmi1 Mb.
#683180
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   55
Bog'liq
DINSHUNOSLIK

Hinduiylik.
Hinduiylik murakkab din bo‘lib, u uzoq davr 
mobaynida shakllangan.


22
Miloddan avvalgi VI–V asrlarda braxmanlik bilan bud-
daviylik o‘rtasidagi raqobat natijasida hinduiylik dini yuzaga 
keldi. Bu dinga Hindiston aholisining 83 foizi e’tiqod qiladi.
Hinduiylikda besh qoida ustuvor hisoblanadi:
1) Vedalarning muqaddasligi;
2) (pir, ustoz) ning tan olinishi;
3) muqaddas joylarga ziyoratga borish;
4) sanskrit muqaddas til ekanligi;
5) sigirning muqaddas ekanligi tan olish.
Hinduiylikda braxmanlar deb ataluvchi ruhoniylar asosiy 
o‘rin egallaydi. Hinduiylikda braxmanlar nafaqat oliy tabaqa 
vakillaridan, balki oddiy xalqdan yoki ayollardan bo‘lishi 
mumkin. Ular eski aqidalar zamon talabiga javob bermasligini 
ko‘rgach, yangi qonun-qoidalarga xos turli oqimlarni 
yuzaga keltirib, buddaviylikka qarshi kurash olib bordilar. 
Hinduiylikning o‘ziga xos jihati tabaqalanish, ya’ni, kasta 
tizimining mavjudligidir.
HINDUIYLIK DINIDA TABAQALANISH TO‘RTgA 
BO‘LINADI
Braxmanlar (Ruhoniylar)
Kshatriylar (Harbiylar)
Vayshiylar (Savdogarlar, hunarmandlar)
Shudriylar (Past tabaqalar)
Hinduiylikda trimurti (uchlik) – Braxma, Vishnu, Shiva 
xudolari asosiy bo‘lib, Braxma ularning eng kattasi, dunyoni 
yaratgan xudosi sanalsa-da, asosan Vishnu va Shivaga sig‘iniladi. 
Shundan kelib chiqib, hinduiylik ikki asosiy oqimga bo‘linadi:


23
1. Shivaga sig‘inuvchilar oqimi (Shivaizm).
2. Vishnuga sig‘inuvchilar oqimi (Vishnuizm).
Shiva – kambag‘allar xudosi sanalib, «Rigveda» manbasida 
Pudra nomi bilan zikr etilgan.
Vishnu – «Rigveda» manbasida u quyosh xudosi – birinchi 
darajali xudo hisoblanib, ibodat paytida uni Savitar Roxita, 
Surya, Audita nomlari bilan ataydilar. U «Krishna bilan qo‘shilib 
yarim inson, yarim xudo shaklidagi qahramon deb tan olinadi».
Hinduiylikda «Mahobxorat» va «Ramayana» dostonlari o‘ziga 
xos muqaddas o‘rin egallaydi. Vishnu ba’zida to‘rtqo‘lli qilib 
tasvirlanadi.
Krishna murakkab obraz bo‘lib u haqda olov, chaqmoq, 
moma qaldiroq, osmon, quyosh, bilan bog‘liq afsonalar mavjud. 
Krishna jangovar, yengilmas qahramon sifatida ta’riflanadi.
Vishnuiylik bayramlari turli-tuman bo‘lib, ular bir necha 
kunlarga cho‘zilib ketadi. Ular duolar o‘qish, ta’zim bajo keltirish, 
ommaviy diniy marosimlarda qatnashish, hadya, qurbonliklar 
atash, ibodatxona yaqinidagi yoki ichidagi hovuzlarda cho‘milish 
kabilar bo‘lgan. Bu marosimlar faqat ruhoniylar boshchiligida 
bajariladi. Sigir muqaddas hayvon sifatida xudolar qatorida 
e’zozlanadi. U keyinchalik «tirik but»ga aylanib, Shivaning 
ma’budlik o‘rinini to‘ldirdi. Vishnuiylikda muqaddas hayvon 
maymun bo‘lib «Rigveda»da «Vrishakani (erkak maymun) 
timsolida Xanumanning timsolini ko‘rishimiz mumkin», degan 
rivoyat keltirilgan. Maymun «Ramayana» dostonidagi odam-
xudo – Ramning ittifoqchisi maymun-xudo Xanumanning vakili 
sifatida ulug‘lanadi.
Hinduiylikda Hindistonning har bir hayvoni xudo yoki 
xudoning hamrohi deb e’tiqod qilinadi. Hinduiylikning aqidaviy 
sohasi, marosimiy tizimi murakkablashib ketgan. Xalq ommasi 
orasida hozirda ham sodda, but va ruhlarga sig‘inish davom 
etmoqda.


24

Download 1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   55




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish