Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

53 
2. Лойиҳаларнинг турлари ва хусусиятлари 
Ҳар бир лойиҳани белгиловчи 4 асосий омил мавжуд:
1. Лойиҳа кўлами (кичик лойиҳа, мегалойиҳа) 

кичик лойиҳа — кўламига кўра катта бўлмаган содда ва 
чекланган ҳажмдаги лойиҳа (қиймати 15 млн. АҚШ 
долларигача бўлган лойиҳалар); 

мегалойиҳалар 
мақсадли 
дастурлар 
бўлиб, 
мақсадлар 
умумийлиги, ресурслар ва вақт бўйича ўзаро боғланган бир неча 
лойиҳани ўз ичига олади. Бундай лойиҳанинг қиймати 15 млн. 
доллардан 1 млрд. гача ёки меҳнат сиғими 20 млн. киши-
соатидан кўп бўлади. 
2.Амалга ошириш муддатлари (қисқа муддатли, ўрта муддатли 
ва узоқ муддатли лойиҳалар). 
3.
Сифатли (деффектсиз лойиҳа). 
4. Ресурсларнинг 
чекланганлиги 
(мультилойиҳа). 
Шунингдек, модуль лойиҳалар, халқаро ва инвестиция 
лойиҳалари фарқланади. 
Биз ушбу қўлланмада инвестиция лойиҳаларини кўриб 
чиқамиз ва Жаҳон банки томонидан инвестиция лойиҳаларини 
баҳолашда қўлланиладиган баъзи тартибларга асосланган ҳолда 
фикр юритамиз. 
Инвестиция 
лойиҳалари 
тушунчаси 
икки 
маънода 
қўлланилади: 
1.Белгиланган мақсадларни амалга оширишга қаратилган 
хатти-ҳаракатлар мажмуини амалга оширишни кўзда тутувчи иш, 
фаолият, тадбир сифатида. 
2.Бу фаолиятни амалга ошириш учун зарур бўлган ташкилий-
ҳуқуқий ва ҳисоб-молия ҳужжатлари тизими сифатида. 
 
3. Лойиҳа ҳаёт даврининг асосий босқичлари 
Лойиҳа юзага келган вақтдан токи у тугатилгунга қадар ўтган 
вақт оралиғига лойиҳанинг ҳаёт даври, лойиҳа босиб ўтиши лозим 
бўлган ҳолатларга эса фазалар, босқичлар дейилади. Лойиҳалар ҳаёт 
даври (ЛҲЦ) нинг қуйидаги босқичлари фарқланади: 
1. Инвестиция олди босқичи. 
а) 
инвестиция имкониятларининг таҳлил; 

---

54 
б) 
дастлабки техник-иқтисодий асослаш; 
в) 
техник-иқтисодий асослаш; 
г) 
инвестиция имкониятлари тўғрисида доклад. 
2. Инвестиция босқичи. 
а) 
музокаралар олиб бориш ва шартномалар тузиш; 
б) 
лойиҳалаштириш; 
в) 
қуриш (қурилиш ишларини амалга ошириш); 
г) маркетинг; 
д) 
ходимларни ўқитиш. 
3. Эксплуатация босқичи. 
а)қабул қилиш ва ишга тушириш; 
б)ускуналарни алмаштириш (янгилаш);
в)кенгайтириш, инновация.
Меҳнат сиғимига кўра, ЛҲЦ ни қуйидагича тасаввур қилиш 
мумкин: