Kriptovalyutalar va blokcheyn texnologiyalarni

Stratis (STRAT)
ning narxi 2016 yil iyulidan 
ICO
tashkil qilingandan keyin 600 barobarga o’sgan bo’lsa, xuddi o’sha davrda bitkoin bor-
yo’g’i 30 barobarga o’sgan. 
SpectroCoin
(
kriptovalyutalar birjasi
) narxi esa 2017 yil 
yanvaridan buyon 400 barobarga o’sgan. Expertlarning fikricha, 2018 yil ham 
kriptovalyutalar uchun oldingi yilga o’xshash buhronli bo’ladi. 2018 yil boshida 
bitkoinning kapitalizatsiyasi 306,5 millard dollarga yetdi. Bunday katta miqdordagi 
o’sishga bir qancha sabablar mavjud. Masalan, 
CME
va 
CBOE
Chikago birjalarida 
kriptovalyuta bo’yicha fyucherslar va optsionlar ishga tushirilmoqda, boshqa bir 
qancha mamlakatlarda esa kriptovalyutalar tan olinib, ular to’lov vositasi sifatida 
ishlatilmoqda, boshqa bir davlatlarda esa kriptovalyutalar olamiga tegishli qonuniy 
baza ishlab chiqilmoqda. Yana bir sabab, dollarning raqamli analogini chiqarayotgan 
Tether Ltd
kompaniyasi yirik kriptovalyuta birjasi 
Bitfinex
bilan kelishgan xolda 
ta’minlanuvsiz raqamli dollar chiqarib, ulari bitkoinlarga investitsiya qilmoqda.
Undan tashqari, yirik jahon bank sektorlari o’yinchilari, avtomobil ishlab 
chiqaruvchilar va riteyl-gigant 
Amazon
ham asta-sekin kriptobozorga kirib kelmoqda. 
2017 yilning noyabrida Shveytsariyaning 
Vontobel
banki ham bitkoinlar uchun mini-
fyucherslar chiqara boshladi. Yaponiyada esa bitkoin rasmiy to’lov instrumenti sifatida 
tan olindi. Xindistonda ham kriptovalyutalar boshqaruvi bo’yicha qonunlar ishlab 
chiqish jarayoni amalga oshmoqda. AQSH bitkoinni birja mahsuloti deb tan olgan va 
Evropa mamlakatlari ham kriptovalyutani boshqarish bo’yicha tartibotlarni amalga 
kiritdilar. Kanada va Lotin Amerikasida ham bu xolatlar kuzatilayapti. Belorussiya 
davlati “
Raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish
” deb nomlangan dekret kuchga kirgandan 
so’ng, milliy darajada smart-kontraktlarni legallashtirgan dunyodagi birinchi 
mamlakat bo’ldi [2]. Bu haqda Belorussiya 
Yuqori texnologiyalar parki
saytida habar 
berilgan. Ushbu texnopark tokenlar bo’yicha operatsiyalarni amalga oshirish 
loyihalarni hayotga tadbiq qilish uchun mo’ljallangan tajriba maydoni hisoblanadi.
Mamlakat prezidentining bildirishicha, dekret respublikada information 
texnologiyalarni, kriptovalyutalarni va blokcheyn texnologiyasini rivojlantirishga 
hamda mamlakatga transmilliy 
IT
-kompaniyalar kelishiga qulay imkoniyatlar 
yaratadi. Uning aytishicha, “Yangi dekret ICO larni, kriptovalyutalarni va smart-
kontraktlarni (
blokcheyn texnologiyasi asosida kontraktlar tuzish va uni bardavom 
etishga mo’ljallangan komp’yuter dasturi
) qonuniylashtiradi”.

---

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий электрон журнали. № 2, апрель, 2018 йил