B. M. Mamatkulov, X. E. Rustamova jamoada hamshiralik

10.2 Birlamchi tibbiy sanitariya yordamini tashkil etishda 
hamshiralar o’rni
Aholini birlamchi tibbiy sanitariya yordami bilan ta’minlash davlat 
siyosatining asosiy ustivor yo‘nalishlaridan biri bo‘lib, mamlakat 

---

134 
rivojlanishining har bir bosqichida, ijtimoiy adolat ruhida aholiga iloji 
boricha yashash va ish joyiga yaqin joyda, jamoatchilikning barcha 
kuchlari yordamida ko‘rsatiladigan sog‘liqni saqlash chora – 
tadbirlaridandir shuning uchun hozirgi kunga kelib birlamchi tibbiy 
sanitariya yordami (BTSYo), tibbiy sanitariya xizmatining muhim shakli 
bo‘lib, aholi va mamlakatning imkoniyatlaridan kelib chiqib, aholining, 
jumladan har bir insonning faol ishtirokida uning ehtiyojiga ko‘ra 
ko‘rsatiladigan kerakli va muhim yordam hisoblanadi. 
BTSYo rivojlanishtirish strategiyasi 1978 yilda Olmatada 
o’tqazilgan halkaro anjumanda qabul qilingan. BTSYo asosiy qismi bu 
profilaktika va aholining tibbiy saviyasini oshirishdir, aynan shu ish 
ko’p mamlakatlarda ko’proq hamshirallar zimmasiga yuklatilgan. 
Bizning respeblikamizda ham oilaviy, patronaj hamshiralar profilaktik, 
sog’lom turmush tarzini shakllantirishga qaratilgan ishlarni UASh bilan 
birobar amalga osgirib borishadi. BTSYo muassasalarida umumiy (oila) 
amaliyot shifokori va uning yordamchisi oila hamshirasi faoliyat 
yuritishadi. BTSYo muassasalari faoliyatining asosiy qismini yoshi va 
jinsidan qat’iy nazar oilaning har bir a’zosiga birlamchi tibbiy sanitariya 
yordami ko‘rsatish, profilaktik tadbirlar ishlab chiqish va ularni amalga 
oshirish tashkil etadi. Ikkinchi Evropa - konferensiyasi qarori bilan 
tuzilgan ekspert guruhining ta’rifiga ko‘ra umumiy amaliyot shifokori - 
oliy tibbiyot o‘quv yurtining bitiruvchisi bo‘lib, «u alohida kishi, oila va 
aholiga yoshi, jinsi va kasalligining turidan qat’iy nazar induvidual 
birlamchi va uzluksiz tibbiy yordam ko‘rsatuvchi shaxsdir». 
Davlat sog‘liqni saqlash tizimi muassasalari, ijtimoiy ta’minot 
hamda, jamoa birlashmalari tomonidan ko‘rsatiladigan BTSYO tibbiy 
xizmatning asosiy va bepul turi hisoblanadi va o‘z ichiga quyidagilarni 
oladi: 
- Oilani, onalik va bolalikni muhofazalash, yashash joyi bo‘yicha 
tibbiy - sanitariya yordamini ko‘rsatish bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa 
tadbirlarni o‘tkazish. 
- Eng ko‘p tarqalgan kasalliklar, jarohatlanishlar va boshqa noxush 
holatni davolash; 
- Sanitariya - gigiena, epidemiyaga qarshi tibbiy profilaktik 
tadbirlarni o‘tkazish; 
O‘zbekitson Respublikasi Prezidentining 10 noyabr 1998-yilgi № 
PF-2107 «O‘zbekiston Respublikasi sog‘liqni saqlash tizimini isloh 

---

135 
qilish davlat dasturi to’g’risida»gi qaroriga binoan, birlamchi sog‘liqni 
saqlash tizimini isloh qilish va uni mustahkamlashtirish chora tadbirlari 
kiritildi, shu qarorda davlat tomonidan aholiga bepul ishonchli birlamchi 
tibbiy xizmat ko‘rsatish alohida belgilangan.