B. M. Mamatkulov, X. E. Rustamova jamoada hamshiralik

6.3 Tibbiy ko‘rik ma’lumotlari 
Umumiy kasallanishlarni o‘rganishning asosiy manba’laridan biri, 
aholi orasida o‘tkaziladigan profilaktik va maqsadli tibbiy ko‘riklar 
hamda dispanser kuzatuvlaridir. Bu usul orqali yashirin kechuvchi, 
oldindan ma’lum bo‘lmagan yoki aholini faol ravishda tibbiy yordam 
olish uchun murojaat etishga majbur qilmagan surunkali kasalliklar 
aniqlanadi. 
Tibbiy ko‘riklar oldiga qo‘yilgan maqsad, vazifa va 
qo‘llanilayotgan tashkiliy texnologiya turiga qarab oldindan, davriy va 
maqsadli bo‘lishi mumkin. 
Ko‘rik ma’lumotlari, aholining murojaati natijasida olingan 
ma’lumotlar bilan qo‘shilib kasallik haqida materiallarni yanada 
to‘ldiradi, ularga birmuncha aniqliklar kiritadi va aholining umumiy 
kasallanishlarini yanada to‘laroq yoritishga yordam beradi. 
Aholi orasida tibbiy ko‘rik o‘tkazish natijasida aniqlangan 
kasalliklar haqida axborotlar olishni “patologik zararlanish” yoki “tibbiy 
ko‘rikda aniqlangan ko‘shimcha kasallanishlar” deb nomlanadi.
Patologik zararlanish 
aholi yoki uning ayrim guruhlari orasida 
tibbiy ko‘riklar natijasida aniqlangan kasalliklarni tarqalish darajasini 
ko‘rsatib beradi. Bunda tibbiy ko‘riklar natijasida faqatgina kasallikning 
o‘zi emas, balki keyinchalik kasalliklarga olib keladigan premorbid, 
morfologik va funktsional o‘zgarishlarni ham hisobga oladi. Bu 
ko‘rsatkich 1000 ta tekshirilganlarga nisbatan quyidagi formula bo‘yicha 
hisoblanadi: 
 
tibbiy ko‘riklar vaqtida aniqlangan kasalliklar soni x 1000 
Х = ----------------------------------------------------------------------------; 
tibbiy ko‘rikdan o‘tgan shaxslar soni
 
6.4 O‘lim sabablari asosida kasallanishni o‘rganish. 
Mazkur turdagi kasallanishni o‘rganish manbalari quyidagi 
hujjatlardir: markaziy tuman va oilaviy poliklinikalar, QVP, statsionarlar 
shifokorlari, sud ekspertiza patologoanatomlari tomonidan beriladigan 

---

106 
«O‘lim haqidagi shifokor guvohnomasi» 106/h-shakl, «Perinatal o‘lim 
haqidagi shifokor guvohnomasi» 106-4/h –son shakl.