B. M. Mamatkulov, X. E. Rustamova jamoada hamshiralik

Aholining kasallanish darajasini o‘rganish va tasniflashda uchta 
tushunchadan foydalaniladi: 
1.kasallanishning o‘zi (birlamchi kasallanish) 
2.kasalliklarni tarqalish darajasi (umumiy kasallanish) 
3.patologik zararlanish (tibbiy ko‘rikdan o‘tganlar orasidagi 
kasallanishi aniqlanish). 
Birlamchi kasallanish – 
bu 1000 aholiga to‘g‘ri keladigan yangi 
kasalliklar sonidir. Bu ko‘rsatkich qo‘yidagicha hisoblanadi: 
yil mobaynida aniqlangan yangi kasalliklar soni x 1000 
Х = ----------------------------------------------------------------------------; 
aholining o‘rtacha yillik soni 
 
Yangi aniqlangan kasalliklar – 
bu yil davomida necha marta kelib 
chiqishidan qa’tiy nazar o‘tkir kasalliklar va hayotida birinchi bor 
aniqlangan surunkali kasalliklardir. 
Umumiy kasallaniish – 
aholi kasallanishini o‘rganishning bir turi 
bo‘lib. Ambulatoriya-poliklinika muassasalariga qilingan barcha 
murojaatlar asosida o‘rganiladi. Umumiy kasallanishni o‘rganishda 
kuzatuv birligi bo‘lib, joriy kalendar yilida ambulatoriya-poliklinika 
muassasalariga kasallik bo‘yicha murojaat etgan yoki uyga shifokor 
chaqirgan shaxs hisoblanadi. 
Bunda surunkali kasalliklar yurak qon-tomir, oshqozon ichak va 
boshqa uzoq kechuvchi kasalliklar yilda bir marta bemorning birinchi 

---

100 
murojaatida hisobga olinadi. Joriy yilda surunkali kasallik bilan qayta 
murojaat etganda, bu kasallik ruyxatga olinmaydi. 
Umumiy kasallanish – 
1000 ta aholiga to‘g‘ri keladigan joriy yilda 
aniqlangan barcha kasalliklarni ko‘rsatadi va quyidagicha hisoblanadi: 
yil davomida aniqlangan barcha kasalliklar soni x 1000 
Х = --------------------------------------------------------------------------;