Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Гаров ҳужжати (шаҳодатномаси) – қарз учун берилади
-
ган облигация, яъни қарздор шахс тўловларини ўзи тўлай ол
-
маган пайтларда қарз берувчининг ундан оладиган ҳужжати. 
Гаров шаҳодатномаси 
– савдо ва тижорат операцияларини 
амалга ошириш учун фойдаланиш мумкин бўлган кўчма ва 
кўчмас мол-мулкнинг қарздор томонидан гаровга қўйилиши 
ҳақидаги кредит ҳужжати.
ГАТТ – Савдо ва тарифлар бўйича Бош келишув – ташқи 
савдо операцияларини ўтказишда белгиланган тамойилларга 
амал қилишга рози бўлган мамлакатларни бирлаштирувчи 
савдо ва тариф масалалари бўйича Халқаро акт.

---

80
Гиперинфляция – товарлар баҳоси ва пул массаси
-
нинг тез суръатда ошиб кетиши. Муомалага жуда кўп пул 
чиқарилса, шундай ҳолат юз беради. Оқибатда пул бирлиги 
қадрсизланади ва тўлов оборотига салбий таъсир этади. Ги
-
перинфляция нархлар ойига 1,5 баробар ошганда вужудга ке
-
лади.
Гипотеза, фараз, тахмин, мўлжал, гумон (юнон. –
асос, фараз). Илмий тадқиқотлар ва изланишлар жараёнида 
туғилаётган фараз, тахмин; мўлжал. Ушбу илмий назария
-
нинг, яъни фаразнинг ҳақиқатга айланиши учун узоқ илмий 
изланишлар олиб бориш, тадқиқотлар ўтказиш ва амалий
тажрибада исботлаш зарур.
Глобал молиявий-иқтисодий бозор – жаҳон мамлакат
-
лари ўртасидаги молиявий-иқтисодий алоқаларни ягона хў
-
жалик тарзида амал қилишига асосланган муносабатлар.
Глобал муаммолар – оламшумул иқтисодий, ижтимо
-
ий – сиёсий ва маданий аҳамиятга эга бўлган ва ўз ечимини 
топишида жаҳондаги барча мамлакатларнинг биргаликдаги 
ҳаракатларини талаб этувчи цивилизациямизнинг энг дол
-
зарб масалалари. Улар жумласига жаҳон термоядро уруши
-
нинг олдини олиш, Халқаро тероризмга қарши кураш ва бар
-
ча халқлар учун тинчликни таъминлаш; ривожланган ва ри
-
вожланаётган мамлакатлар ўртасида ижтимоий – иқтисодий 
тараққиёт даражасидаги тафовутни бартараф этиш, очлик, 
қашшоқлик ва саводсизликни тугатиш, ривожланаётган мам
-
лакатларда аҳолининг тез суръатлар билан кўпаяётганлигини 
тартибга солиш, атроф-муҳит ҳалокатли тарзда ифлосланиб 
бораётганлигининг олдини олиш; инсониятни керакли ре
-
сурслар, яъни озиқ-овқат, саноат хом ашёси, энергия манба
-
лари билан таъминлаш, фан ва техника тараққиёти салбий 
оқибатларга олиб келишига йўл қўймаслик кабилар киради. 
Глобал муаммолар аввало жаҳонда кечаётган иқтисодий, 
ижтимоий – сиёсий, ҳарбий, илмий-технологик, ижтимоий-
маданий жараёнларнинг умумбашарий аҳамият касб этиши 
туфайли вужудга келади. Глобал муаммоларни 4 гуруҳга 

---

81
ажратиш мумкин: 1) 
Халқаро сиёсий муносабатларда ву
-
жудга келган глобал муаммолар. 
Бу муаммолар жаҳондаги 
ривожланган ва ривожланаётган ва қолоқ мамлакатлар ўрта
-
сидаги тафовут билан боғлиқ ўзаро сиёсий муносабатларда 
намоён бўлади; 2) 
Халқаро иқтисодий муносабатларда пай
-
до бўлган глобал муаммолар
. Бу муаммолар жаҳондаги ри
-
вожланган ва ривожланаётган ва қолоқ мамлакатлар ўртаси
-
даги тафовут билан боғлиқ ўзаро иқтисодий муносабатлар
-
да намоён бўлади (масалан, миллий бозорни сиқиб қўйиш, 
қарам ва қолоқ мамлакатлар билан тенгсиз савдо-сотиқ 
алоқалари, уларнинг ресурларини арзон нархларда четга 
олиб кетиш, қарзга ботириш ва шу кабилар; 3) 
ижтимоий 
соҳада вужудга келган глобал муаммолар.
– жаҳон ахолиси 
муттасил кўпайиб бориши натижасида Осиё ва Африка мам
-
лакатларида озиқ-овқат, ичимлик сув танқислиги кучайиб, бу 
ҳол бошқа мамлакатларда ҳам кузатилаётганлиги, жаҳон ахо
-
лисининг муайян қисми очарчиликни бошдан кечираётгани, 
саводсиз эканлиги, ахборот-технология ва умуман фан-тех
-
ника тараққиёти самараларидан баҳраманд эмаслиги, бутун 
инсониятга хавф туғдирувчи касалликлар (масалан, ОИТС) 
тез тарқалаётганлиги шундай муаммолар сирасига киради; 
4) 
инсон ва табиат ўртасидаги муносабатларнинг бузилиши 
натижасида вужудга келган глобал муаммолар.
Улар жум
-
ласига Орол ва Оролбўйи экологик муаммоси ҳам киради.