Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Қўшилган миқдор нафлилиги назарияси. Ушбу наза
-
рия тарафдорлари фикрларига кўра, фақат товарнинг наф-
лилиги, меҳнат сарфларига ижтимоий зарурий деб номла
-
надиган характер бериши мумкин. Улар фойдалиликнинг 
икки турини ажратиб кўрсатиш зарур деб ҳисоблайди: а) 
туғма фойдалилик, яъни неъматларнинг кишилар бирон-
бир эҳтиёжларини қондириш лаёқати; б) аниқ фойдали
-
лик, бу неъмат мазкур нусхаси фойдалилигининг субъек
-
тив баҳосини билдиради. Бу субъектив баҳо икки омилга 
боғлиқ; мазкур неъматнинг мавжуд заҳираси ва унга бўлган 
эҳтиёжнинг тўйинганлик даражаси. Кейинги қўшилган 
миқдор нафлилиги назарияси тарафдорлари субъектив фой
-
далилик миқдорини ҳисоблашда Г. Госсен қонунидан фой
-
даланади (немис иқтисодчиси, 1810–1858 й). Бу қонунга 
биноан, эҳтиёж қондирилиб борилиши билан «тўйинганлик 
даражаси» ўсади, аниқ қўшилган миқдор нафлилиги эса ту
-
шади («зарурий эҳтиёж» даражаси). Бу мазкур эҳтиёжни 
қондирувчи ҳар бир навбатдаги қўшимча неъмат олдингиси
-
га қараганда камроқ нафлиликка эга бўлишини билдиради. 
Неъматлар заҳираси чекланган бўлганда эса унинг «зару
-
рий эҳтиёжини» қондирувчи кейинги нусхаси мавжуд бўла
-
ди. Бундан шундай хулоса келиб чиқадики, мазкур турдаги 
неъмат қиймати, энг зарур эҳтиёжни қондирувчи кейинги 
нусханинг нафлилиги билан аниқланади.
Қўшилган қиймат – ишлаб чиқарилган маҳсулот 
қийматидан сотиб олинган ва унумли истеъмол қилинган 
хом ашё ва материаллар қиймати чиқариб ташлангандан ке-
йин қолган қисмининг бозор қиймати
. Қўшилган қиймат 
– 
корхона ялпи маҳсулотининг бозор нархидан жорий моддий 
харажатлар (амортизация ажратмасидан ташқари) чиқариб 
ташлангандан қолган қисми бўлиб, у ўз ичига меҳнат ҳақи, 
фойда, айрим солиқ ва тўловларни олади.

---

440