1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

Fərqlənməyənlər
Latın hərfləri
Böyük
S
P
Z
Kiçik
s
p
z
Rus hərfləri
Böyük
X
C
O
Kiçik
х
с
о
Deməli, böyük və kiçik hərflər ancaq yazılışına görə 
deyil, şəkli xüsusiyyətlərinə görə də fərqlənir.
Hərflərin çap formasının adidən əlavə kursiv şəkli də 
vardır. Məsələn:
adi hərflər – A, B, V, Q, D, E, L...
kursiv hərflər – A, B, V, Q, D, E, L...
Hərflərin formalarından biri də əlyazması şəklidir. Bu 
formanın yazılışı çap hərflərindən çox fərqlənir.
Əlyazmasının böyük hərfləri kiçiklərdən əsaslı surət-
də seçilir. Lakin deməliyik ki, bunlardan bəziləri oxşar 
olub, ancaq ölçüsünə görə fərqlənir; məsələn, ə, s...
Latın hərfləri
Böyük
D
Q
T
Kiçik
d
q
t
Rus hərfləri
Böyük
Б
E
A
Kiçik
б
e
a
Fərqlənməyənlər

---

Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I C İ L D
279
Müasir əlifbalardakı hərflər indiki şəklə düşənə kimi 
müxtəlif variantlarda yazılmışdır. Qədim katiblər müxtə-
lif sənədlərin, kitabələrin üzünü köçürərkən zövqlərinə 
uyğun hərəkət etmiş, hərfləri müxtəlif şəkildə yazmışlar. 
XV-XVI əsrlərdə kitab çapı
1
hərflərin formalarının eyni cür 
(vahid şəkildə) sabitləşməsinə səbəb olmuş və bununla da 
müxtəlif əlifba variantlarının aradan qalxmasına imkan ya-
ratmışdır.
Əlifbadakı hərflərlə dildəki səslərin münasibəti. Qrafikanın 
digər ümdə vəzifəsi bu və ya başqa əlifbadakı hərflərlə dil-
dəki səslərin münasibətini şərh etməkdən ibarətdir. Qrafi-
ka əlifbadakı bu və ya digər hərfin hansı səsi bildirdiyini 
və necə oxunduğunu müəyyən edir. Bir sıra əlifbalarda is-
tifadə olunan eyni formalı qrafik işarələr müxtəlif dillərin 
eyni, yaxud yaxın səslərini bildirir. Məsələn, latın və rus 
yazısındakı a və o hərfləri eyni səsi əks etdirir. Lakin bəzi 
hərflər quruluşca eyni olmasına baxmayaraq, tamamilə 
başqa səsi bildirmək üçün işlənir. Müqayisə edək: