Суд амалиётини умумлаштириш материаллари тўплами (кўчирмалар)

7.
ФКнинг 4-моддасига асосан агар шартнома тузилганидан 
кейин тарафлар учун мажбурий бўлган, шартнома тузилаётган 
пайтдагидан бошқача қоидаларни белгилайдиган қонун қабул 
қилинган бўлса, тузилган шартноманинг шартлари ўз кучини 
сақлаб қолади, қонуннинг аввал тузилган шартномалардан 
келиб чиққан муносабатларга татбиқ этилиши кўрсатилган 
ҳоллар бундан мустасно.
«андижон баққоллик» МЧж «андижонсавдо» концернининг 
ҳуқуқий вориси бўлган «ANDA-JON A.Z.M.» сиЧФ га нисбатан 
хўжалик судига даъво аризаси билан мурожаат қилиб, 1995 йил 
7 июлдаги ва 1998 йил 1 июндаги ҳамкорлик шартномаларини 
ҳақиқий эмас деб топишни ҳамда тўлаб берилган 3 500 769 сўмни 
ундириб беришни сўраган.
даъвогар ҳал қилув қарори қабул қилгунга қадар даъво тала
-
бининг миқдорини кўпайтириб, жавобгардан 426 883 038 сўм зарар 
суммасини ундиришни сўраган.
суднинг ажрими билан ишга «ANDA-JON A.Z.M.» МЧж 
дахлдор жавобгар сифатида жалб этилган.
биринчи инстанция судининг ҳал қилув қарори билан даъво 
қисман қаноатлантирилиб, 1995 йил 7 июлдаги ва 1998 йил 1 июн
-
даги ҳамкорлик шартномалари ҳақиқий эмас деб топилган ҳамда 
жавобгардан 150 000 000 сўм зарар ундирилган. даъвонинг қолган 
қисмини қаноатлантириш рад қилинган.
«андижон баққоллик» МЧж ва «андижонсавдо» концер
-
ни ўртасида 1995 йил 7 июлда андижон шаҳар ш. Рашидов 
кўчасида қурилаётган «Ўзбекистон» савдо марказини қуриш 
мақсадида ҳамкорлик шартномаси тузилган. унга кўра, «андижон 
баққоллик» МЧж ҳамкорлик улуши сифатида 1 000 000 сўм пул 
маблағи ўтказиши, «андижонсавдо» концерни эса савдо марка
-
зининг биринчи қаватида 100 квадрат метр савдо майдони ҳамда 

---

613
100 квадрат метр ёрдамчи хоналар ажратиши лозим бўлган. ушбу 
шартномага асосан «андижон баққоллик» МЧж 1 000 769 сўм пул 
маблағи ўтказиб берган.
бундан ташқари, «андижон баққоллик» МЧж ва «андижон
-
савдо» концерни ўртасида 1998 йил 1 июнда ҳамкорлик шартно
-
маси тузилган. унга кўра, «андижон баққоллик» МЧж улуш си
-
фатида 5 000 000 сўм ўтказиши лозим бўлган. Мазкур шартнома
-
нинг 3.3-бандида «андижон баққоллик» МЧж ва «андижонсав
-
до» концерни ўртасида тузилган 1995 йил 7 июлдаги ҳамкорлик 
шартномасига асосан ўтказилган 1 000 769 сўм 5 000 000 сўмнинг 
таркибига қўшилиши белгиланган.
«андижон баққоллик» МЧж томонидан «андижонсавдо» кон
-
цернига жами бўлиб 3 500 769 сўм ўтказиб берилган.
«андижон баққоллик» МЧж «андижонсавдо» концернининг 
ҳуқуқий вориси бўлган «ANDA-JON A.Z.M.» сиЧФга нисбатан 
хўжалик судига даъво аризаси билан мурожаат қилиб, 1995 йил 
7 июлдаги ва 1998 йил 1 июндаги ҳамкорлик шартномаларини 
ҳақиқий эмас деб топишни ҳамда тўлаб берган 3 500 769 сўмни 
ундириб беришни сўраган.
Ҳал қилув қарорида тарафлар ўртасида тузилган ҳамкорлик 
шартномалари «хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятининг 
шартномавий-ҳуқуқий базаси тўғрисида»ги Қонун талабларига 
зид равишда тузилганлигини важ қилиб кўрсатилган ва Фкнинг 
116-моддасига асосланиб шартномалар ҳақиқий эмас деб топил
-
ган.
Ваҳоланки, ҳамкорлик шартномалари тузилган пайтда қайд 
қилинган Қонун бўлмаган.
Фк 4-моддасининг биринчи қисмига кўра, фуқаролик қонун 
ҳужжатлари орқага қайтиш кучига эга эмас ва улар амалга ки
-
ритилганидан кейин вужудга келган муносабатларга нисбатан 
қўлланилади.
ушбу модданинг тўртинчи қисмига мувофиқ агар шартнома 
тузилганидан кейин тарафлар учун мажбурий бўлган, шартно
-
ма тузилаётган пайтдагидан бошқача қоидаларни белгилайдиган 
қонун қабул қилинган бўлса, тузилган шартноманинг шартлари ўз 
кучини сақлаб қолади, қонуннинг аввал тузилган шартномалар
-
дан келиб чиққан муносабатларга татбиқ этилиши кўрсатилган 
ҳоллар бундан мустасно.

---

614
апелляция инстанцияси суди Фкнинг ушбу нормаларига 
асосланиб ҳал қилув қарорини бекор қилиб, даъвони рад қилиш 
ҳақида янги қарор қабул қилган.
Юқоридагилардан келиб чиқиб, кассация инстанцияси 
суди апелляция инстанцияси судининг қарорини ўзгаришсиз 
қолдирган.