"Yulduzlar aybdor" ( ing. "The Fault In Our Stars") 2012 yilda yozilgan asar

---

"Yulduzlar aybdor" ( ing. "The Fault In Our Stars") - 2012 yilda yozilgan asar, 
amerikalik yozuvchi John Greenni 6-chi kitobi. 
Heyzel Greys Lonkaster, qalqonsimon bez saratoniga uchragan, 16 yoshli qiz. Onasini 
qistovi bilan har hafta bo'ladigan madad guruhiga qo'shilishga majbur. Kunlarning birida 
Heyzel madad guruhida Ogastusni uchratadi va ular yaxshigina do'stlarga aylanishadi. 
KIRISH
Ester Erlga atalgan suv ko'tarildi. Lolali golland okyean tomon o'girildi:
Ayiruvchi, birlashtiruvchi, zaharlovchi, berkituvchi, fosh qiluvchi, bostirib kelib, 
barchasini ozi bilan obketuvchi! - Bu nima? - so'radim men. -Suv, - javob berdi golland. -
Va vaqt. Piter van Xuten. "Shoxona dard" 
1 Bob 
O'n yettinchi qishim so'ngida onam menda depressiya bor degan hulosaga keldi, sababi 
men kam ko'chaga chiqar, ko'p vaqtimni bir kitobni qayta-qayta o'qib, krovatda o'tkazar, 
kam yeb ortiqcha vaqtimni o'lim haqidagi hayollarimga bag'ishlardim. 
Agar siz saraton haqida buklet yoki saytlarni ko'rgan bo'lsangiz, depressiya 
onkologiyaning ta'sirlaridan biri ekanligini bilsangiz kerak. Aslida bunday emas. 
Depressiya o'limning ta'siri (hususan saraton ham, umuman olganda bu kategoriyaga ko'p 
narsalarni qo'shsak bo'ladi). Onam meni doktorim Jimni yoniga olib bordi, u ham meni 
rostanam falaj qiluvchi klinik depresiyaga tushub qolyatganimni tasdiqladi va dorilarimga 
o'zlashtirishlar kiritib, menga haftalik madad guruhlariga yozilish majburiyatini qoydi. 
Madad guruhi o'zini onkologiyada ruhiy sqilyotgan ishtirokchilarining tarkibi o'zgarib 
turishi bilan ajralib turardi. Nega tarkib o'zgaruvradi deb so'rayapsizmi? Bu esa o'limning 
ta'siri. 
U yerga borish odamni hammasidan ko'proq ezardi. Yig'ilishlar xoch shaklidagi cherkovni 
podvalida bo'lib, u yerda bizlarni aynan xochning markaziga o'tkizdirishardi ( U yerda Iso 
Masihning yuragi joylashgan yerga to'g'ri kelarkan). 
Men bu narsaga Patrik, bizalarni boshlig'imiz va yagona 18 yoshdan katta odam, har safar 
bizalar Iso Masihning yuragida o'tirganimiz va bundanda muqaddasroq joy 
topolmasligimiz haqida va'zlaridan bilganman 
Isoning yuragida nima bo'lishiga kelsak: sakkizta yoki 10 ta bo'volib u yerga nogironlik 
aravachasida kirib chiqar, limonad bilan pechenye yer, aylana bo'lib o'tirvolib minginchi 
marta Patrikni boshidan o'tgan voqealar(ya'ni u ham tuhumdon saratoniga chalingani, 
hamma uni vafot etadi deb o'ylagani, o'zi qanday tushkunlikka tushib azoblangani, 
tuhumdonidan ayrilishga majbur bo'lgani va muhimi haliyam tirikiligi) haqida 
gapiraverardi. 

---

Keyin bizlar tanishishni boshlardik: ism, yosh, diagnoz va kayfiyat. "Mening ismim 
Heyzel, - boshlardim men, navbatim yetganida - O'n olti. Dastlabki qalqonsimon bezdagi 
lokalizatsiya va o'pkamdagi eski, lekin haybatli metasteza. Kayfiyat - hammasi jonga 
tegdi". 
Barchaga so'z berilganidan so'ng Patrik doim bizdan yana qo'shimcha gapimiz bor yoki 
yoqligini so'rirdi. Va yana boshlanardi hamma yutgani yoki yutquzgani va yoqotgan vazni 
haqida 
bir 
nimalarni 
gapirishardi. 
Patrik 
bizlarga 
ba'zida 
o'lim 
haqida 
suhbatlashishimozgayam ruhsat berardi. Lekin ko'pchilik hali boshlang'ich davrda 
bo'lganligi sabab Patrik kabi hali balog'atga yetish imkoniga ega edi. 
( Bu yerdan konkurensiya boshlanardi. Masalan sizga doktorlar kassalikni yengishizni 
ehtimoli 100 dan 20 deyishsa, siz matematik amallardan 5 dan 1 hisoblardingiz, qarabsizki
qanday bo'lmasin o'sha bittaga aylanib, yonizdagi 4 ta ablahdan qutulishiz kerak). 
U yerga borishimni yagona bad'ali Ayzek ismli yigit bo'lib, uzun yuzli, ozg'in , tekis och 
rangdagi sochlari bir ko'ziga tushib turadigan bola edi. 
Uning muammosi aynan ko'zlari bilan bog'liq edi. 
Unda juda kam uchraydigan saraton bo'lib, bir ko'zini yoshiligida olib tashlashgandi. Shu 
sababli u qalin ko'zaynak taqib yurardi, bu ko'zoynakda ko'zlari shunday kotta ko'rinardiki, 
haqiqiy va soxtasi, huddi soxtasi butun boshni egallab, haqiqiy ko'zi sizga tikilyotgandek 
tuyulardi. Uni ohirgi tashriflaridan shuni angladimki, kasallik ikkinchi ko'zigayam havf 
solayotgan ekan. 
Biz Ayzek bilan xo'rsinish orqali gaplashardik. Har safar, kimdir achinarli gap aytsa, 
Ayzek menga qarab asta xo'rsinardi. Men ham javobiga yengilgina bosh chayqab, 
sekingina xo'rsinib qoyardim. 
Shunday qilib madad guruhi menga yordam bermadi: bir haftdan so'ng, bormaslik uchun 
hattoki oyog' tirab turvolishga tayyor edim. O'sha chorshanba, Ogastus bilan tanishgan 
kunim, men imkoni bor yoki yoq narsalar bilan u yerga borishga qarshi edim. Onam bilan 
divanda " Yangi Amerika top-modellari"ni ko'rib o'tirardik(ilgari bu ko'rsatuvni ko'rgan 
bo'lsamda). 
-Men madad guruhiga yana borishdan bosh tortaman. 
-Depressiyaning simptomlaridan biri aynan har xil mashqalaga bo'lgan qiziqishni so'nishi. 
-Unda keling shu shouni ohirigacha ko'ra qoliy... 
-Bu passiv mashg'ulot. 
- Oyiii, iltimoooooos... 

---

-Heyzel, sen dayarli katta bo'lding. Kichkina bolamassan. Sen yangi do'stlar topishing, 
ko'cha aylanishing, o'z hayotingda yashashni bilishing kerak. 
-Agar meni o'zimni kattalardek tutishimni xohlasangiz u yerga jo'natmang. Undan ko'ra 
klublarga borishim, u yerda aroq ichib ko'rishim va gashish qabul qilib ko'rishim uchun
menga soxta hujjatlar qilib bering. 
-Birinchidan gashishni istemol qilishmidi... 
-Mana, ko'rdizmi? Agar menda soxta hujjatlarim bo'lganida buni bilgan bo'lardim. 
-Madad guruhiga borasan! 
-Aaaaaaa! 
-Heyzel, sen yashashga xaqlisan. 
Qanday qilib " hayot"ga madad guruhi aloqadorligini bilmasamda, bu gapga menda javob 
topilmadi. Lekin shundayam bo'sh kelmiy, "Top-modell"ning 1.5 qismini yozvolishga 
kelishdim. 
Men huddi bir yarim yil o'qigan har xil hamshiralarga qanday o'zimga g'alati dorilarni 
qilishga ruhsat bergan bo'lsam, guruhga borishga ham shu sabab ko'ndim : ota-onam 
uchun. Saratoni bor o'smirdan yomonrog'i faqatgina ota-onaning saratoni bor bolasi 
bo'lish. 
Cherkovning orqa tomoniga besh bo'lishiga to'rt daqiqa qolganida yetib kelgandik. Biroz 
vaqtni cho'zish uchun o'zimni kislorodli balonim bilan ovoradek tutdim. 
-Yordam kerakmi? 
-Yo'q, rahmat. 
Yashil baloncha bor yo'gi bir necha funt bo'lib, yordam tariqasida uni ko'tarib yurishim 
uchun temir aravacha ham bor edi. Baloncham orqali menga bir daqiqada 2 litr kislorod 
kelardi - trubka bo'ynimning orqa qismidan ikkiga ajralib, qulog'im tepasidan o'tar va 
burnimga kelganda yana birlashardi. Bu trubkali baloncha meni nafas olishimga muhim 
edi, chunki vujudimdagi o'pkam o'z ishini uddalolmasdi. 
- Men seni yaxshi ko'raman, - men deyarli moshinadan tushyotganimda iqror bo'ldi onam. 
- Menham. Oltilarga keling. 
- Kim bilandir do'stlash, - avtomobilni oynasini biroz tushurib eslatdi onam, men podvalga 
yaqin qolganimda. 
Lift tomonga bormadim: bu yerda liftdan faqat so'ngi kunlari qolganlar foydalanishardi. 
Zinadan tushgach, o'zimga limonad va biroz pechenye olib, ortga o'girildim. 

---

Bir yigit menga tilkilib turardi. 
Men uni ilgari xech ko'rmagandim. Novcha va ozg'in, biroq baqquvat emas, yosh bolalar 
plastik stulida bukchaygancha o'tirardi. Tengdoshim, yoki mendan ja borsa 1 yosh katta, 
bir qo'lini djinsisining cho'ntagiga solgancha, stulni chetida haddan tashqari noqulay 
xolatda o'tirardi. 
O'zimni mingtacha kamchiliklarim yodimga tushib, ko'zimni olib qochdim. Qachonlardir 
menga kichik, hozir esa deyarli osilib turadigan eski djinsi ham yigitga boshdan oyoq razm 
soldim va nigohlar jangi boshlandi. Birozdan so'ng yigit jilmaydida, o'zini ko'k ko'zlarini 
olib qochdi. U yana men tomon qaraganida, yutuq menda degandek qoshlarimni 
o'ynatdim. 
U yelka qisdi. Patrik o'zini ishini davom ettirardi. O'zni tanishtirish vaqti keldi. 
- Ayzek, balkim, sen birinchi boshlarsan? Bilishimizcha hozir senda og'ir damlar bo'lyapti. 
- Ha, - maqulladi Ayzek.- Ismim Ayzek. O'n yetti yoshman. Tushunishim bo'yicha, 2 
haftadan so'ng opertasiyam bo'ladi va natijada umrbod ko'r bo'lib qolaman. Nolimayman... 
boshqalarga bundanda og'ir, lekin bilasizlarmi, ko'rlik shunaqangi rasvoki... Meni sevgan 
qizim qo'llab turibti. Do'stlarim ham. Masalan , mana , Ogastus, - U yangiga ishora qildi.- 
Shunday gaplar, - qollariga qarab dedi Ayzek. - Va sizlar xech qanday yordam 
berolmaysizlar. 
- Biz yoningdamiz, Ayzek.-dedi Patrik. - Kelilar bolalar, Ayzek bu narsani eshitsin. 
Hammamiz buni qaytardik. 
-Biz yoningdamiz, Ayzek. 
Mayklning navbati keldi. O'n ikki yosh ekan, leykamiyaga chalingan. Unda doimo 
leykamiya bo'lishiga qaramasdan, ahvoli yaxshi ekan ( o'zi shunday dedi. Aslida u liftda 
tushgandi). 
Lida o'n olti yoshda, shuni aytishim mumkinki, bizni bu chiroyli yigitimiz bu yerda qarashi 
kerak bo'lgan qiz shu edi. U madad guruhida starosta bo'lib, davomiy remisiyadagi 
apendikulyar rak ekan( shunaqasiyam bor ekan). U har yig'ilishda o'zini kuchliya deya 
takror takror aytardi. Meni bu holatimda, bu ish maqtanchoqlikdek tuyulardi. 
Yangigacha beshta odam gapirdi. U navbati kelganda labini chekasida kulib qoydi. Ovozi 
past, chekkandek eshitilar va biram o'ziga tortar edi 
- Mening ismim Ogastus Uoters - o'zini tanishtirdi u. - O'n yettidaman. Bir yarim yil ilgari 
menda ostreoksomaning jiddiy bo'lmagan holati sodir bo'lgan. Bu yerga Ayzekni taklifi 
bilan keldim. 

---

- O'zingni qanday xis qilyapsan?,- so'radi Patrik. 
-Ooo, ajoyib! - Ogastus miyig'ida kulib qoydi. - Do'stim, men huddi faqat tepaga 
ketayotgan Amerikanskiy gorkadagidekman. 
Meni navbatim ham keldi. 
- Heyzelman, o'n olti yosh. O'pkada metastaza bilan qalqonsimon bez saratoniga 
chalinganman. Kayfiyat barqaror. 
O'tirish jangovor ruhda davom etdi: avvaldan mag'lub bo'lingan janglar yutildi, umidni 
qattiq ushlab olishdi, ota-onalarni ham maqtashdi, ham yomonlashdi, do'stlar baribir bu 
muammoni tushunishmidi deya qarorga kelishdi. Ko'z yoshlar to'kildi, madad taklif 
qilindi. Ogastus ham, men ham, Patrik chaqirmaguncha imdamadik. 
- Ogastus, balki guruh bilan qo'rquvlarin haqida bo'lisharsan? 
-Qo'rquvlarim bilan? 
- Ha. 
- Unutilishdan qo'rqaman, - shu zahoti javob berdi u. - Huddi maqoldagi qorong'udan 
qorqqan ko'rdek. 
- Hm, do'st, shoshilvordinu, - Ayzek jilmaydi. 
- Shavqatsiz chiqdimi? - Ogastus aniqlamoqchi bo'ldi. - Men atrofimdagilarni tuyg'ulariga, 
ko'rsichqon singari, befarq bo'p qolaman. 
Ayzek xoxolab kulvordi. Piter jimlik saqlash uchu barmog' ko'tardi. 
-Ogastus, seni qo'rquvinga qaytsak. Unutilishdan qo'rqaman deding-a? 
- Dedim. 
Patrik o'zini yoqotib qoydi. 
- Kimdir, e-e, bunga biron narsa deyishni xohlamidimi? 
Men maktabga bormay qoyganimga uch yil bo'lgan. Ota-onam - meninig ikki eng yaqin 
do'stim. Uchinchisi - muallif, qaysiki, meni borligimdanam habarsiz. Aslida yopiq 
odamman, birinchi bo'lib qo'l ko'taradiganlar toifasiga kirayman. 
Lekin bu safar gapirmoqchi bo'ldim. Tezda qo'l ko'tardim va Patrik yashirib bo'lmas 
mamnunlik bilan menga qaradi: 
-Heyzel. 
Uni fikricha, men endi guruhga qo'shilib, ochilib borardim. 

---

Ogastus Uotersga qaradim. Uning ko'zlari shunday ko'k ediki, undan biron-nimani ko'rsa 
bo'ladigandek. 
- Shunday vaqt keladiki, - javob bedim men, - hammamiz o'lamiz. HAMMAMIZ. Shunday 
vaqtlar keladiki, kimdir bo'lgan yoki kimdir nimanidir qilgan deb o'ylaydigan odamlarni 
o'zi qolmaydi. Sen u yoqda tursin, Aristotel yoki Kleopatrani eslidiganlaram bo'lmidi.
Barcha biz qilgan, qurgan, yozgan, kashf qilgan narsalan esdan chiqadi. Bularning 
hammasi, - qo'lim bilan atrofni ko'rsatdim - nom nishonsiz yoqoladi. Balkim bu yaqinda 
bo'lar, balkim bunga million yil bordir, bizlar hattoki Quyosh yo'qolishidayam yashab 
qolsak, baribir odamzod doimo yashay olmaydi. Tirik organizmlar o'zini bilmagan 
paylardan oldingi davrlar bo'lgan, bizdan keyin ham bo'ladi. Agar seni bo'lishi muqarar 
bo'lgan unutilish qo'rqitsa, bu tuyg'uni boshqalar kabi chekaga surishingni taklif qilaman. 
Men bu narsalarni yuqoridagi autib o'tgan uchinchi yaqin do'stimdan o'rganganman. Piter 
van Xutendan , menga ikkinchi Biblya bo'lgan "Shoxona dard" muallifidan. U yagona a) 
o'lish nimaligini bilgan va b) hali o'lmagan odam. 
Gapirib bo'lganimdan so'ng chuqur sukunat cho'mdi. Ogastusni yuziga tabassum yugurdi 
- menga gap otyotgan bolsnikidek siniq emas, haqiqiy, butun yuzi bo'ylab. 
-Jin ursin,- sekin boshladi Ogastus, - Javobniyam, blin, rosa olding. 
Biz yig'ilish yakunigacha boshqa lom lim demadik. So'ngida, qanday qabul qilingandek, 
hamma bir birimizni qo'limizni ushladik va Patrik yakuniy ibodatini boshladi: 
- Rabbimiz Iso Masih, biz saraton bilan kurashuvchilar, seni aynan yuraginga yig'ildik. 
Sen, va faqat sengina bizni o'zimiz kabi bilasan; qiyinchiliklardan bizni hayot va 
yorug'likka o'zing bosh bo'lib olib bor, senga Ayzekni ko'zlari, Maykl va Jimning qoni, 
Ogastusning suyaklari, Heyzelning o'pkasi, Jeymsning tomog'i uchun ibodat qilamiz. 
Sendan bizlarga shifo berishingni va tushunchamizdanda yaxshiroq bo'lgan sevgingni his 
qilishimizga yordam berishingni so'raymiz. Hozirda senga qaytgan ruhlarni eslab ibodat 
qilamiz: Mariya va Keyd, Jozef va Heyli, Ebigeyl va Anjella, Teylor va Gabriyel ... 
Ro'yhat uzur edi. Bilasizlarmi, dunyoda o'lganlar juda ko'p. Patrik bu ro'yhat uzun bo'lgani 
va hammasini eslolmagani uchun yozgan daftarini o'qiyotganida, men hayollarimda hayrli 
yakunni tasavvur qilmoqchi bo'ldim, lekin hayolimga shu ro'yhatda bir kun mening ham 
ismim chiqishi keldi. Ro'yxatning ohiriga, hamma bezor bo'lib eshitmay qo'ygan paytga. 
Patrik tugatganidan so'ng, biz bir bo'lib jinnicha iborani qaytardik - bugunni hayotimizdagi 
eng zo'r kundek o'tkazishni va yig'ilish yakuniga yetdi. Ogastus Uoters, o'rnidan turib 
yonimga keldi. Uni oyog'i tabassumi kabi qiyshiq edi - u oqsoqlanardi. 
- Isming nima?- so'radi u. 
- Heyzel. 

---

- Yo'q, to'lig'i. 
- Ho'sh, Heyzel Greys Lonkaster. 
Ogastus bir nima demoqchiydiyamki, Ayzek keb qoldi. 
-Shoshmay tur, - so'radi Ogastus, barmog'ini yuqoriga ko'tarib va Ayzekka qaradi. - Bu 
sen tariflaganingdan ko'ra yomonroq ekan. 
- Senga aytgandim - o'ta zerikarli. 
-Unda nega kelyapsan? 
- Yordam beryapti shekilli. 
Ogastus Ayzek tomonga egilib, meni eshitmayapti deb, sekingina pichirladi: 
- Bu qiz doim keladimi? 
Ayzekni javobini eshitolmadim, biroq Ogastus 
-O'ylab ko'rish kerak,-dedi. Bir on Ayzekni yelkasidan tutdi-da, yarimq qadamga orqaga 
chekindi. -Heyzelga doktor nima deganini ayt. Ayzek pechenyeli stolga tiraldida, menga 
katta ko'zlari bilan tikildi. 
- Bugun ertalab klinikaga bordim va doktorimga umrbod ko'r bo'lib qolgandan ko'ra o'lim 
avzalligini aytdim. U esa tanlash huquqim yo'qligini eslatdi. To'g'ri, taqdirni biz 
tanlamaymiz, men faqatgina agarda menda tanlash bo'lganida edi, men ko'rlikdan o'limni 
tanlashimni aydim. Tushunishimcha menda bu huquq ham yo'q ekan. Doktor menga 
yaxshi habar yetkazdi, emishki o'lmas ekanman. Men esa unga, rahmat, amaki, ko'z 
saratoni meni o'ldirmasligini yaxshigina tushuntirdingiz deya qoldim. Aah, qanday 
ertaknamo omad, bunday gigant fikrli odam, shaxsan meni operatsiyamni o'tkazadi. 
- G'alaba u bilan qolibdi,- javob berdim. - Keyingi safar doktoring bilan tanishish uchun 
men ham ko'z saratoniga chalinishim kerak ekan. 
- Bemalol. Mayli, ketishim kerak. Monika kutyapti. Hali ko'ra olarkanman faqat unga 
qariman. 
-Qatl aksiyalari ertagami? - savol berdi Ogastus. 
-Ha,-deya Ayzek zinadan yuqorilab ketdi. 
Ogastus Uoters menga qarab o'girildi. 
- Aynan. 
-Aynan?- tushunmadim men. 

---

- Isoning aynan yuragida ekanmiz. Men cherkovning oddiygina podvalida deb 
o'ylagandim, biza esa Isoninga aynan yuragidamiz ekan. 
-Unga buni kimdir aytishi kerak,- kinoya qildim. - Ahir yuragda rakka chalingan bolalarni 
saqlash o'ta xavfli. 
-Unga o'zim aytaman,- vada berdi Ogastus. - faqat baxtga qarshi men uni yuragida tiqilib 
qoldimde. 
Kulvordim. Ogastus menga qarab bosh chayqadi. 
-Nima? - so'radim. 
-Xech nima. 
- Nega bunday qarayapsan? 
Ogastus qisqa kulib qoydi. 
- Chunki sen go'zalsan. Men esa chiroyli odamlarga qarashni yoqtiraman. Yaqindagina 
o'zimni yashashning yaxshi taraflaridan kechmasligimga qaror qildim.- Orada biroz 
sukunat cho'mdi. - Ayniqsa sen hammasi unutilish bilan tugashligini bunday ajoyib 
isbotlab turganingda. 
Men esa ensa qotirish yoki biroz yo'tal bilan zo'rg'a: 
- Men chiroyli emasm... 
-Sen huddi ikki ming ikkinchi yildagi Natali Portmanni o'zisan. Natali Portman " V- bu 
Vendetta". 
- Xech qachon ko'rmaganman. 
- Rostan?- ishonmadi u.- Sochlari turmaklangan chiroyli qiz, obro'lilarni tan olmay, kelib 
- kelib " Yuruvchi muammo" bolaga oshiq bo'ladi. Bu esa meni qarashlarim bo'yicha aynan 
seni avtobiografiyang. 
Har bir bo'g'inni hushomad bilan aytdi. To'g'risini aytsam u meni qiziqtirib qoydi. Bundan 
oldin menga o'g'il bolalar yoqishini sezmagandim. 
Yonimizdan bir qiz o'tib ketdi. 
-Alisa, ishlaring yaxshimi? - so'radi Ogastus. 
-Salom, Ogastus. 
-"Memorial"ning bolalari- tushuntirdi u. " Memorial" deb katta tadqiqot klinikasiga 
aytilardi. - Sen qayerga qatnisan? 

---

- Yosh bolalarnikiga. - kutulmaganda ingichka ovozda javob berdim. U bosh silkidi. 
Suhbatimiz nihoyasiga yetdi shekilli. 
- Ha, mayli, - deya boshladim men, asta aynan Isoning yuragidan olib chiquvchi zina 
tomon ishora qilib, aravachamni oldimda yurdushni boshladim. Ortimdan Ogastus 
cho'loqlanib kelardi. 
- Keyingi safar ko'rishgunchami? 
- Albatta, "V - bu Vandetta" ni ko'rgin, - eslatdi u. 
- Hop, -rozi bo'ldim, - ko'rib qolarman. 
- Yo'q, men bilan. Uyimda. Hozir. 
To'xtab qoldim. 
- Men seni deyarli bilmiman, Ogastus Uoters. Boltali manyak bo'p qosenchi? 
U bosh chayqadi. 
- Heyzel Greys, adolatli javob bo'ldi. - U meni quvib o'tdi. Ogastus birozgina 
tushunishimcha protezli o'ng oyog'idan oqsardi, lekin ishon bilan tekis qadam bosdi. 
Osteosarkoma ko'p hollarda qo'l yoki oyoqlarni tortib olardi. Agarda siz unga yoqib 
qolsangiz butun a'zolaringizni. 
Asta uni ortidan sudraldim: zinadan chiqish o'pkam uchun oson ish emasdi. 
Isoning yuragidan parkovkaga chiqdik, kunning yorug'ligi va bahorning toza havosiga. 
Onam parkovkada yo'q edi, qaysiki har doim kutib turadigan odam uchun g'ayritabiiy edi. 
Atrofga biroz tikilgach, men bitta bo'ylari uzun, qora sichli qiz Ayzekni cherkovning toshli 
devoriga bosib bo'sa olayotganini ko'rdim. Bu hodisa bizlarga ovozlar kelishi uchun 
yetarlicha yaqin edi. Ayzek qizdan: 
" Doimmi?- deb so'rasa, qiz, - Doim. -deb havob berardi. 
To'satdan yonimga kelgan Ogastus yarim ovozda tushuntirdi. 
- Ular munosabatlarini atrofga ki'rsatish kerakligiga juda ishonishadi. 
- "Doimo" ni bunda nima ahamiyati bor? 
- Bu ularni fishkasi. Ular doim bir-birlarini sevib qolishadi kabi gaplar. Meni kamtarin 
hisobim bo'yicha, o'tgan yil ular to'rt million marotaba "doimo" so'zini takrorlashdi. 
Bir necha mashinalar kelib ketishdi, Alisa va Mayklni ham olib ketishdi. Qolganlardan 
biz Ogastus bilan edik - Ayzek va Monikani kuzatardik. Ular esa huddi cherkovni yonida 
turmagandik bamaylihotir davom ettirishardi. 

---

- Ohirgi marta shifoxonaga borish qandayligini tasavvur qilolasanmi? - asta so'radim men. 
- Ohirgi marta mashina haydash nimaligini... Ogastus menga qaramasdan, pichirladi: 
- Kayfiyatmni tushuryapsan, Heyzel Greys. Ahir men yoshlarni kuzatyapman. 
Ogastus cho'ntagiga qo'lini tiqib, u yerdan bitta pachka sigaret oldida, birini og'ziga soldi. 
- Sen rostan shunday qilyapsanmi? - so'radim men. - O'zinga bu narsani zor deb 
oylayapsanmi? Ey Hudoyim, sen hozirgina hammasini rasvo qilding! 
-Nima hammasi? - menga o'girilib so'radi Ogastus. Hali yoqilmagan sigaret uni 
tabassumdan to'xtagan lablari orasida turardi. 
- Hammasi - bu qachonki hali chiroli va aqldan ozmagan yigit, senga o'zgacha qarasa, 
aynan so'zini notog'ri ishlatilganligi haqida ishora qilasa, seni aktrisalar bilan taqqoslasa, 
uyiga kino ko'rishga taklif qilsa-yu, gamartiyasiz odam yo'q, sen esa, jin ursin, o'zingda
yer yutgur saraton 
bo'lishiga qaramay, pulingni yangi saraton turiga ega bo'lish uchun sarflayapsanmi? YO 
HUDO! Senga eslatishga ruhsat ber: butun tanang bilan nafas ololmaslik QANDAY 
RASVO NARSAligini tushunasanmi? Sen meni rostmanasiga hayron qoldirding. 
- Gamartiya nima degani? - haliyam lablari orasida sigaretni ushlab so'radi u. 
-Kamchilik,- tushuntirdim men ortga o'girilib. Chetroqga borganimda ko'chadan 
moshinani yo'lga chiqqani ovozini eshitdim. Onam, boshqa kim ham bo'lardi?! Meni do'st 
topishimni kutib o'tirgan. 
Meni g'alati tuyg'u qamrab oldi- ichimni yemirayotgan ko'ngil qolishi tuyg'usi. Men bu 
xislarni aniq aytolmayman, shuni aytishim mumkinki, bu xislardan ko'p edi. Men tratuar 
chetida o'sha keda va kislorodli baloncham bilan turardim. Onam yaqin qolganda, kimdir 
qo'limdan tutganini sezdim. Qo'limni yulib oldim, lekin orta qaradim. 
- Agar ularni yoqishmasa, ular bezarar, - so'zladi Ogastus, onam chetda to'xtagan paytda. 
- Men esa butun umr hali birortasiniyam yoqqanim yo'q. Bu esa metaforaga o'xshaydi, 
mana qara, sen tishlaring orasida o'lguday havfli narsani ushlab turasanu, lekin ularga o'z 
ishini bajarishiga imkon bermaysan. 
-Metafora? - ikkilandim men. Onam esa matorni o'cirmasdan meni kutardi. 
- Sen o'zingni meraforalarga qarab tutasanmi? 
- O ha, - haqiqiy va samimiy kulib javob berdi Ogastus.- Men metaforalarga juda 
ishonaman. 
Men moshina tomon o'girildimda, oyanani taqilatdim. U pasaydi. 

---

-Men Ogastus Uoters bilan kinoga boryapman. Iltimos, "Yangi top-modellar" ni 
yangibqismlarini yozvoling. 
Assalomu alaykum Hayrli kech Mana ikkinchi bobni tarjimasiga kirishdik Allohga 
shukur. Tushanarliroq bòlishi uchun avval birinchi bopni qaytadan òqib chiqishingizni 
tavsiya qilaman
👆
Demak boshladik 
2bop 
Ogastur Uoters juda yomon haydardi. Uning "Toyota" rusumli avtomashinasi har safar 
tormozlangada men deyarli kamar ostidan uchib chiqardim va u gazni qayta bosganda esa 
boshim bilan orqaga urilardim. Men ozimdan asabiylasha boshlagandim negaki, men 
ģalati yigit bilan mashinada òtirardim, òpkalarim esa allanimalarnidir bashorat qila 
boshlashishi menga halaqit qilayotganini his qilardim, ammo Ogastusning mashina 
haydashi meni shunchalar hayratga soldirdiki ortiq men hech narsani òylolmay qoldim. 
Biz qanchadir mil yurganimizdan keyin òrtamizdagi sukut buzildi. Ogastus tan olishga 
qaror qildi; 
-Men 3 matotaba haydovchilik imtihonidan òta olmaganman. 
-Ha bunday bòlmasligi ham mumkin emas dedim men 
-Men buni his qilmayman. Pedalni bir necha eski protezlarim bilan bosganman ammo 
haligacha men chap oyoģimni òzida qanday haydashni òrganmaganman. Shifokoralar 
aksariyat hollrda amputatsiya qilinganidan keyin muammosiz haydashadi deyishadi, 
ammo ... menda emas. Men bu amaliyotni 4 marotaba olganman òzimni judayam rasvo 
his qilyapman. 
-Bu payt svetaforni qizil chiroģi yondi. Ogastus mashina kamarini yechib tormozni bosdi. 
-Ey Xudoyim iltimos qara men kòp marotaba sinab kòrdim, sinov oxirida menda shubha 
yòq edi, Keyin esa muvaffaqiyatsizlikka uchradim. Instruktor menga qarab shunday dedi
"Sizning haydash usulingiz yoqimsiz ammo, qat'iy aytganda xavfli emas" dedi Ogastus. 
-Lekin men bunga qòshimayman,-dedim men. -Saraton kasalligiga chalinganlar uchun 
bonus bor edi shekilli, shundan foydalanmaysanmi? 
Saraton kassaligi uchun bonus bu - onkalogik kasallikka chalingan bolalarga beriladigan 
imtiyozlar yoki sovģalar: bular chempionlar tomonidan imzolangan basketbol topi, bepul 
uyga vazifasi, haydovchilik guvohnomasi shu kabilardir.. 
-Aha, - tasdiqladi Ogastus.. 

---

Nihoyat svetaforni yashil chiroģi yondi, men esa turli siltanishlarga tayyorlanib yaxshilab 
òrnashib oldim. Ogastus kutganimdek gazni qattiq bosdi. 
Men yana gap boshladim: 
-Bilasanmi oyoqlari bòlmaganlar uchun qòlda boshqariladigan mashinalar chiqariladi? 
-Blaman, -dedi Ogastus. -Keyin esa gòyo buni mavjudligiga ishonchim komil emas 
degandek chuqur hòrsindi, va yòlda davom etti. 
2Bob davomi 
Suhbatdoshning hayot tarzini tòģridan tògri sòramasdan aniqlash aniqlash usullari ham 
mavjud: men klassik usul bn sòradim 
- sen maktabga borasami? 
-Ha - javob berdi u -Nort sentralda hozir 10 sinfman -Òzingchi? 
Men yolģon gapirish vasvasasiga tushdim . Yurgan jasad kimga ham yoqardi lekin men 
haqiqatni aytdim. 
-Yòq ota onam 3 yil oldin olib kelishgan. 
- 3 yil? -Ikkilanish bn sòradi u 
Men mòjizamning tarixini batafsil tasvirlab berdim:10 yoshimda menga tòrtinchi darajali 
qalqonsimon saraton kasalligi tashxisi qoyilganini, bizga bu kasallikni davolab 
bolmasligini aytishganini aytdim. 
-Men "bòyin tòqimasinitubdan kesish" operatsiyasidan òtdim, keyin òpka metastazalariga 
qarshi ximiya oldim. Metastazalar pasayib, yana kòtarildi shu paytda men 14yoshda edim 
òpkam suyuqlik bn tòla boshladi. Men betonga òxshash jasadga òxshardim, qollarim va 
oyoqlarim shishib ketgandi terim yorilib lablarim esa doimo kòm kòk turardi. Va nihoyat 
dori topildi. Menga 10dan ortiq xar hil dorilar berishdi ular bn birga CVC quyishdi. 
Saraton ekssudanti òrtanishdi. Bir necha oy davomida bu kateter bn yurish juda yoqimsiz 
edi. Keyin esa men pnevmaniya bn bn reanimatsiya bòlimida tushdim. Oyim meni 
yonimda karovatni yonida òtirardi va mendan sòrardi: "sen bunga tayyormisan 
qizaloģim?" -men ha deb javob berdim. Keyin otam meni yoqtirishini aytdi ularni ovozi 
deyarli qaltiramas edi. Chunki ular bu holatda oldin ham juda kòp òtirishgan . Men ham 
ularga ularni qattiq yoqtirishimni aytdim , ota onam qòllarimni ushlab turishardi , men 
nafas ololmasdim, keyin esa òpkam qayta taqsimlashda ishlay boshladi va meni yengilroq 
nafas olish apparatiga ulashdi va oyim oldimga kelib hammasi yaxshiligini ular oldimda 
ekanliklarini va hammasi yaxshi bòlishligini aytdi. Keyin meni kichik palataga olishdi. 
Keyin ahvolim yanada oģirlasha boshladi. 

---

Hamma meni narigi dunyoga ketishimga alloqachon ishonib qolishgan edi. Lekin mening 
onkologim Mariya òpkamdan suyuqlikni chiqarib yubordi va kòp òtmay pnevmoniyaga 
qarshi yangi antibiotiklar paydo bòldi. 
Men hushimdan ketgan edim 
Hushimga kelgach nogironlar un Respublika saraton kasalliklari shifohonasini 
eksprimental guruhlaridan biriga tushib qolganimni anglab yetdim. Eksprimental jarayon 
flanksifor deb nomlandi: uning molekulalari saraton hujayralariga birikishi va ularning 
òsishini sekinlashtirishi kerak edi. Bemorlarning yetmish foiziga bu usul yordam 
bermagan bòlsa ham negadir bu menga yordam berdi - òpkamdagi òsmalar kamaydi Va 
boshqa qaytib òsmadi. 
Sòngi yarim yil davomida òpkamdagi metaztazalar qayta òsmadi. Men òpkalarimni 
mustaqil nafas ololmaydigan holga keltirganman, ammo ular nomalum vaqt davomida 
kislorodni yutish va falnksiforni kunlik istemol qilish orqali ushlab turilushi taxmin qilindi. 
Albatta meni saraton mòjizam menga biroz vaqtni sovģa qildi (Aynan qanchaligini hech 
kim bilmaydi ) 
-Angaldimki sen maktabga qaytib bormaysan, - sòradi Ogastus. 
-Umuman bormayman- dedim men. -Men MCC da òqiyman 
Bu bizning shaharchadagi yagona kolledj . 
-Studentka -bosh ilģadi Ogastus Uoters. 
Bu esa tanishish aurasini ochib berdi. 
U menga qarab kuldi. Men hazil tariqasida uning yelkalarini qoqdim va chiroyli elastik 
mushaklarni his qildim. 
Shinalarning shovquni ostida biz sakkiz fut balandlikdagi gipsli devor bn òralgan 
xiyobonda aylandik. 
Uoterslarni uyining chap tomonida 2 qavatli kolnial uslubda qurilgan bino chiqdi. Biz 
yòlning kirish qismida tormoz bosdik. 
Men Ogastuslarni uyiga kirdim. Stol oldidagi devorga "Uy- bu yurak" degan yozuv ilib 
qòyilgan edi. Butun uy devorlariga shunday yozuvlar ilib chiqilgan edi. "Yaxshi dòstlarni 
topish qiyin va ularni unutish mumkin emas" "Haqiqiy sevgi qiyin vaziyatlarda paydo 
bòladi" va shunga òxshash.... 

---

2bob davomi.. 
Ogastusning ota onasi uni "Gas " deb chaqirishar ekan. Men kirganimda ular oshxonada 
enchilidilar yani tayyorlashardi (Shkaf tepasiga "Oila abadiy" degan stakan qoyilgandi) 
Ogastusning ota onasi stol ustiga Enchiladi tuvuq tortillasi va turli hil shirinliklar qòyishdi. 
Ular meni kelganimdan hayratlanishmadi , òyalishimcha bu men uchun yaxshi edi: lekin 
agar Ogastus òziga meni yaqin his qilsa , bunday bòlishini anglatmaydi. U har kuni uyiga 
qizlarni olib kelib kino tomosha qilib kayfiyatini kòtaradigan bòlishi ham mumkin. 
-Bu Xeyzel Greys - u meni tanishtirdi. 
-Shunchaki Xeyzel qòshib qòydim men. 
- Ishlar qale Heyzel? -deb sòradi Gasning otasi. Uning bòylari uzun, ozģin xuddi Gasga 
òxshardi. 
-Yaxshi - javob berdim men. 
-Ayzekning qòllab quvvatlash guruhi qanday ekan? 
-Miyyam ģovlab ketdi - javob berdi Gas. 
-Lekin sen hamma narsadan norozi bòlasan -deya taajjublandi oyisi.- Xòsh Xeyzel u yer 
senga yoqadimi? 
Men qanday javob berish kerakligini òylab biroz jim bòldim. 
-Aksariyat ishtirokchilari juda sezgir va qiziquvchan. -dedi va nihoyat onasinig òzi. 
-Gas u yerda huddi yodgorlik tomosha qilayotgandek òtiradi, -dedi Gasning otasi - u yerda 
hamma mehribon va jasur. Qoronģu kunlarda Robbimiz eng yaxshi odamlarni bizni 
yonimizga yuboradi. Bu ibora aynan ular un mos. 
-Lekin bu ibora menga yoqmaydi - dedi Ogastus. 
Ogastusning otasiga uning gapi yoqmadi shekilli qoshlarini chimirib oldi , lekin Gas 
dadasini bòynini uzun qòllari bilan quchib 
-Xazillashayapman , ota bu iborani qadrlayman. Lekin bu mening òtish davrimga halaqit 
berayotganini tan oling. Otasi hech nima demadi faqat kòzlarini katta-katta ochib qaradi. 
-Biz bilan kechgi ovqatga qolasizlarmi? - deya sòradi oyisi. 
-Qolishim mumkin - javob berdim men -faqat men uyga 10gacha borishim kerak . Keyin 
men gòsht yemayman. 
-Bu muammo emas, boshqa bir necha vegiterianlar uchun Enchiladilar tayyoralyman - 
dedi u. 

---

-Sen shunchalik yoqtirasanmi hayvonlarni?-qiziqib sòradi Gas. 
-shunchaki òlganlarni soni oz bòlsa ham ortmasligini xoxlayman, men òzimda qandaydir 
ma'suliyat his qilaman - deb javob berdim. 
Gas nimadir deb javob berish uchun oģiz ochdi lekin òylanib qoldi. 
Bu tòxtalishdan keyin oyisi qòshib qoydi. 
-menimcha, bu qiziq. 
Ular bu haqida kop gaplashishmadi. Uoterslarning bugungi Enchiladilari judayam ajoyib 
firminniy enchiladilardan mutlaqo farq qilardi. Ular mendan kislarod balonlarim yoki 
tashxisim haqida sòrashmadi. Bu men uchun kutilmagan lekin yoqimli bòldi. Keyin esa 
Ogastus: 
- Biz Xeyzel bilan kino tomosha qilamiz 2000chi yil top modeli Natali Portmon filmini. 
-Unday bòlsa mehmonhonadagi televizor sizning hizmatingizda - dedi otasi quvonch bilan. 
- Nega yertòladagi emas? 
Uning otasi kuldi va U xuddi piramidaga o'xshab, engashib Vendetta chiqardi. 
- Aytishim mumkinki, men oq tanli hindistonlik bo'lganman, - 
- dedi u. - To'pni sferik holda òrtacha masofadan tik holatda tashlash menga juda yoqardi. 
Ammo bir kun men 
mashqlarni ketma-ket bajarish jarayonida bu ahmoqona ish bòlib tuyula boshladi- 
Shimoliy sport zalida jarima maydonchasida turish hamma hammasi 
nega men sferik jismlarni toroidal orqali tashlayotganimni tushunmay qoldim. To'satdan 
menda hammasi juda ahmoqona ish bòlib tuyula boshladi qaror qildim: basketbol - 
bema'nilikning ko'proq aerobik versiyasi. 
O'shandan beri, negadir, to'siq haqida o'ylay boshladim. -O'zingni yomon his qilyapsanmi? 
- Soradim men.. 
Ishlov berilmagan karavotning burchagiga o'tirdim. Men hech narsaga ishora qilmadim, 
shunchaki 
Uzoq vaqt turishimga to'g'ri kelgandi shuning uchun charchadim. Keyin biz 
mehmonhonaga kirdik u yergacha ham ancha zinapoyalarni bosib otdik. Men òzimni 
yomon his qilishni boshladim , lekin hushimdan ketishni ham hohlamsadim. Ular mendan 
ahvolimni sòrashdi 
"Yaxshi", deb ishora qildim- . 

---

- Tashxisdan oldin ha shunday bo'lganmi? - deb so‘radim men. 
- Xo'sh, bu ham. - U og'zining kichik ochib jilmayib qo'ydi. - kun 
mavjud to'ldirilgan tashxislar tasodifan mos tushdi . 
Amputatsiyani tayinlash va 
operatsiya hafta oxirida o'tkazildi. Shuning uchun ham men hozir Ayzek nimani his 
qilayotganini tushunaman. 
Men bosh irg'adim. Ogastus Uoters menga yoqdi. Menga haqiqatan ham juda yoqdi. 
Menga 
Uning hikoyasida o'zini yòqotmaganligi menga yoqdi. Menga uning ovozi yoqdi. Menga 
u kafedraning doimiy ishlaydigan professori ekanligi yoqdi Va uning ikkita ismi borligi 
menga yoqdi. 
Menga har doim ikkita nomli odamlar yoqdi - qanday chaqirishni tanlashingiz mumkin 
Gas yoki Ogastus. Meni o'zimni hamisha Xeyzel deb chaqirishadi Shunchaki Xeyzel. 
- Aka-ukalaring bormi? - deb so‘radim men. 
-A ?- deb so'radi u o'z o'yini aniq o'ylab. 
- Axir sizlar bolalar o'yinini tomosha qilish haqida gaplashdingizku... 
- Yo'q. Qarindoshlarimiz bor, opa-singillardan, ular ancha katta. 
Yuliya va Marta. 
- Ular yigirma sakkizda. Ular Chikagoda yashaydilar. Ikkalasi turmush qurishgan, ular 
yurist yoki bank xodimlari, esimda yo'q. Sendachi 
aka yoki singling bormi? 
Men boshimni chayqadim. 
- Hikoyang qanday? - so'radi u karavotda o'tirarkan. 
- Men allaqachon aytgandim. Menga qanday tashxis qòyishganligini ... 
- Yo'q, tibbiy tarix emas. Sening hikoyang. Qiziqishlar, sevimli mashg'ulotlar, 
ehtiroslar, va shunga o'xshash narsalar. 

---

"Hm", deb o'yladim. 
- Men oddiy odamman. 
- Senga nima yoqadi? 
- Masalan òqish 
- Asosan nima o'qiysan? 
Mening sevimlilarim orasida,"podshoning azob-uqubatlari haqida", 
lekin men u haqda odamlarga gapirishni istamayman. Ba'zan sen kitob o'qiysan va unga 
kirishing uchun seni deyarli evangelistik g'ayrat bilan to'ldiradi. 
ishonch - buzilgan dunyo hech qachon o'zgarmaydi 
insoniyat uni o'qimaydi. "Shohona dard", men bu haqda gapirishni istamayman: 
Hatto bu ajoyib yozilgan asar ham emas. Shunchaki 
Muallif Piter van Xouten meni g'alati va aql bovar qilmas darajada tushunadi. 
"Shohonadard " bu mening kitobim, xuddi mening tanam mening azolarim haqida 
yozilgan. 
Va nihoyat Oagastusga aytishga qaror qildim : 
-Men "Shohona dard"ni yoqtiraman 
U yerda Zombi bormi?" - deb so‘radi u. 
- Yo'q, - deb javob berdim. 
- Hujum samolyotlarichi? 
Men boshimni chayqadim: 
"Bu kitob bu haqda emas." 
Ogastus jilmayib qo'ydi. 
- Men bu g'aroyib kitobni zerikarli sarlavha va hech qanday zombilarsiz o'qiyman, deya 
va'da berdi u. Men darhol afsuslandim 
oshkoraligimdan . 
Ogastus choyshabning yonidagi kitoblar to'plamiga o'girildi. 

---

U qog'oz varoģini olib, yozib qo'ydi , quyidagicha: 
- Men bu kitobingni òqiyman evaziga so'ragan narsalarimning barini o'qigin 
mening sevimli video o'yinimga asoslangan unutilmas roman. 
U menga «Tongning bahosi» kitobini berdi. Men kulib, uni oldim. Bizning 
qo'llarimiz kitobga yopishib, tegdi, Ogastus esa mening qo'limdan ushladi. 
- Sovuq, - dedi u barmog'imni rangi bilagimga bosib. 
"Bu kislorodning yetishmasligi bilan bog'liq", dedim. 
Men bilan tibbiy tilda gaplashganda, men uni juda yaxshi ko'raman.- 
Ogastus o'rnidan turdi va meni tortdi, u qo'limni qo'yib yubormadi 
zinapoyaga chiqdi. 
Biz bir necha dyuym masofada o'tirib filmni tomosha qildik. 
O'zimni xuddi o'rta maktabdagi kabi his qilib, qo'llarimni divanga qo'ydim 
o'rtamizda ishora qilib, - agar Ogastus uni silkitsa qarshi emasman. Ammo u ham 
harakat qilmadi. Film boshlanganidan bir soat o'tgach, ota-onasi kirib kelishdi 
bizga divanda yegan enchiladilarimizni olib keldi. Bu enchiladilar juda ham mazali edi. 
Film Natali uchun jasorat bilan o'layotgan niqobli qahramon haqida edi 
juda chiroyli edi va uning yuzi 
mening shishgan steroid yuzimga o'xshamasdi. 
Kino tugagach, Ogastus shunday dedi: 
- Ajoyib, to'g'rimi? 
"Ajoyib", dedim men , lekin bu film oģil bolalar filmiedi. 
- meni uyga ketish vaqtim bòldi Ertalab ma'ruza. 
Augustus kalitlarni qidirayotgan paytda men divanda o'tirdim. Uning onasi menga quloq 
tutdi 
va aytdi: 
"Menga ham bu juda yoqadi." 
Men televizordagi hayajonga beixtiyor qarab turganimni angladim, 

---

farishtani tasvirlab, "Og'riqsiz, qanday qilib quvonchni bilishimiz mumkin?" 
- Ha. Ajoyib fikr. 
Uyga ketayotib, men rulda o'tirdim. U o'zining sevimli "Feverish Shine" guruhini qoydi. 
Qo'shiqlar yaxshi edi, lekin men ularni birinchi marta tinglaganim uchunmi menga 
yoqmadilar. Men uning oyog'iga, aniqrog'i unga qaradim 
protezning ko'rinishini tasavvur qilishga urinib kòrdim. 
Men bu haqda o'ylashni xohlardim, lekin negadir men òylab qoldim uham , meni kislorod 
balonlarim haqida òylar. 
Uyim tashqarisida tormozlaganimda, Ogastus stereoni o'chirib qo'ydi. Mashina ichida 
havo yetushmay ketdi Ehtimol u o'pish haqida o'ylagandir. 
Men qo'limni avtoturargohga olib keldim va Ogastusga jilmaydim. U juda yaxshi edi 
kelishgan. Go'zallik bolalar uchun majburiy emas, lekin u haqiqatan ham chiroyli edi. 
"Hazel Greys" dedi u. Mening ismim chiroyli yangradi 
ajablanarli darajada chiroyli. - Sen bilan haqiqatan ham tanishish juda zaqli bòldi 
"Sen bilan ham xuddi shunday, janob Uoters", men jasorat bilan emas, shunchaki javob 
qaytardim. 
Unga qaradim Uning nigohiga dosh berolmadim 
suv kabi ko'k, ko'z. 
"Seni yana ko'rsam maylimi?" - u hayajonli ovoz bilan so'radi. 
- Albatta, - jilmadim. 
- Ertaga? - deb so‘radi u. 
-Men ertaga kòrishishni hohlayman shuning uchun ertaga taklif qilaman , dedi Ogastus. 
Men u bilan bugun yana kòrishishni hohlardim aslida men tun bo'yi va katta kutishga ham
tayyorman. 
- Men tikilib qoldim. - Jiddiylik bilan. 
- Siz meni umuman tanimaysiz, - dedim orqamdan kitobni olib berarkanman 
-O'qishni tugatgandan keyin qo'ng'iroq qilaman. - dedi Ogastus 
-Meni telefonim senda yoqku dedi Gas 

---

"Sen uni sarlavha sahifasida yozgandingku shunga qilaman. Dedim men 
Ogastus bema'ni tabassum qildi: 
-A yana gapirasana biz bir birimizni yaxshi bilmaymiz deb!! 
Men Ogastus bergan kitob "Tong narxini" òqishni boshladim. Bu albatta "Shohona 
dardga"umuman òxshamas edi. 
Asarning bosh qahramoni , katta serjant Maks Mayhem, Garchi u meningcha yuzta 
odamni o'ldirgan bo'lsa ham, menga juda yoqdi 
ikki yuz sakson to'rt sahifada o'n sakkiz kishi. 
Shuning uchun payshanba kuni ertalab kech uyg'ondim. Ertalab tursam : 
Onamning qo'llari uning belida edi 
"Soat deyarli o'nga yaqin", dedi u. 
"Uyqu saraton kasalligiga qarshi kurashmoqda", deb javob berdim. - Men o'qidim. 
- Bu qiziq kitob bo'lishi kerak, - dedi oyim pastga qarab kislorod bolonlarimni tògirlar 
ekan. 
Onam meni ko'chma sharga uladi.va 
- Buni senga òsha bola berdimi? Birdan u hech qanday sababsiz so'radi 
bu. 
"Bu sovuq yaralarni anglatadimi?" 
- Kitob, Hazel, "bu" kitob degan ma'noni anglatadi. 
- Ha bu kitobni menga Gas berdi. 
"Men darhol payqagan edim u bola senga yoqgan ekanligini, dedi onam qoshlarini kòtarib. 
Men bosh silkitdim. - Ko'ryapsanmi qo'llab-quvvatlash guruhini senga foydasi tegdi. 
"Siz nima meni yòl bòyida kun bòyi kuttingizmi? 
- Ha. Meni sen bilan ishim bor edi ... Mayli, yangi kunni kutib olish kerak, yosh xonim. 
- Oyim. Kutish Kurash. C. Saraton. 
"Azizim, lekin u yerda ma'ruzalar bor." Buning ustiga 
bugun ... - Onamning ovozida aniq eshitildi. 
- Payshanba? 
- Yodingdamasmidi? 

---

- Men tushunmadim nima? 
- Yigirma to'qqizinchi mart, payshanba! U tom ma'noda qichqirdi 
yuzida telbanobo tabassum. 
"Sanani bilganingizdan juda xursandmisiz?" Men uning ohangiga javoban sòradim. 
- Hazel! Bugun sening o'ttiz uchinchi tug'ilgan kuning! 
- Oh, - dedim men. 
Ona har qanday vaziyatda qanday qilib infiltratsiya qilishni juda yaxshi biladi 
ta'til. Bugun daraxt kuni! Kel daraxtlarni quchoqlaymiz va pirojniy yeymiz! 
- Xo'sh, o'ttiz uchinchi yarim kun bilan tabriklayman. 
"Bunday maxsus kunda nima qilishni xohlaysan?" 
- Kaitlin yoki Matt bilan kinoga bormoqchimisan yoki boshqa kishi bilanmi? 
qachondir? 
Bu mening do'stlarim. 
Menga kutilmaganda fikr yoqdi. 
- Darhaqiqat, - dedim men. - Men Kaitlinga 
savdo markaziga borishni taklif qilib xabar jònataman. 
Oyim qornini ushlab turgan ayiqni jilmayib qo'ydi. 
"Ammo savdo markaziga borish hali ham yaxshi emasmi?" 
Men Kaitlinni yozdim, dush qabul qildim, kiyinib oldim va onam meni 
Frederik Duglas haqidagi ma'ruza uchun Amerika adabiyotiga deyarli bo'sh 
Auditoriaga olib kirdi. Uxlamaslik juda qiyin edi. Boshlangandan qirq daqiqa o'tgach 
Kaitlindan xabar oldim: 
“Men hayratda qoldim. Yarim tug'ilish bilan tabriklaymiz. Kastleton soat 15.32 da 
yaxshimi? " 
Men javob berdim: 
"Yaxshi, men qahvaxonada kutaman ”. 

---

Onam meni auditoriyadan o'zim joylashgan savdo markazidagi kitob do'koniga olib bordi. 
Men 
"Tong bahosi" ning davomini sotib oldik. Katta oziq-ovqat kafesida men parhez taomim 
kolyni tanavvul qildim. 
Soat uch yigirma bir edi. 
Bolalar majmuasida qaroqchi shaklida o'ynayotgan bolalarni kuzatdim. Va òqiy 
boshladim. 
Bolalarni kuzatar ekanman beixtiyor yana uni òylashni boshladim Ogastus Uotersni . 
Uning basketbol tòplarini 
Onam ham qahvaxonalarda, burchakda yolg'iz o'zi o'tirar edi 
Men uni ko'ra olmayotganday tuyuldim, biftek va pishloqli sendvich yedim va uning 
ichiga salat yaproģini qòydim, xuddi shifokorlardek ehtiyotlab. 
Piyoda uydan o'ttiz-òttiz besh qadam yurganimdan keyin men qòlimni kòtarganim keyin 
U meni kòrdi. Keytlin menga qarab yurdi. 
Uning To'q-kulrang paltosi tizzasini yopib turar, katta qora kòzoynaklari esa yuzini 
yarmini yopib turardi. 
“Qadrdonim, - dedi u ingichka inglizcha talaffuz bilan, - 
Qandaysan? 
Odamlar uning talaffuzini g'alati yoki yoqimsiz deb óylashmasdi. Keytlin - 
yigirma besh yoshli eng aqlli britaniyalik sotsialit, tasodifan 
Indianapolisdan kelgan o'n olti yoshli o'quvchining jasadining ustida ushlandi.Shu bilan 
U iste'foga chiqdi. 
- Yaxshi. Òzingchi? 
Tushunmadim axir sen parxezdasanku- Men bosh irg'adim va unga bir shishani uzatdim. 
Keytlin trubichkadan ichdi. 
- Hazelgradda ( u mening shaxrimni hazillashib shunday chaqirardi )nima yangiliklar? 
"Hech qanday ", dedim men. 
- Salomatligingda qanday yangiliklar bor ? 

---

- Ha, hammasi haliyam davom etmoqda. 
Keytlin menga tikilib - Sen hozir abadiylikda yashayapsan. - dedi. 
- Lekin, abadiy emas, - dedim men. 
"Umuman olganda hayotingda yana qanday yangiliklar bor ?" 
Men Keytlinga bir bola bilan tanishganimni. U bilan kino kòrganimni aytmoqchi edim 
lekin aytmadim. Chunki men bu haqida maqtanishni istamadim. 
- A bu nima unda mehribonim? - Keytlin qòlimdagi kitobga ishora qilib sòradi. 
- Bu ilmiy fantastika. 
- Meni hayratda qoldirding, axir sen bunday asrlar òqimasding ediku? Xòsh dòkonga 
boramizmi? Dedi Keytlin. 
Keyin esa biz poyabzallar bòlimiga bordik. Keytlin menga uchi ochiq baletkalar tanladi. 
Òziga esa xar doimgidek yopiq oyoq kiyim.Keytlin hech qachon oldi ochiq bosonochkalar 
kiymas edi. Chunki uning oyoq barmoqlarining ikkinchisi juda uzun. Odamlar oyoq
barmoqlarining ikkinchisi bu- qalbning oynasi yoki yana nimalardir deb óylashardi. 
Keytlinga esa bu narsa yoqmas edi.. 
Keyin men Keytlindan unga qanaqa oyoq kiyim yoqishligini sòradim. U pastki qatordan 
bir oyoq kiyimni oldi. Òlchamini topib kiyib biroz uni tomosha qildi. Uni joyiga qòydida 
narigi qatordan qanaqadir remenli oyoq kiyimnioldida 
-Nahotki bunda yurib bòlsa Heyzel? Axir buni kiygandan keyin òlib qolish hech gap emas- 
deb xitob qildi u. 
Lekin u biroz to'xtadida, menga gòyo aybdorday mayus kòzlari bilan tikilib qoldi.Negaki 
òlayotgan odamni oldida òlimni gapirgani uchun. 
-Buni kiyib kòring, dedi Kaytlin menga noqulay vaziyatdan chiqish uchun. 
-O'lim yaxshiroq bundan, dedim men uni rad qilib. 
Oxir-oqibat, men bir juft poyabzal sotib oldim.hech bo'lmaganda biron narsa sotib olish 
uchun bir juft tufli oldim va òrindiqga òtirib Keytlinni kuta boshladim. 

---

U ichkarida hali hamon oyoq kiyim tanlar edi. Men Gas bergan kitob òqishni hohlabendi 
uni olganimda, Keytlin hamma joyi yopiq oyoq kiyim bilan meni oldimga keldi va - 
Bularchi? sòradi mendan. 
Oxir oqibat u uch juft oyoq kiyim sotib oldi. Keyin esa sotuvchi boshqa oyoq kiyim taklif 
qildi. 
"Ehtimol uyga qaytarmiz", - deb rad etdim. Nimagadir charchab ketdim. 
- Ha ha albatta. Tez orada yana uchrashamiz degan umiddaman. 
U meni bilan òpishib hayrlashdi. 
Ammo men uyga bormadim. Men onamdan meni soat oltida olib ketishini so'ragandim, 
hozir soat 4 demak yana ikki soat bosh vaqtim bor. 
Men onamni yaxshi ko'raman, lekin uning shu darajada menga yaqin va mehribonligi 
meni asabiylashtiradi. Tòģri Keytlinni ham yaxshi kòraman lekin uch yildan beri 
tengdoshlarm 
bilan 
normal 
aloqada 
bòlmaganligim 
meni 
ulardan 
uzoqlashtirdi.Maktabdagi dòstlarim ham menga saraton bilan kurashishimga yordam 
berishni hohlashadi, lekin ular ham vaqtinchalik. 
Mening saratonim hech qachon o'tib ketmaydi. Saraton kasalligim meni oddiy odamlardek 
nafas olishimga yól qoymaydi.Doimiy kislorod balonlarimni yetaklab yurish menga turli 
noqulayliklarni keltirib chiqardi.Keyin esa óylab qolaman men saratonni emas saraton 
meni tanlagan. Shining uchun taqdirga tan berib yashashda davom etayapman. 
Keytlin bilan hayrlashgach, men Irlandiya suvinerlar dókoni oldidagi órindiqga ótirib, óqiy 
boshladim, Gas began kitobnning (Tong narxini) davomi óqiy boshaldim. Men xavotir 
olmasam ham bólardi chunki Keytlin ham oyim ham meni bu yerdan topa olishmas edi. 
Menga ushbu asardagi voqealarni bir biriga bogliqligi juda yoqgan edi. Qahramonlardan 
esa katta serjant Makes Meyhemni tanladim. Menga uning sarguzashtlarini davomiyligi 
yoqdi.Bu asarda har doom ólishi kerak bôlgan yomon odamlar ham kóp edi. 
Oxirigi bobga qadar yangi urush boshlandi. Men bolaligimda ham bunday davomli asar 
ôqib uning ichida yashamagan edim, endi esa fantastik asarlarga oddiylaridan kóproq 
qiziqib qoldim. 
Asar tugashiga 20 sahifa qolganida tugashidan yigirma sahifa qolganida Meyhem juda 
ogir vaziyatni boshifan kechirdi. U garovdagi odamlarni qutqarib 17 marta jarohat oldi. 

---

u juda og'ir vaqtni boshdan kechirgan - garovdagi odamni qutqarib, o'n etti marta jarohat 
oldi. Ammo men o'quvchi sifatida tushkunlikka tushmadim. 
Urush usiz ham davom etadi. 
Aytganimdek keyimchalik Uning jamoasining davomchilari paydo bóldi: kichik serjant 
Manny Loco, Jasper Jeks va boshqalar 
Men óqishni deyarli tugatganimda kichik bir qizaloq kelib sóradi: 
-Signing birningizdagi nima? 
Men javob berdim: - Bu Kanyulilar menga kislorod yatkazib beradigan naychalar. 
Qizaloqni onasi bizga yaqinlashar ekan , qizalogidan xijolatga qóyganligi uchun bosh 
silkitib chaqirdi: - Jeki! 
Men onasiga qarab aytdim -Hechqisi yóq! 
Aslida ham shunday edi bu meni hech qanday noqulay vaziyatga solmasdi. 
Jeki so'radi: 
"Menga ham nafas olishim ruxsat bera olasizmi?" 
- Bilmayman, harakat qilib ko'ring! - Qulog'imni orqasidan naychalarni olib, unga 
uzatdim, 
Jeki naychani burniga tiqdi. 
"Hiqildoq", u kulib yubordi. 
- Bilaman. 
"Meni nafas olishim yaxshilandi, dedi u. 
- Ha? 
- Ha. 
- Lekin men bularni sizga bera olmayman chunki ularsiz men nafas ololmayman. 
Men allaqachon kislorod etishmovchiligini his qilayotgan edim. 
Jeki menga naychalarni berdi. Men ularni tezda burnimga taqib oldim. 
"Menga sinab ko'rishga imkon berganingiz uchun rahmat", - dedi Jeki. 
- Muammo yo'q. 
Jeki onasi yana uni chaqirdi, men bu safar uni tóxtatmadim. 

---

Men yana kitobni davomini óqiy boshladim...... 
4 BOB 
Uhlashga ancha erta yotdim. O'g'il bolalarni futbolkasini kiyib, krovatimga odeyol ichiga 
joylashdim, - ikki orinli, yostig'i bilan, meni eng yoqtirgan joylarimdan biri, - va 
minginchi marta "Shoxona dard"ni o'qishni boshladim. 
Bu kitobda Anna ismli qiz haqida ( Anna tomonidan yurutilgan) va uni bir ko'zli onasi, 
yani bog'bonlik boyicha mutahassiz va lolalarga telba bo'lgan ayol haqida so'z boradi.
Anna qonidan saratonga chalinmaguncha, ona bola Kaliforniyaning kichik shaharchasida 
o'rta sinf oilalari qatori hayot kechirishardi. 
Lekin bu kitob saraton haqida emas, kop saraton kitoblari- rasvo. Saraton haqida kitoblarda 
kasallar sahovat fondini ochib pul yig'ishadi. Bu ish bilan shug'ullanib, kasal odam
insoniyatni yaxshiligini ko'radi va barchani sevgisi va qo'llab quvatlashiga cho'madi, 
kasallikni davolashga mablag' qoldirishayotgani sababli. " Shoxona dard"a esa Anna 
saraton bilan kasallanish va bunday fondlarni tashkil qilish bir oz narssistlik deb hisoblaydi 
va ozi " Anna nomli vabo bilan kurashishni xohlagan kasallar uchun" fondini tashkil
qiladi. 
Ana barchasi to'g'risida ro'yi rost gapiradi, birinchi sahifadan ohirgi sahifagacha u ozini 
ro'yi rost yon ta'sir( bu yerda ikkinchi navli ma'noda ketyapti) qatoriga qoshadi. 
Onkologiya kasalligi bor bolalar aslida - shavqatsiz mutatsiyani yon ta'siri, shunisi bilan 
yerdagi hayot rang barang. Syujet rivojlanishi bilan Annani ahvoli yomonlashib boradi - 
saraton va davolanish raqobatlashadi, boshqa tarafdan esa uning onasi lolalar bilan savdosi 
bilan shugullanadigan odamni sevib qoladi, qaysiki Anna Lolali Golland deb ataydi.
Lolani gollandning pullari ko'p va saratonni davolash boyicha eksantrik g'oyalari bor. 
Annaga bazida u musofir yoki umuman golland emasdek tuyuladi, lekin shu musofir 
golland va uning onasini to'yi endi-endi bo'lay deb turganida va Anna yangi aqldan ozar 
darajada bo'lgan davolanish kursini boshlaganida , asar yarimiga kelganida to'xtab qoladi. 
Bu narsa adabiyotning usullaridan biri ekanligini bilaman, va balkim uni shu narsa uchun 
yaxshi ko'rarman, lekin xech bolmasa nimadir bilan yakunlanadigan kitobni oqish 
yaxshiroq deb oylayman. Agar tugamasa, mayli katta serjant Maks Meyxemning bo'limasi 
kabi sarguzashti davom etaversin. 
Tushunamanki, bunday yakun o'limni yoki Annani sog'lig'i yomonlashganini ifodalaydi, 
tugalmay qolgan so'ngi ibora esa kimnidir to'xtagan hayotidan darak beradi, lekin kitobda 
Annadan tashqari qahramonlar ham borku, va menga ularni keyingi hayotini bilmaslik 
nohaqlikday tuyuladi. Noshir orqali Piter van Xutsenga o'nlab habarlar junatdim nima 
bo'lishini so'rab: Lolali golland chindan ham musofir bo'lib chiqaqdimi, unga Annaning 
onasi turmushga chqadimi, Annaning onasi yoqtirmaydigan xomyagining taqdiri qanday 

---

boladi, Annaning sinfdoshlari maktabni tamomlaydimi, ammo van Xuten xech bir xatimga 
javob bermadi. 
" Shoxona dard" - Piter van xutenning yagonga asari. U haqida ma'lum bo'lgan narsalarni 
bari- kitob chqqandan so'ng Shtatlardan Niderlandiyaga ko'chgan va u yerda tarki dunyo 
qilib yashamoqda. Ancha vaqt mobaynida balkim u kitobning davomi, yani voqyalar 
Niderlandiyada davom etishi borasida ishlayotgandir deb umid qildim, balkim Annaning 
onasi va lolali gollang u yerlarga ko'chib ketib yangi hayot boshlagandir, - biroq " Shoxona 
dard" chiqqaniga 10 yildan oshdi, van Xuten esa blogida bir ikki postlardan tashqari xech 
narsa joylamadi. Men esa ko'p kutolmayman. 
Bu safar asarni oqish davomida, Ogastusni shu sozlarga qanday ko'z yugurtirayotganini 
tasavvur qilardim. Unga bu asar yoqadimi yoki oddiy kitoblar sarasiga qoyadimi yoqmi 
ikkilanardim. Unga qachondir "Tong qiymati"ni tugatganimdan so'ng telefon qilishga 
bergan vadamni eslab, uning nomeri yozilgan qog'ozni oldimda habar terishni boshladim: 
" " Tong qiymati" resyumesida kop o'liklar va kam sifatlar bor ekan. " shoxona dard" 
qalay ekan?" 
Javob bir daqiqadan so'ng keldi: 
" Elsashim boyicha, asarni tugatganingdan so'ng habar yozaman deb emas, balkim telefon 
qilaman degan eding." 
Va men qo'ng'iroq qildim. 
- Heyzel Greys, - salomlashdi, telefonni olgan zahoti. 
- Xo'sh, oqishni tugatdingmi? 
- Hali ohirigacha emas. Bu yerda 651 sahifa,menda esa bor yog'i 24 soat bor edi. 
- hozir qayerdasan? 
- 453 da 
- Va? 
- taasurotlarimni kitob so'ngigacha saqlab turaman. Lekin shuni aytishim mumkinki, senga 
" Tong qiymat"ini berganimdan hijolatdaman. 
- Xech qisi yoq. Men " Meyxeym boyicha rikvel"ni boshlashgayam ulgurdim 
- A-a, seriyaga ajoyib davom. Eshitda, lola savdogari- firibgarmi? Undan yomon 
vibratsiyalar kelayotgandek. 
- aytmayman,- javob berdim men. 
- agar u ideal jentelmen bo'lmasa, ko'ziga qarab bir tushiraman. 

---

- demak ,senga yoqdi? 
- qaytaraman, hozircha fikrim ozimda qoladi. Qachon seni ko'rishim mumkin? 
- unda " shoxona dard"ni tugatmasingdan oldin emas,- javob berdim men, noodatiy 
mug'ombirlik bilan. 
- unda men telefonni o'chirib, oqishni davom ettiraman. 
- qani olg'a- dedim men va qisqa ovozdan song jimjit bo'lib qoldi. 
Gap otish men uchun yangilik edi, lekin yoqib qoldi. 
Ertansiga ertalab kolledjda yigirma birinchi asr amarika she'riyati boyicha dars bo'ldi. 
O'rta yoshli ayol 1.5 soat davomida Silviya Plat haqida ma'ruza olib borib, bir marta ham 
uni she'rlaridan parcha oqimadi. 
Kolledjdan cqqanimda, onam chiqish tog'risida ishlayotgan motorli moshinada o'tirgan 
edi. 
- shuncha payt meni kutdizmi? - so'radim, kislorodli balonimni moshinaga olib kirgandan 
so'ng. 
- yoq, narsalarni ximchistkadan oldim va yo'lda pochtaga kirib o'tdim. 
-keyinchi? 
- yonimga kitob olvolganman,- javob berdi onam. 
- menga esa ozimni hayotim kerak- tabassum qildim. Onam ham tabbasum qilishga urindi, 
lekin tabassumi uncha ishonarli chiqmadi 
Birozdan so'ng qiziqdim: 
- kinoga borishni xohlaysizmi? 
- albatta. Nima ko'ramiz? 
- keling keyingi filmni kutib o'tirish mumkin bolgam joyga boramiz. 
Onam orqamdan moshinaning eshigini yopdi, aylanib o'tdi va eulga o'tirdi. Biz "Kastlon" 
kinotyeatriga bordik va gapira oladigan qumsichqonlar haqida 3D kino ko'rdik.
Aytgancha, qiziqarli ekan. 
Kinodan chqib telefonimni yoqdim va shu zahoti Ogastusdan 4 ta habar keldi: 
" Menga kitobimda 20 va undan ortiq sahifalar yoq deb aytchi" 
" Heyzel Greys, menga bu kitobni ohiri emas deb ayt" 
" Yo Xudo, ularni to'yi bo'ldimi yo'qmi? Ey Xudo, Xudoyim nimasi bo'ldi endi bu?" 

---

" Tushunishimcha Anna o'ldi va shu bilan to'xtab qoldimi? Yomon. Bo'shagan payting 
telefon qil. Ahvoling yaxshi deb umid qilaman". 
Uyga yetib borgach, orqa hovliga chiqdim va eski to'qilgan ko'cha stulga o'tirib Ogastusga 
qo'ng'iroq qildim. Indinaga mos ravishda bulutli oddiy kun edi. Butun hovli meni ho'l va 
achinarli bolalikdagi kochelyalarim bilan o'ralgan edi. 
U uchinchi gudukdan so'ng qo'ngiroqni qabul qildi: 
- Heyzel Greys, - dedi u. 
- Hush kelibsan " Shoxona dard"ning shirin azob...- narigi tarafdan qattiq yig'ini eshitib 
to'xtab qoldim. - Senga nima bo'ldi? - hayron qoldim men. 
- Mendaku xech narsa - javob qaytardi Ogastus. - Lekin ayzekda dekompentsatsiyaga 
oxshaydi. - Go'shakdan yaralangan hayvonning o'lim oldi o'kirishiga oxshagan ovoz 
yangradi. Gas Ayzekni ko'ndirayotgandi: - Do'stim, e do'stim madad guruhidagi 
Heyzeldan senga hozir yaxshi boladimi yomi yomon? Ayzek, meni eshit.- bir daqiqadan 
so'ng Gasni ovozi cqdi. - Yigirma daqiqadan so'ng uyimni yoniga kelolasanmi? 
- albatta- deb go'shakni qoydim. 
Agar Ogastusni uyigacha tog'ri yo'ldan borganimda besh daqiqalik yo'l bo'lardi, lekin 
unday qilolmayman, chunki orada Xolidey parki ham joylashgan 
4 Bob davomi 
Barcha geografik noqulayliklarga qaramay menga Xolidey parki juda yoqadi. Bolalik 
chog'larimda dadam bilan Vayt-riverda suv o'ynardik, dadam meni ozidan irg'itib 
osmonga otgan paytlarida, men ham u ham qollarimizni keng yozardik, o'sha payt ikkimiz 
ham hursand, biroz qorqinchli edi va men oyoqlarimni o'ynatgancha suvga tushardim, u 
yerdan esa xech bir ziyonsiz meni oqim qaytarardi. Men esa qayta-qayta so'rardim: yana, 
dadajon, yana! 
Uy oldidagi tushunishimcha Ayzekga tegishli qora "toyota" sedani yonida to'xtadim. 
Balonchamni sudrab eshik yoniga keldim-da, taqillatdim. Eshikni Gasni otasi ochdi. 
- Oddiygina Heyzel,- dedi u. - Ko'rganimdan hursandman. 
- Ogastus kelishimni so'ragan edi. 
- Ha, u Ayzek bilan podvalda edi, - u yerdan ovozlar chiqib turardi. - Bu Ayzek, - boshini 
g'amgin chayqadi Gasni otasi.- Sindi ortiq chiday olmadi va ajralishga qaror qildi. Bu 
ovozlar ... - biroz o'ylandi. - Menimcha seni kutishyotgan bo'lishsa kerak. Baloningni 
ko'tarishvoraymi? 
- Yog'e, ozim uddalayman. Rahmat, mister Uoters. 

---

- Mark, - meni to'g'irladi u. 
Pastga tushishga biroz qo'rqib turudim - bunday asabiy ovozlarni eshitishga toqatim yoq 
edi. Lekin shundoq bolsada tushdim. 
- Heyzel Greys, - qadam tovushlarimni eshitib, so'z boshladi Ogastus. - Ayzek, yonimzga 
madad guruhidagi Heyzel tushyapti. Heyzel seni ogohlantirishimga ruhsat ber: Ayzekda 
hozir psixoz pristupi kechyapti. 
Ogastus va Ayzek polda, L formasiga oxshash stullarning yonida televizorga termulib 
otirishardi. Ekran Ayzekni chap tarafidan, Ogastusni o'ng tarafidan joylashgan edi. Ular 
bobardimon bo'lgan zamonaviy ko'chalarni o'rganayotgan askarlar edi - men " Tong 
qiymati" dagi shaharni tanib qoldim. Ularga yaqinlashayotib, xech qandan g'ayritabiiylikni 
ko'rmadim: kotta ekran yorug'ligi tushayotgan ikki yigit, o'zlarini odamlarni 
o'ldirayotgandek tutishyapti. 
Ularga yaqin kelganimdan so'nggina Ayzekni yuzini ko'rdim. Ko'z yoshlari qizarib ketgan 
yanoqlaridan oqardi, yuzi og'riqdan bo'zarib ketgan edi. U hattoki menga qaramadi ham - 
bor e'tibori ekranda edi, alamini pultdan olardi. 
- Qalaysan, Heyzel, - so'radi Ogastus. 
- Yaxshi, - javob berdim men. - Ayzek? 
Sukunat. Ayzek men borligimni sezganini xech narsa bilan ko'rsatmadi. Ko'z yoshlari 
yanoqlaridan oqib, qora futbolkasiga tomardi. 
Ogastus ekrandan ko'zini olib menga boqdi. 
- ko'rinishing yaxshi, - payqadi. Men tizadan biroz tushadigan eski ko'ylakda edim. - Qizlar 
o'ylashadiki, ko'ylaklarni faqatgina bazimlarga kiyish kerak deb, menga esa shunday 
deydigan ayollar yoqadi : men boshidan asab buzilishini o'tkazgan, qolaversa ko'rish 
qobilyati bilan faqatgina ruhiy aloqasi qolgan yigitning yoniga ketyapman va , jin 
ursinkim, u yerga ko'ylak kiyib boraman! 
- Bundan tashqari, - dedim. - Ayzek menga qiyo boqqani ham yoq. U ozini Monikasini 
haddan ortiq sevib qolgan. 
Va bu chidab bolmaydigan yig'ilarni keltirib chiqardi. 
- Og'riqli mavzu, - dedi Ogastus. - Ayzek, senda qanaqa bilmadimu, lekin menimcha 
flanglar ( frontning chap yoki ong tomoni) bizni quvib o'tishyapti . Ayzek va Monika endi 
birga emas, lekin u bu haqida gapirgisi kelmayapti. U faqat yiglashni va " Isyonni bosish 
- 2, Tong qiymati" ni o'ynashni xohlayapti. 
-Rost, - ta'kidladim men. 

---

- Ayzek, holatimiz boyicha menda havotir paydo bo'lyapti. Agar qarshi bo'lmasang,
elektrostansiyaga bor, men seni yopib turaman. 
Ayzek menga notanish bolgan bino tomon yugurib ketdi, Ogastus esa uni ortidan yugurib 
pulemyotdan to'xtovsiz otardi. 
- Nima bo'lganidayam, - Ogastus menga gapirdi. - U bilan gaplashvolish zarar qilmaydi.
Balkim u ayollarning dono maslahatiga ko'nar. 
- Umuman olganda, men uni bu narsaga bo'lgan ozini tutishini tog'ri deb o'ylayman. - 
dedim, Ayzek yonayotgan moshinadan kallasini chiqargan dushmanni otib tashlagan 
paytida. 
Ogastus bosh irg'idi. 
- " Og'riq uni his qilishlarini xohlaydi", - "Shoxona dard"dagi parchani so'zladi. -
Ortimizda kimdir bor yoki yoqligini tekshirdingmi? - Ayzekdan so'radi. Birozdan so'ng 
ularning boshiga o'qlar yog'a boshladi. - Jin ursin seni, Ayzek , - baqirdi Ogastus. - Seni 
shunday qiyin paytingda gapirmoqchi emasdimu, lekin sen yon tarafdan bizni quvib 
o'tishlariga yo'l qoyib berding, va hozir maktab teroristlarni qoliga o'tay deb qoldi. 
Ayzekning askari joyidan qo'zg'alib o'q otayotgan jangarilar tomon yugurib ketdi. 
- Sen hozir ko'prikdan borib aylanma yol orqali qaytishin mumkin , - deya maslahat 
berdim, " Tong qiymati" dan bir-ikki taktikalar haqida bilganimdan so'ng. 
Ogastus ho'rsindi: 
- Afsuslarkim, ko'prik dushmanlarning qo'lida. Bu narsa do'stimning ishonchsiz 
strategiyasi oqibatida ro'y berdi. 
- Menikimi? - nafasi ichiga tushganidan o'kirdi Ayzek. -Menikimi? O'sha la'nati 
elektrostansiyada yashirinish seni rejang ediyu! 
Gas bir onga ekrandan yuzini burib Ayzekka qaradida, labini uchida kulib qoydi. 
- Gapirishingni bilardim, - dedi Gas. - Endi esa soxta matab o'quvchilari to'dasini 
qutqarishga ketdik . 
Ikkovi tor ko'cha tomon o'q ota va kerak paytda yashirina yugurishdi va bir xonali 
maktabga kirishdi. 
- Nimaga ular shunchalik maktabga intilishyapti? -so'radim men. 
- Bolalarni asirga olishmoqchi 

---

- javob berdi Ogastus, pultni qattiq bosib. Uni yelkalari kuchandi, qollarida vena tomirlari 
ko'rindi. Ayzekni bor etibori ekran tomonda edi, pult uni qollarida huddi raqsga 
tushayotgandek edi. 
- Qani, qani, qani, - qaytaradi Ogastus. 
Terrosistlar oqimi ular tomon yugurib kelar, ular esa dushmanlarni maktab oynasidan kirib 
kelmasligi uchun bitta qoymay otardi. 
- Granata, granata, - chinqirdi Gas ekranda bir nima osmondan uchib tushib bir chetga 
tushar ekan. 
Ayzek ixlosi qaytib pultni tashladi. 
- Meni yop, - dedi Gas, devordan oshib o'tib maktab tomon yugurarkan. Ayzek pultini 
qayta olib otishni boshladi. Oqlar yomg'iri Gas tomon harakatlanardi, u bir va yana qayta 
yaralanyotgan bo'lsada hamon yugurishda davom etardi. 
- Maks Meyxemni o'ldirish sizlargamas! - Gas baqirdi va tugmalardan bir qanchasini 
bosib, o'zini granataga otdi va granata uni ostida portladi. Uning tanasi bo'laklarga bo'linib 
har tomonga uchardi, qon esa shunaqangi oqardiki, butun ekran qipqizil edi. Xirrilagan 
ovoz " topshiriq barbod bo'ldi" degan bo'lsada, ko'rinib turardiki, Ogastus boshqacha deb 
hisoblardi, chunki o'zini ekrandagi qoldiqlariga qarab kulib qoyardi. Keyin u qolini 
cho'ntagiga solib sigaret donasini oldida, og'ziga solib tishi bilan siqti. - Muhimi bolalarni 
asrab qoldim. 
- Vaqtinchaga ,- eslatdim men. 
- Har qanday qutqaruv vaqtinchalik, - e'tiroz bildirdi u. - Men ularga bur daqiqa sotvolib 
berdim. Balkim, shu daqiqa ularga 1 soatni sotib olar, 1 soat esa 1 yilni. Xech kim ularga 
cheksiz hayortni bermaydi. Xeyzel Greys, meni hayotim evaziga ularda shu daqiqa bor. 
Bu esa xech bolmasa bir nima degani. 
- Ana bo'lmasam, - dedim. - Gap ahir piksellar haqida boryaptiki-ku. 
U huddi oyin haqiqiy hayot bo'lishiga ishongandek yelka qisdi. Ayzek yana yig'lashni 
boshladi. Ogastus u tomon o'girildi. 
- Yana o'ynaymizmi, askar? 
Ayzek bosh irg'idi. U Ogastusdan o'tib, tomog'idagi spazm bilan biroz kurashdida, menga 
zo'rg'a gapirdi. 
- U keyinroqqa qoldirmaydigan bo'ldi. 

---

- U ko'r yigitni tashlab ketmoqchimasmidi? - aniqroq qildim men. Ayzek rozi tarzda bosh 
silkidi. Ko'z yoshlari to'xtovsiz yuzidan oqardi- biri ortidan biri, huddi ovozsiz metron 
qurulmasi kabi. 
- bu nasa uni qolidan kelmasligini aytdi,- iqror boldi Ayzek. - Men yaqinda ko'rish 
qobiliyatimdan ayrilay deganimda, u esa bunga kuchi yetmas ekan. 
Men shu "kuch" so'zi haqida va bajarishga yetadigan qiyinchilklar haqida o'yladim. 
-Afsusdaman,- so'zladim. 
U nam bo'lgan yuzini yengi bilan artdi. Ko'zoynak tashqarisidan Ayzekni ko'zlari 
shunaqangi katta bo'lib ko'rinardiki, butun yuzi ko'zlari oldida yo'qdey tuyulardi, va 
menga ikkita ko'zlar boqmoqda edi - biri haqiqiy, biri esa suniy. 
- Bunday qilib bo'lmaydi, - menga dedi. - U bu ishga qanday jur'at etdi? 
- Ho'sh, to'g'risini aytsam, - men javob berdim. - unga bu narsa, rostan ham, oson emas. 
Senga ham, uni bu narsalarga bardosh berishga majburoyati yoq, senda esa bor. 
- men unda " har qachon"likni eslatardim, " doimo, doimo, doimo" deya ko'p marta 
qaytarardim, u esa o'zinikini qaytarardi, meni tinglamay, menga javob bermay. Huddi men 
o'lib bo'lgandek, tushunyapsanmi? " Doimo" bizning vadamiz edi! Vadadan qanday voz 
kechsa bo'ladi? 
- Ba'zida insonlar bergan vadalariga ahamiyat berishmaydi, - mulohaza qildim men. 
Ayzek menga g'azab bilan qaradi. 
- Albatta. Lekin so'zlarini baribir ustidan chiqadilar. Sevgi shu narsani o'z ichiga oladi. 
Sevgi - har narsa bo'lgandayam va'daga sodiq qolish degani. Yoki sen haqiqiy sevgiga 
ishonmaysanmi?..