A ashirov, sh. Atadjanov

IRQ 
(ar.)
— ildiz, tomir, odamlarning kelib chiqishi, gavda
tuzilishi va qiyofasi o ‘xshash b o ‘lgan tarixan tarkib topgan

---

hududiy birligidir. Kishilaming tana tuzilishi, tashqi qiyofasi (ten,
k o‘z va suyagining rangi, soqolining siyrak yoki qalinligi, bo‘y-
basti, yuz tuzilishi, bosh suyagining shakli, qon guruhi) va
boshqalariga qarab guruh-guruhga ajratiladi. Jahondagi barcha
xalqlar to ‘rtta katta irqlarga bo‘linadi: yevropoid (yevrosiyo),
m ongoloid (osiyo-am erika), negroid va avstroloid (Okeaniya).
Bulardan tashqari irqiy birikmalar ham mavjud. Har bir irq
yana bir qator mayda guruhlarga ham bo'linadi.
IRQLAR — 
Homo Sapins
turi ichidagi sistematik guruhlar.
Har bir irq o ‘ziga xos irsiy belgilar, masalan, ko‘z, soch va teri
rangi, yuz va bosh qutisiga binoan boshqa irqlardan farq qiladi.
Hozirgi odamlar 3 ta ekvatorial (negroid, avstroloid, yevrosiyo),
yevropoid (osiyo-am erika, m ongoloid) yoki 5 ta (negroid,
avstroloid, yevropoid, mongoloid, amerikanoid) yirik irqlarga
b o ‘linadi. Har bir irq ichida yana kichikroq irq, ya’ni kenja irq
bo'ladi. Masalan, ekvatorial irq, negr, negrill, bushmen irq,
avstraliya va boshqa irqlarga, yevropoid irq esa Atlantika-Boltiq,
H in d - 0 ‘rta dengizi, o ‘rta Yevropa va Arktika, janubiy Osiyo va
boshqalarga ajraladi.
Irqlar paleolitning so'nggi davrlarida, bundan 40-30 ming
yil aw al odam yer yuzini egallashi bilan shakllana boshladi. 0 ‘sha
davrda k o‘pchilik irq belgilari m oslashish xususiyatiga ega
b o ‘lganligidan muayyan muhit sharoitida tabiiy tanlanish tufayli
mustahkamlanib borgan. Masalan, ekvatorial irqda terming qora