Reja: Kirish Asosiy qism 2 Optik tola turlari va ularning tavsiflari

8-rasm. Dispersiyaning to‘lqin uzunligi va qobiqlar soniga bog‘liqligi: 
BQ — birinchi qobiq; IQ — ikkinchi qobiq; TQ — to‘rtinchi qobiq 
 
Bir tashuvchili DSF — nolga teng bo'lgan siljigan dispersiyali tolalardan SDH
(asosan, STM-6 va undan yuqori) tizimlarda foydalaniladi. «Fujikura»
firmasining DSM 8/125, «Korning» firmasining SMF-DS shu turdagi tolalari
ishlab chiqarilgan. Bir modali standart SF tolalari qo’llanilganda, dispersiya 
qiymatini kamaytirish kerak. Dispersiyani kamaytirish, regeneratsiyalash 

---

seksiyasi uzunligini oshirish, 2,5 Gbit/s tezlikdan yuqori 10 Gbit/s tezlikka
o‘tish, shuningdek, to’lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtirish usullaridan 
foydalanilganda 
dispersiyani 
kompensatsiya 
qiluvchi—DCF 
(Dispersion
Compensating Fiber) tolalarni yoki dispersiyani kompensatsiya qiluvchi 
modullarni DCM (Dispersion Compensating Module) qoTlash kerak. Dispersiyani 
kompensatsiya qilish usullari quyida batafsil yoritilgan. 
 
3. Optik toladagi dispersiya hodisasi va ularning turlari 
Optik tolada signallarni uzatish sifatiga ta’sir qiluvchi eng muhim omillardan biri 
dispersiya hisoblanadi. Dispersiya — bu yorug‘lik impulslari oxirlarining 
cho‘zilishi, ya’ni impulslarning kengayishidir. Impulslar kengayib, bir-birini
qoplaydi, simvollararo buzilishlar yuzaga keladi va qabul qilishda impulslar 
ketma-ketligidan uzatilgan foydali informatsiyani ajratib bo'lmay qoladi (9-
rasm). 
 
9-rasm. Optik tolada impulsning kengayishi 
 

---

Dispersiyaning quyidagi turlari mavjud 
10-rasm. Dispersiya turlari 
Dispersiya o‘tkazish qobiliyatini kamaytirib, optik tizimlarning ish tezligini
chegaralaydi. Dispersiya — impulslarning kengayishi, L uzunlikli kabelning
kirish va chiqishidagi impulslar davomiyligining kvadratik farqi sifatida
quyidagi formuladan aniqlanadi: 
𝜏(𝐿) = √𝑡
𝑐ℎ𝑖𝑞.
2
− 𝑡
𝑘𝑖𝑟.
2
Odatda, dispersiya bir kilometr hisobida me’yorlashtiriladi va ps/km da
o‘lchanadi.