O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent to‘qimachilik va engil sanoat instituti “Charm buyumlarini konstruksiyalash va texnologiyasi” kafedrasi 5320900- «Engil sanoat konstruksiyasini ishlash va

Materiallarni o‘rta miyona foydalanish foyizini hisoblash.
Materiallardan foydalanish foizi modelni qiyofasi va konstruksiyasi, maydoni,
gurux naviga bog‘lik soxa me’yoriy xujjatlariga mos ravishda tanlanadi, hamda
materialdan foydalanish me’yorlaridagi izoxlarni hisobga olgan holda aniqlik
kiritiladi.
Poyabzal ustki detallarini kombinatsiyada bichilganligi sababli, xar qaysi
qiyofa va yosh jinsiy guruhdagi poyabzal uchun material extiyoji (brutto), o‘rta
miyona foydalanish foizi bo‘yicha hisoblanadi.
Bu ko‘rsatkich quyidagi tenglama yordamida aniqlanadi:
Р
F Р
F Р
F
F
у таме н а
н
н
н
н
р
ё
;
=
+
+
1
1
2
2
1
2
Bu erda:
F
h1,
F
h2
— birinchi va ikkinchi turdagi detallar komplekti uchun smenaga
zarur bo‘lgan «netto» maydon.
P
1,
P
2
- komplekt detallarni bichishda birinchi va ikkinchi tur poyabzallar
foydalanish foizi. Materiallardan foydalanish foizi soxa me’yoriy xujjatlaridan model
turi, konstruksiyasi, maydon guruxi, navi, materiallardan foydalanish me’yorlariga
asoslanib aniqlanadi.
 Bichuvchilar soniga bo‘lgan extiyojni xisoblash.
Bichuvchilarga extiyojni xisoblash uchun birinchi va ikkinchi turdagi
poyabzallarning smena topshirig‘i (P
1 ,
P
2
), hamda ularning bichish miqdori (norma)
(
 HB
1 ,
HB
2
) ma’lum bo‘lishi zarur. Bichish miqdori «ishlab chiqarish quvvati
instruksiya» xujjatidan aniqlanadi.
Hisoblash tartibi:
1. Kombinatsiyaga kiruvchi birinchi va ikkinchi turdagi komplektlar juftlari nisbati
aniqlanadi.
m
1
 : m
2
= P
1
 :P
2
2. Birinchi va ikkinchi turdagi poyabzal detallarini bichish uchun vaqt me’yorini
aniqlash.

---

15
1
1
HB
T
H
CM
BP
=
2
2
HB
T
H
CM
BP
=
bu erda
1
BP
H
2
BP
H
-1 va 2 turdagi poyabzal detallarini bichish vaqt miyorlari.
T
sm
- smena davomiyligi- 480 minut.
3. Kombinatsiyaga kiruvchi komplekt detallarni bichish uchun vaqt me’yori
Комб
BP
H
ni
aniqlash.
2
2
1
1
m
H
m
H
H
BP
BP
Комб
BP
´
+
´
=
4. Smena buyicha bitta bichuvchi bichgan kombinatsiyalar sonini aniqlash.
Комб
BP
CM
H
T
K
=
5. Smena bo‘yicha bitta bichuvchi bichgan birinchi
K
1
va ikkinchi
K
2
tur komplektlar
sonini aniqlash.
K
1
=K m
1
K
2
=Km
2
;
6 Smena bo‘yicha bitta bichuvchi bichgan komplektlar M sonini yig‘indisini
aniqlash.
M=K
1
+K
2
;
7. Kombinatsiyada bichish uchun bichuvchilar soniga bo‘lgan extiyoj A ni aniqlash.
M
P
P
А
2
1
+
=
Eslatma: bichuvchilar soni yaxlitlanadi va bitta bichuvchiga ish yuklamasi 15% dan
ortmasligi zarur.