|
11.5. DORI VOSITALARI VA TIBBIYOTDA ISHLATILADIGAN
BUYUMLARNI SAQLANISHINI TASHKIL QILISH
Tovarlami saqlash tovar harakatining barcha bo‘g‘inlarida,
ya’ni tayyor mahsulotni ishlab chiqarishdan boshlab uni iste’mol
qilish mobaynida amalga oshiriladi.
T ovarlam i saqlash — bu to v a m in g sifati va m iq d o rin i
o ‘zgartirmaslik maqsadida ombor xonalariga joylashtirish va saqlash
jarayonidir. Saqlashdan asosiy maqsad — tovarlarning boshlangMch
xossalarining barqarorligini ta ’minlash demakdir. Tegishli saqlash
xonalarining mavjudligi, zarur saqlash tartiblarini yaratilishi,
saqlash davom ida tovarlam i to ‘g‘ri joylashtirishni tashkil qilish
— tovarlam i saqlash shart-sharoitlarining asosini tashkil qiladi.
O m b o rx o n a la r va m o d d iy x o n a la r d a saq lash u c h u n
farmatsevtik m ahsulotlam ing xususiyatlariga bogMiq m uayyan
sharoitlar asosida amalga oshiriladi. Saqlash sharoitlarining (havo
harorati va namligi) asosiy ko‘rsatkichlarining nazoratini olib borish
uchun har bir xonada term om etr va gigrom etr boMib, ular saqlash
uchun xonalar-ning ichki devorlarida isitkich asboblardan yerdan
1,5—1,7 m e tr balan d lik d a, esh ik d an esa 3 m etr m aso fad a
joylashgan boMadi. Havo harorati va namligi bir kunda kam ida 1
m arta tekshiriladi, asboblam ing ko ‘rsatkichlari har bir boMimda
boMishi kerak va maxsus hisob daftarida belgilanadi.
Saqlash xonalarida havo tozaligiga rioya qilish uchun tortib
ketadigan ventilyatsiya qurilm alari boMishi kerak. D orixona
assortimentidagi m ahsulotlar sifatiga turli tashqi omillar ayniqsa
211
fizik-kimyoviy xususiyatlarga ta ’sir ko'rsatadi. Shu sababli ulam i
saqlashda yuqoridagi om illar ta ’sirini hisobga olish lozim.
Yoruqlikdan saqlanish lozim b o ‘lgan dori vositalari — qoron-
g‘i, salqin xonalarda yoki eshiklari zich yopiladigan, ichki tom oni
qora rangli b o ‘yoq bilan bo'yalgan shkaflarda yoki qopqoqlari
zich yopiladigan qutilarda saqlanishi talab etiladi.
Atmosferadagi suv bug'lari yoki namlikka sezgir bo'lgan dori
vositalari salqin joylarda, germetik yopilgan, suv b u g ia ri yoki
nam likni o ‘tkazm aydigan m atodan yasalgan, shisha, m etall,
aluminiy, plastmassa idishlarda saqlanishi lozim:
— kuydirilgan gips yaxshi yopiladigan idishlarda saqlanadi
(masalan, mahkam yopiladigan ichiga yopiladigan polietilen plyonka
solingan yog‘och quti yoki yog'och bochkalarda);
— xantal ko‘kining ichi laklangan tem ir bankalarda saqlanadi;
— xantal m ahkam berkitilgan idishlarga solingan polietilen
plyonka yoki pergam ent qog‘ozga o ‘ralgan holda saqlanadi.
U chuvchan dori vositalari salqin joylarda germetik berkitila-
digan uchuvchan moddalam i o ‘tkazmaydigan materiallardan tay
yorlangan idishlarda saqlanadi.
Kristalgidratlar havoning nisbiy namligi 50—65% bo'lgan
salqin joylarda germetik yopiladigan shisha, metall yoki qalin
plastm assadan ishlangan idishlarda saqlanadi.
Havo haroratining yuqori yoki pastligi ta ’sir etuvchi dori
vositalarni saqlashda, ulam ing yorligM va ishlatish uchun q o ‘llan-
masida ko'rsatilgan harorati rejimiga e’tibor beriladi.
O rganopreparatlam i quruq sharoitda, yorug‘likdan saqlangan
holda 1°— + 15°C gacha bo'lgan haroratda saqlanadi (boshqa
ko‘rsatm a berilm agan bo'lsa).
Tibbiy yog'lar odatda + 4°— + 12°C gacha saqlanadi.
G azlar ta ’siridan saqlanishi shart bo'lgan dori vositalari
germ etik yopiladigan gazlarni o ‘tkazm aydigan m ateriallardan
ishlangan idishlarda iloji boricha to'latilgan holda saqlanadi.
T urli farm ak o terap ev tik guruhga m ansub b o ‘lgan dori
vositalarini saqlashda hidli va b o ‘yovchi dori vositalari guruhi
ham ajratiladi.
2 1 2
Hidli dori vositalari guruhiga uchuvchan ham da uchuvchan
boMmagan lekin o ‘ta hidli dori vositalari kiradi. Ulam i germetik
yopiq idishlarda bir biridan alohida holda nomi bo‘yitha saqlanadi.
Bo‘yovchi xususiyatli dori vositalariga — idishlarda, jihozlarda
va rangli iz qoldiruvchi oddiy sanitar-gigiyenik ishlovda yuvilmay-
digan dori vositalari kiradi (brilliant yashili, m etilen ko‘ki,
indigokarmin va hokazolar).
Bo‘yovchi dori moddalari alohida maxsus zich yopiluvchi
shkaflarda saqlanadi (nom i b o ‘yicha). Bo'yovchi m oddalarni
ishlatishda ulaming har biri uchun alohida torozilar, hovonchalar,
shpatellar va boshqa inventarlar ajratiladi.
D orivor o ‘simliklar xomashyosi va yig‘m alarni saqlashda
quyidagilar talab etiladi:
a) yaxshi yopiladigan idish;
b) quruq yaxshi ventilatsiyalanuvchi havo almashuvi ta ’m in-
langan xona. Idishning turi xomashyoni saqlash joyiga bogMiq.
Om borxonada dorivor o'sim liklar xomashyosi so‘kchak!arda
saqlanadi buning uchun yopiq yashiklar, qoplar (kesilgan xom -
ashyo), ikki qavatli qoplar, karton o ‘ramlari (poroshoklar) boMishi
kerak.
0 ‘z tarkibida efir moylarini saqlovchi (masalan: shalfey o ‘ti),
ayrim gigroskopik o ‘tlar, barglar, mevalar (masalan: angishvonagul
bargi, dalachoy va boshqalar) alohida yaxshi yopiladigan idishda
saqlanadi.
Zaharli va giyohvand moddalar saqlovchi dori vositalari alohida
xonalarda, maxsus qulflanadigan tem ir shkaflarda saqlanadi.
Quritilgan shirador mevalami om bor hasharotlaridan himoya-
lash uchun flakonga xloroform solib, bugMari chiqib turuvchi
trubkasi boMgan tiqin bilan yopiladi va mevalar saqlaydigan yashik
ichiga solib qo'yiladi.
Tarkibida yurak glikozidlari saqlovchi dorivor o‘simliklar xom -
ashyosiga (masalan: angishvonagul bargi, marvaridgul mevasi va
boshqalar) alohida e ’tibor berish kerak. Davlat Farm akopeyasida
ular uchun q at’iy saqlash m uddatlari va biologik faqlligini qayta
tekshirish uchun talablar belgilangan.
Barcha dorivor o ‘simliklar xomashyosi vaqti-vaqti bilan Davlat
213
Farmakopeyasi nazoratidan o 'tib turishi shart. Standartga javob
bermagan xomashyoni yaroqsiz deb topiladi yoki qaytadan ishlab
chiqilgan va ijobiy nazoratdan so‘ng ishlatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
