Ў. Асқарова. З.+орабоева педагогик маҳорат асослари

Гностик (билишга оид) 
Проектив (олдиндан режалаштиришга қаратилган) 
Конструктив, ташкилий ва коммуникатив
турларга ажратиб, уларнинг ҳар 
бирига чуқур психологик тасниф билдиради. Н.В.Кузьмина педагогик 
қобилиятнинг муҳим аломатлари қаторида кузатувчанликни ҳам киритади, 
ўқитучининг бу ҳислари ўқувчининг ички кечинмалари, ҳис-туйғулари каби 
омилларни аниқлашга хизмат қилади. 
Тадқиқотчи А.И.Ҳчербаков фикрига кўра, педагогик фаолият-бу ўқитувчи 
олдига жиддий талаблар қўядиган мураккаб психологик актдир. Педагогик 
фаолият ўқитувчини чуқур ва пухта билимга, педагогик қобилиятга, мустаҳкам 
характерга, юксак маънавиятга эга бўлишимни тақазо қилади. А.И. Ҳчербаков 
ўқитувчи шахси 6 та касбий-таркибий қисмдан иборат эканлигини 
таъкидлайди: 
1.
Юксак савиядаги билим ва маданият. 
2.
Йўналишнинг аниқ ифоланганлиги. 
3.
Юксак ахлоқий ҳисларнинг мавжудлиги. 
4.
Юқори даражада юзага келувчи фаоллик ва барқарор мустақиллик. 
5.
+атъий ва силлиқ характер. 
6.
Педагогик қобилиятлар. 
Йирик олим Ф.Н.Гоноболин педагогик қобилиятларни қуйидаги турларга 
ажратишни таклиф этади: 
1.
Дидактик қобилиятлар. 
2.
Академик қобилиятлар. 
3.
Перцептив қобилиятлар. 
4.
Нутқ қобилиятлари. 
5.
Ташкимлотчилик қобилияти. 
6.
Авторитар қобилиятлар. 
7.
Коммуникатив қобилиятлар. 
8.
Педагогик хаёлот. 
9.
Диққатни тақсимлаш қобилияти. 
Ф.Н.Гоноболин педагогик қобилиятларни таркиб топтириш босқичлари, 
хусусиятлари ва хоссалари тўғрисида мукаммл маълумотлар беради. Таълим ва 
тарбия жараёнини такомиллаштиришда педагогик қобилиятларнинг роли 
тажриба материалларига асосланиб шарҳлаб берилади. 
Йирик ўзбек олими С.Р.Ражабов ва унинг юзлаб шогирдларининг ишлари 
ҳам ўқитувчининг педагогик ва психологик хусусиятига қаратилгандир. 
Ы=итувчида кузатувчанликнинг пайдо былиши натижасида у диагностик 
сифатни вужудга келтиради. 
19

---

Педагогика ва психология соҳасида олиб борилган илмий тадқиқотларга 
асосланиб, бизнингча, ўқитувчининг педагогик қобилиятларини қуйидагича 
классификация қилиш мумкин. 
1.