G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

Epifiz bezi. 
Epifiz bezi - og'irligi 0,2-0,3 gr. bo'lib gormoni melatonin, 
bolalar 6-7 yoshga borganda atrafiyaga uchraydi, agarda bolalarda kasallik 
tufayli yoki boshqa sababga ko'ra faoliyati buzilsa, ularda muddatdan 
oldin jinsiy yetilish boshlanadi.
Gipofiz. 
Gipofiz asosiy suyakning turk egari qismida joylashgan bo'lib, 
u uch bo'lak: oldingi, oraliq va orqa bo'laklardan tuzilgan murakkab 
ichki sekretsiya bezidirjGipofizning uzunligi katta odamda 19 mm, eni
12-15 mm, bo'yi 5-6 mm, vazni 0,55-0,65 g, yangi tug'ilgan bolada 0,1-
153
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

epiflz 
qalqonsimon 
\ 
bez 
^ \
gipofiz
qalqonsimon ayrisimon 
bez oldidagi 
bez 
bezchalar
buyrak 
usti bezi
urug‘don
me’da
me’da osti 
bezi
tuxumdon
13-rasm. 
Ichki sekretsiya bezlarining tuzilishi.
0,15 g, 10 yoshda 0,33, 20 yoshda 0,54 g keladi. K atta odam larda 
gipofizning oraliq bo‘lagi bo'lmaydi, bolalarda u yaxshiroq rivojlangan. 
Gipofizning oldingi b o ‘lagi adenogipofiz, orqa b o ‘lagi neyrogipofiz 
de^dladi, ikkala bo‘lagi ham simpatik nerv bilan ta ’minlangan.
/
Gipofizda 22 dan ortiq gormon ishlanib chiqadi. lin in g adenogipofiz 
/ qismidan: o 4sish gormoni-somatotrop, jinsiy organlarning rivojlanishini 
tezlashtiruvchi gorm o n-g on ad o tro p , la k to tro p yoki prolalctin-sut 
ajralishini q o 'z g 'a tu v c h i gorm on, qalqonsim on bez sekretsiyasini
154
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qo'zg 'atu vchi gormon, m e’da osti bezi sekretsiyasini q o'zg'atuvchi 
gormon va boshqa gormonlar ishlanib chiqariladi. Agar gipofizning 
oldingi bo'lagi olib tashlansa, bola o'smay qoladi. Agar bu bo'lakning 
funksiyasi kamayib ketsa, pakanalik, ortib ketsa, gigantizm vujudga 
keladi, y a’ni 13-14 yashar bolaning tana proportsiyalari saqlangani 
holda bo'yi 2-2,5 m ga yotadi (gigantizm). Gigantizm nisbatan kam 
uchraydi; o 'rta hisobda har 1000 kishiga 2-3 ta odam to 'g 'ri keladi. 
H atto bo'yi 260-270 sm dan baland bo'lgan odam lar borligi haqida 
yozilgan. K atta odamlarda esa 40 yoshdan so'ng akromigaliya kasalligi 
vu ju dg a kelad i. G ip o fizn in g o 'r ta b o 'la g id a n -in te rm id in , o rq a 
bo'lagidan esa vozoprosin yoki ADG, oksitotsin gormonlari ajralib 
chiqadi