1-mavzu: falsafa dunyoni anglash usuli reja: Sharq va G‘arb mutafakkirlari falsafaning maqomi haqida 2

4. Aksiologiya
– (aksios-qadriyat, logos-ta‘limot) qadriyatlar inson faoliyati, uning 
yo‗nalishi, umumiy ahamiyati.
5. Falsafiy antropologiya
- inson to‗g‗risidagi ta‘limot 
6. Ijtimoiy falsafa
– jamiyat to‗g‗risidagi ta‘limot 
7. Futurologiya 
(futurum –kelajaki va logos –ma‘limot) – keng ma‘noda kelajak haqidagi 
ta‘limot, tor ma‘noda prognozlashtirish i prognostika so‗zlarining sinonimi sifatida ishlatiladi.
8. Teosofiya (
thes — xudo i sopha — donishmandlik, bilim) xudoni bevosita bog‗lanish 
orqali bilish haqidagi ta‘limot.
 
9. Mantiq
– tafakkur qonunlari va shakllari to‗g‗risidagi ta‘limot 
10. Etika
– axloq to‗g‗risidagi ta‘limot 
11. Estetika
– go‗zallik to‗g‗risidagi ta‘limot 
12. Metodologiya
- tafakkur usullari va metodlari haqidagi ta‘limot.
Shuningdek tabiatshunoslik falsafasi, din falsafasi, huquq falsafasi, fan falsafasi, texnika 
falsafasi, tarix falsafasi, madaniyat falsafasi, siyosat falsafasi, global muammolar falsafasi kabi 
bugungi kunda mustaqil fan maqomini olish bilan birbutun yo‗nalishlarga ajralgan. Ulaning har 
birining o‗z tushunish apparati hamda muammoni hal qilishning o‗ziga xos usullari bor. 
U yoki bu falsafiy fanning rivojlanish darajasi turlichadir. Ulardan ba‘zilari (masalan, 
ontologiya) falsafa ibtidosida vujudga kelgan bo‗lsa, boshqalari (global muammolar falsafasi 
yoki texnika falsafasi) XX asr mahsulidir. 

---

Falsafiy fanlarning mustaqilligi to‗g‗risida gapirganda, mustaqillikning o‗zini nisbiyligini 
nazarda tutish kerak. Falsafiy fanlar bir-biridan uzilib qolgan emas, ular o‗zaro yaqindan aloqada 
va o‗zaro bog‗liqdir. Ularning negiz mavzulari ko‗pincha bir-biri bilan yondosh keladi: mantiq 
va bilish, bilish va din, din va axloq, axloq va san‘at va hakozo. Falsafiy fanlar ayniqsa, muayyan 
tizimlar va oqimlar doirasida o‗zaro aloqador va o‗zaro bog‗liq bo‗ladi.
O‗zbekistonning mustaqillikni qo‗lga kiritganligi, mamlakatda olib borilayotgan islohotlar 
faylasuflar oldiga zaruriy ravishda yangi muammolarni qo‗ymoqda. 
Mustaqillik yillarida respublikada «Ta‘lim to‗g‗risidagi qonun» va «Kadrlar tayyorlash 
buyicha milliy dastur» doirasida oliy o‗quv Yurtlarida falsafiy fanlarni o‗qitishning mazmuni 
tubdan o‗zgardi. YAngi darslik adabiyotlar nashr etilmoqda
11
. 
Respublika olimlari jamiyatning ijtimoiy-siyosiy va ma‘naviy taraqqiyotining hozirgi 
bosqichi talablariga muvofiq keladigan yangi avlod darsliklarini vujudga keltirishga kirishdilar. 
Biroq ko‗p hollarda falsafani o‗qitish ma‘lum darajada soddalashtirilgan qoliplarda qolib 
ketmoqda. Zamon taqozosiga ko‗ra, falsafa o‗qituvchilarining kasbiy malakasini oshirish, 
o‗qitish uslub va vositalarini takomillashtirish yo‗li bilan asosiy maqsadga erishish, ya‘ni jahon 
falsafiy tafakkurini barcha tub mohiyatini har bir talabaga etkazib, ularni mulohaza Yuritishga 
o‗rgatish imkoniyatini vujudga keltirishdir. Zamonamizning bu va boshqa dolzarb masalalari 
o‗zining ahamiyati jihatidan mamlakatimiz faylasuflaridan kasbiy va fuqarolik mas‘uliyatini 
talab qiladi.