Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

Оралиқ мия
. Оралиқ миянинг асосий қисми кўрув дўмбоғидан 
иборат. Ундан вентрал томонда майда нейронларга бой бўлган гипоталамик 
соҳа жойлашган. Кўрув дўмбоғи бир-биридан оқ модданинг юпқа 

---

349 
қатламлари билан ажралиб турган кўпгина ядролар тутади. Ядролар ўзаро 
ассоциатив толалар билан боғланган. Таламик соҳанинг вентрал ядроларида 
юқорига кўтарилувчи сезувчи йўллар тугайди. Улардан нерв импульслари 
пўстлоқга узатилади. Нерв импульслари бош миядан кўрув дўмбоғига 
экстрамирамидал ҳаракатлантирувчи йўллар орқали келади. Ядроларнинг 
каудал гуруҳида (кўрув дўмбоғининг ѐстиқчаси) кўрув йўлининг толалари 
тугайди. 
Гипоталамик соҳа бош миянинг ҳарорат, қон босими, сув, ѐғ 
алмашинуви ва бошқаларни бошқарувчи муҳим вегетатив марказидир. 
Гипоталамик соҳа одамда 7 гуруҳ ядролардан ташкил топган. Гипоталамус 
ҳақидаги батафсил маълумот ―Эндокрин система‖ бобида келтирилган. 
Мияча 
Мияча 
англаб 
олинмаган 
проприоцептив 
ва 
вестибуляр 
сезувчанликнинг бош анализатори ҳисобланади, айнан у ҳаракатнинг 
автоматик координациясига ва мувозанатни сақлашга жавоб беради. Мияча 
(cerebellum) узунчоқ мия ва кўприкнинг устида жойлашади. У мия ўзаги 
билан афферент ва эфферент ўтказувчи йўллар орқали боғланган. Ушбу 
йўллар йиғилиб, миячанинг уч жуфт оѐқчаларини ҳосил қилади. Миячанинг 
юзасида эгат ва бурмалар жуда кўп бўлиб, улар мияча юзасини анча 
оширади (катталарда 975-1500 см
2
). Перпендикуляр кесмаларда эгат ва 
пушталар миячага хос бўлган ―ҳаѐт дарахти‖ (―arbor vitae‖) кўринишини 
ҳосил қилади. Миячада кулранг модданинг асосий қисми ташқарида 
жойлашади ва унинг пўстлоғини ташкил қилади. Кулранг модданинг 
камчилик қисми марказий ядролар сифатида оқ модданинг ичида чуқур 
ѐтади. Ҳар бир бурманинг марказида оқ модданинг юпқа қатлами мавжуд 
бўлиб, у устидан яхлит пўстлоқ ҳосил қилувчи кулранг модда қавати билан 
қопланган (расм 9.7).
Миячанинг пўстлоғида уч қават: ташқи молекуляр (stratum 

---

350 
moleculare), ўрта ганглионар ѐки ноксимон нейронлар (stratum neuronum 
piriformium) ва ички донадор (stratum granulosum) қаватлар фарқ қилинади 
(расм 9.7).