Цитология эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

Кўприк дорсал
(қопқоқ) ва вентрал қисмларга бўлинади. Дорсал 
қисмида узунчоқ миянинг ўтказувчи йўллари, V-VII жуфт калла 
нервларининг ядролари, кўприкнинг ретикуляр формацияси жойлашади. 
Вентрал қисмида кўприкнинг хусусий ядролари ва пирамида йўлининг 
бўйлама йўналган толалари жойлашган. Кўприк ядролари мультиполяр 
нейронлардан тузилган бўлиб, турли ядроларда уларнинг катталиги ва 
шакли турличадир. Кўприкнинг орқа қисмини оралиқ ядроларига юқори 
олива ядроси, трапециясимон тана ядроси ва латерал илмоқ ядроси 

---

348 
киради. Чиғаноқсимон тугун нейронларининг аксонлари узунчоқ 
миянинг олдинги ва орқа чиғаноқсимон ядроларида тугайди. Олдинги 
чиғаноқсимон ядро нейронларининг аксонлари юқори олива ядросида ва 
трапециясимон тана ядроларида тугайди. Юқори олива ядроси, орқа 
чиғаноқсимон ядро, трапециясимон тана ядролари ҳужайраларининг 
аксонлари латерал илмоқни ҳосил қилади. Унинг таркибига латерал 
илмоқ ядроси нейронлари ва уларнинг ўсимталари ҳам киради. Латерал 
илмоқ бирламчи эшитув марказлари – ўрта мия томининг пастки 
тепалигида ва медиал тирсакли танада тугайди. 
Ўрта мия
ўрта миянинг томидан (тўрт тепалик), ўрта мия 
қопқоғидан, қора модда ва мия оѐқчаларидан тузилган. Тўрт тепалик 
томнинг пластинкасидан, иккита рострал (юқори) ва иккита каудал 
(пастки) тепачалардан ташкил топган. Рострал тепачалар (кўрув 
анализаторининг таркибий қисми) нейронларнинг қаватма-қават 
жойлашганлиги билан ажралиб туради, каудал тепачалар (эшитув 
анализаторининг таркибий қисми) ядро тарзида тузилган. Ўрта мия 
қопқоғида 30 га яқин ядролар, шу жумладан, қизил ядро жойлашган.
Қизил ядро йирик ҳужайрали ва майда ҳужайрали қисмлардан ташкил 
топган. Йирик ҳужайрали қисми охирги миянинг базал ганглияларидан 
импульсни олади ва сигналларни руброспинал тракт орқали орқа мияга, 
руброспинал тракт коллатераллари орқали эса ретикуляр формацияга 
узатади. Қизил ядронинг майда нейронлари мияча-қизил ядро йўли 
орқали миячадан келган импульслар билан қўзғалади ва ретикуляр 
формацияга импульслар юборади. Қора модда, деб аталишининг сабаби
унинг майда урчуғсимон нейронларида меланин бўлади. Мия оѐқчалари 
катта ярим шарлардан келган миелинли толалардан ҳосил бўлган.