Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

Бюджет тақчиллиги
- 
муайян даврда бюджет 
харажатларининг бюджет даромадларидан ортиқ бўлган 
суммаси. 
Бюджет чизиғи -
умумий сарф даромадга тенг бўлишини 
кўрсатиб турувчи чизиқ. 
 Бюджетдаги муассасалар – 
барча зарур воситаларни 
давлат бюджетидан оладиган ноишлаб чиқариш соҳасидаги 
муассасалар (ижтимоий-маданий, давлат ҳокимияти ва давлат 
бошқаруви, мудофаа, суд, прокуратура органлари ва 
бошқалар). 
Бюджетдан молиялаштириш 
- корхона, муассаса ва 
ташкилотларга уларнинг сарф-харажатларини тўлиқ ёки 
қисман қоплаш учун давлат бюджетидан қайтариб 
олинмаслик шарти билан пул ажратиш. 
Бюджетдан 
ташқари 
фондлар
– 
умумдавлат 
молиясининг муҳим буғини бўлиб, уларнинг фаолияти қатъий 
белгиланган, манбаларни ташкил этиш йўллари кўрсатилган, 
пул фондлари билан фойдаланиш йўлларининг тартиби 
аниқлаб берилган, давлат ҳукуматининг юқори органларини 
тегишли актлари асосида ўз фаолиятини амалга оширадилар.
 
Бюджетлараро 
муносабатлар
– 
Ўзбекистон 
республикаси 
республика 
бюджети, 
Қорақалпоғистон 
Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳри бюджети, 
шунингдек туманларнинг маҳаллий бюджетларини ўртасида 
бюджет 
жараёнида 
содир 
бўладиган 
муносабатлар 
мажмуидир. 
Бюрократик рента
– бу ўзининг лавозим мавқеидан 
ноқонуний тарзда даромад олиш учун фойдаланувчи давлат 
амалдори томонидан олинган даромад (масалан, пора, 
совғалар ва ҳ.к.). 
Бюрократиянинг иқтисодий назарияси
– бу ижтимоий 
танлов назариясининг йўналишларидан бири бўлиб, у 
қимматбаҳо 
неъматларни 
ишлаб 
чиқармайдиган 
ва 
даромадлари ўз фаолиятининг натижаларини сотиш билан 

---

- 70 - 
боғлиқ бўлмаган ташкилотларнинг фаолият кўрсатишини 
ўрганади.
 
Харидор буюртмада сотувчининг жавоб бериш муддатини 
ҳам кўрсатади. Белгиланган муддатда сотувчи буюртмани 
тасдиқласа, шартнома тузилган деб ҳисобланади. Ишлаб 
чиқариш корхоналари учун Б. олиш алоҳида аҳа-миятга эга. 
Маълум бир давр ичида қанча буюртма келиб тушганлигини 
билиш ишлаб чиқариш корхоналари учун муҳимдир. Мазкур 
буюртмаларнинг жами йиғиндиси, одатда, “Буюртмачилар 
портфели” деб аталади. “Буюртмачилар портфели”нинг ҳажми 
(сон ва қиймат жиҳатдан) ва мазмуни корхонаиинг ишлаб 
чиқариш ва техник имкониятлари даражасини, ишлаб 
чиқарилган маҳсулотлар миқдори, рақобатга бардош бериш 
қуввати ҳамда мазкур корхона ишлаб чиқараётган 
маҳсулотларга бўлган талаблар даражасини кўрсатади.