Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

БМТнинг Савдо ва ривожланиш дастури – 
1965 йилда 
ташкил этилган бўлиб, дунёда инсониятнинг барқарор 
ривожланиши учун кенг кўламли фаолият олиб боради. БМТ 
РД учта муҳим вазифани бажаришга йўналтирилган: 1) инсон 

---

- 47 - 
ресурсларининг барқарор ривожланишини таъминлаш учун 
БМТ ни қудратли, жипслашган кучга айлантиришга 
кўмаклашади; 2) ихтиёригадаги имкониятларни инсон 
ресурсларининг барқарор ривожланишини таъминлашга 
йўналтириш; камбағалликка барҳам бериш, иш ўринларини 
яратиш ва хотин-қизлар аҳволини яхшилаш; 3) инсон 
ресурсларининг барқарор ривожланишини таъминлашда 
халқаро ҳамкорликни кенгайтириш ва ривожланиш учун барча 
зарур шарт-шароитларни яратиш. БМТ Ривожланиш дастури 
доирасида 174та ривожланаётган мамлакат ҳудудида 
жойлашган 132 бўлими орқали ҳукуматлар, ташкилотлар ва 
аҳоли билан ҳамкорликда иш юритилади. Дастурнинг ички 
маблағларидан 90 фоизи ундаги камбағал аҳолининг 90фоизи 
яшайдиган 
66 
мамлакатга 
сарфланади. 
БМТ 
РД 
ходимларининг 
85фоизи 
ёрдамга 
муҳтож 
бўлган 
ривожланаётган мамлакатларда фаолият юритади. БМТ РД 
нинг молиявий маблағлари асосан ихтиёрий бадаллар эвазига 
шаклланади. 
Бу 
дастур 
саноати 
ривожланган 
ва 
ривожланаётган мамлакатлар вакилларидан иборат бошқарув 
кенгаши томонидан идора этилади. Унинг асосий нашри 
йиллик “Инсон тараққиёти тўғрисида маъруза” (“Human 
Development Report”) ҳисобланади. 
БМТнинг савдо кўнгиллилар дастури –
БМТнинг 
ёрдамчи органи бўлиб, Бош ассамблея томонидан ҳамкорикни 
тараққий эттириш амалий дастури сифатида таъсис этилган. 
Ушбу дастур БМТ тизимида кўнгиллилар меҳнатидан 
фойдаланиш бўйича алоҳида муассаса ҳисобланади. Мазкур 
дастур ўз касби бўйича маълум маҳоратга эришган кишиларни 
айрим 
соҳаларни 
ривожлантириш 
ёки 
жамоаларда 
инсонпарварлик ёрдамини кўрсатиш, инсон ҳуқуқлари ва 
демократияни қўллаб-қуватлашга йўналтирилган. Бундан 
ташқари, БМТ кўнгиллилар дастури иҳтиёрий хайр-эҳсонни 
рағбатлантиришга ҳаракат қилади. У БМТ тараққиёт 
дастурининг ижроия кенгашига ҳисобот беради ва дунё 
мамлакатларидаги бўлимлари орқали фаолият юритади. 

---

- 48 - 
Мазкур фаолият билан ҳар йили БМТ кўнгиллилар 
дастурининг 4000 мутахассиси шуғулланади. Улар 140 миллат 
вакиллари бўлиб, бевосита дастурнинг жойлардаги миллий 
ташкилотларида ишлайди. Дастур доирасида қисқа муддатга 
саноат ва тижорат бўйича маслаҳатчилар тўпланиб, хизмат 
сафарига жўнатилади. Маслаҳатчиларнинг учдан икки қисми – 
ривожланаётган ва ўтиш даврини бошдан кечираётган 
мамлакат фуқоролари, учдан бири эса ривожланган 
мамлакатларп вакилларидир. 1971 йилдан буён БМТ 
кўнгиллилар дастурида 16000 дан ортиқ киши хизмат қилган. 
Унга қабул қилиниши учун даъвогар мутахассислик бўйича 
диплом ва бир неча йиллик амалий иш тажрибасига эга 
бўлиши шарт. Одатда, шартномалар икки йилга тузилади; 
инсонпарварлик, сайловларни ўтказишга ёрдам кўрсатиш ва 
бошқа миссияларга йўллаш узайтирилган муддатдан кам 
бўлмайди. 
БМТ 
кўнгиллилари 
кундалик 
эҳтиёжини 
қондириши учун унчалик катта бўлмаган ойлик мукофот олиб 
туради. Маблағ БМТ тараққиёт дастури, унинг бошқа 
муассасалари 
ва 
кўнгиллилар 
дастурининг 
маҳсус 
жамғармасидан тушади.