119
1 m2 barg yuzasi 1,5-3,0 g. gacha changni va 1 ga yashil o`simlik maydoni esa 8
kg/soat CO2 gazini yutishi mymkin.
4. Sanoat korxonalari albatta tepalik va shamol yaxshi esadigan yerlarga
joylashtirilishi kepak.
5. Zaharli gazlarni tashlaydigan trubalarning balandligi 250 - 300 m. Bo’lishi
kepak.
6. Yoqilg’ilarni gaz va elektr turlari bilan almashtirish kerak.
7. Yoqilg’i sifatida foydalanilayotgan neft va gaz tarkibidagi oltingygyrtni
tozalash uchun ularga maxsus ishlov berish kerak.
8. Atmosfera havosini himoya qilishning eng asosiy chora -tadbirlardan biri
tozalagich moslamalarini va
inshootlarni qurishdip
Lekin yuqorida keltirilgan chora-tadbirlar atmosfera havosini ifloslanishidan
caqlash uchun yetarli emasdir. Buning uchun eng avvalo sanoat korxonalarida hosil
bo’layotgan chiqindilarning miqdorini keckin kamayishiga erishishimiz zaryrdir.
Zaharli gazlarni miqdorini kamaytirishning texnologik choralari texnologik va
konstruktiv o’zgartirishlar yig’indisidan tarkib topgandir. Ular quyidagi yo’nalishlarda
amalga oshiriladi:
1. Texnologik jarayonlarni borishi davomida zaharli moddalarni hosil bo’lish
mexanizmini o’rganish.
2. Asosiy inshootlar konstruksiyasini takomillashtirish.
3. Xom ashyo sifatida ishlatiladigan zaharli moddalarni kam zaharli yoki umuman
toza turlarini bilan almashtirish.
4. Chiqindisiz texnologik jarayonlarni tashkil qilish. Yuqoridagi texnologik
tadbirlar ichida zaharli moddalarni hosil bo’lish mexanizmini o’rganish eng asosiy o’rin
egallaydi.
Masalan, azot oksidlarini hocil bo’lish jarayoni mexanizmi bilan tanishib chiqsak,
u quyidagi jarayon hisobiga hosil bo’ladi.
N2 + O2
2 NO - 43 kkal
Azot oksidlari asosan IЭS 60%, avtotransport - 38%, boshqa kimyoviy
korxonalarda - 2% hosil bo’ladi. Azot oksidining konsentrasiyasi O
2
ning
konsentrasiyasi va temperatyrasining ortib borishi bilan oshib boradi, asosan yonish
zonasida hosil bo’ladi. Trubalar orqali atmosferaga tushgandan so`ng esa yana
oksidlanish quyidagicha davom etadi:
2 NO + O2
2 NO2 + 45 kkal
Ushbu jarayon tezligi temperatyrani kamayishi va O
2
ning konsentrasiyasini
ortishi bilan ortib boradi.
Demak, azot oksidlarini miqdorini kamayishi uchun yonish zonasiga
berilayotgan O
2
ning miqdorini va temperatyrasini boshqarish zarurdir. U quyidagi
yo’llar bilan amalga oshiriladi:
1. Yonish natijasida hosil bo’layotgan mahsulotlarni qaytadan yonish zonasiga
yuborish ya`ni retsirkulyasiya qilish, natijada yonish zonasi temperatyrasi bir oz
kamaytiriladi.
2. Yonilg’ini 2 bosqichda yoqishni tashkil qilish ya`ni birinchi yonish zonasiga
120
kerak bo`lgan miqdordan kamroq miqdorda havo yuboriladi, natijada bir oz temperatyra
kamayib, hosil bo’lish tezligi sekinlashadi. Temperatyrani kamayishiga erishilishi
hisobiga ikkinchi bosqichdagi yonish jarayoni ortiqcha O
2
va ancha past temperatyra
sharoitida boradi. Hatijada 2 yonish zonasida ham hosil bo’layotgan azot oksidlari 2-3
baravar kam miqdorda bo’lishiga erishiladi.
3. NO ning sintezi reaksiyasiga ingibitorlarni qo’shish ya`ni yonish zonasiga suv
bug’larini yuborish:
2 N2O + 2 S + O
2 N2 + SO + SO2
Lekin, ko’p miqdorda suv bug’lari berilishi CO ning miqdorini oshirib yuborishi
mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: