O ’qu V u sl ubiy m a jmu a

 
 
 
8-mavzu: Buxoro xonligida Ashtarxoniylar sulolasi 
hukmronligining o’rnatilishi va siyosiy tarixi. (2 soat) 
Reja: 
1.
Ashtarxoniylar sulolasi va ularning Buxoroga kelishi sabablari. Shayboniylar 
inqirozi va Ashtarxoniylar sulolasining hokimiyatga kelishi. 
 
2.
Imomqulixon davrida hokimiyatning mustahkamlanishi. 
 
3.
Abdulazizxon va Subxonqulixon davrida ichki nizolar va Xiva xonligining 
Buxoroga hujumlari. Eron – Buxoro – Hindiston munosabatlari. 
 
4.
Ubaydullaxon II ning ichki siyosati. Uning pul islohati. Islohatga qarshi g’alayonlar.
 
5.
Abulfayzxon davrida markaziy hokimiyatning zaiflashuvi. Hakimbiy Mang’it 
Otaliqning kuchayishi. 
 
6.
Eron shohi Nodirshoh bosqini. Muhammad Hakimbiy va uning o’g’li Rahimbiy 
Mang’itning hokimiyatga kelishi. Ashtarxoniylar inqirozi.
 
Tayanch tushunchalar: 
Ashtarxoniylar, Joniylar, Hojitarxon, Boqi Muhammad, 
Imomqullixon, Buxoro-Eron-Hindiston munosabatlari, ichki nizolar, Ubaydullaxon II, 
Mahmudbiy otaliq, pul islohoti, Abulfayzxon, mang’it, Samarqand xonligi, Rajab Sulton, 
Ibrohimbiy Kenagas, Nodirshoh bosqini
 
Ashtarxoniylar, Joniylar – 1601 -1756 yillarda o’zbek davlatchiligini boshqargan sulola. 
Jo’jixon naslidan bo’lgan ashtarxonlar (joniylar) sulolasi asli Astrxan (Hojitarxon) erlarida 
yashab hukumronlik qilganlar. Astraxanni Ivan Grozniy 1556 yili bosib olgach 
Ashtarxoniylar Yormuhammad boshchiligida Buxoroga Iskandar Sulton saroyiga kelib 
o’rnashadilar. Yormuhammadning o’g’li Jonibek Sultonga Iskandarning qizi, Abdullaxon II 
singlisi Zuhrabegim nikoxlab beriladi. Undan Din Muhammad, Boqi Muhammad, Vali 
Muhammadlar dunyoga keladi. Shu zayilda Shayboniylarga qarindoshlik rishtalari 
bog’lanadi. Natijada 1601 yili Shayboniylarning so’ngi vakili Pirmuhammad vafot etgach 
Shayboniylardan taxt vorisi chiqmaganda Buxoroda yashab turgan Jonibek sultonni xon qilib 
ko`tarishga qaror qiladilar. Lekin Jonibek sulton bu taklifdan bosh tortadi. Taxtga 
Jonibekning katta o`g`li Din Muhammadni ko`taradilar. Ammo u Buxoroga kelayotganda 
Obivarda jangda halok bo`ladi. Shunda uning ukasi Boqi Muhammadxon, voris deb e`lon 
qilinadi. Qabul qilingan an`anaga ko`ra Vali Muhammad Balxga noib etib yuborildi. Ana Shu 
tariqa 1601 yildan boshlab Buxoro xonligida hokimiyat Ashtarxoniylar sulolasi qo’liga o’tadi. 
Bu yana Jonibek sulolasi «Joniylar» sulolasi deb ham yuritiladi.
Ashtarxoniylar sulolasi 1753 yilgacha hukmronlik davrini o`tadi.
Sulola sakkizta xondan iborat bo`lgan: