6. Menejment texnologiyasi

Boshqaruv qarorlarining tasnifi. 
Tashkiliy qaror - rahbar o’zi egallab turgan lavozim majburiyatlarini bajara borib amalga 
oshirishi lozim bo’lgan tanlovdir.
Tashkiliy qarorning maqsadi tashkilot oldiga qo’yilgan maqsad tomon harakatni 
ta’minlashdir. SHu sababli eng samarali tashkiliy qaror haqikatda ham amalga oshiriladigan va 
tashkilotning yakuniy maqsadiga erishishga hissa qo’shadigan tanlovdir. 
Samarali qaror - bajarilishi mumkin bo’lgan qarordir. 
Dasturlashtirilgan qaror ma’lum harakatlar va bosqichlar ketma-ketligini amalga oshirish 
natijasidir. Uni qabul qilish ma’lum hisob-kitoblar, dasturlardan iborat bo’ladi. Variantlar soni 
cheklangan bo’ladi. Masalan, tikuv tsexida ishlaydigan ishchilar soni bo’yicha qaror, ish haqi 
fondi bo’yicha qaror va h.k. 
Dasturlashmagan qaror nisbatan yangi xolatlarda qabul qilinadi va hech qanday matematik 
hisob-kitoblarga asoslanmaydi, noma’lum omillardan iborat bo’ladi. Oldindan zaruriy 
bosqichlarni belgilab bo’lmaydi, qaror qabul qilish tartibi rahbar tomonidan yaratiladi. Masalan, 
mahsulot sifatini oshirish, bozor hissasini oshirish, rag’batlantirishni kuchaytirish singari 
tadbirlar bo’yicha qaror qabul qilish va shu singarilar.
Ratsional qaror o’tgan tajribaga asoslanmaydi va bog’liq bo’lmaydi. Ratsional qaror 
ob’ektiv analitik jarayon yordamida asoslanadi. 
Boshqaruv faoliyatining samaradorligi nuqtai nazaridan qarorlar quyidagi turlarga 
bo’linadi: strategik va operativ qarorlar. 
Strategik qaror - bu korxonaning faoliyati bilan bog’liq bo’lgan maqsad va missiyalarning 
shakllanishi bo’lib, ular uzoq muddatlarga mo’njallanadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida bu 
qarorlar korxonaning faoliyatidagi yangicha yondashuvlar, keskin burilishlarni sillik o’tishini 
ta’minlaydi. Strategik qarorlar korxona, xudud, soha darajasida qarorlar jamiyatdagi yangi 
manbalar hisobiga butun iqtisodiy va ijtimoiy muammolarni yechishga yordam beradi. 

---

Operativ qarorlar bu mohiyati bo’yicha xo’jalik boshqaruv qarorlaridir. Ular 
boshqariladigan ob’ektni uzluksiz ishlash jarayonini qo’llab-quvvatlashi uchun joriy shaxsiy 
muammolar bo’yicha qabul qilinadi. Bu qarorlarni rahbar maxsus tayyorgarliksiz yetarlicha tez 
qabul qiladi. Bunday qarorlarga xodimlarni ishga olish va bo’shatish, ularning ish haqlarini 
o’zgarishi, korxonani qishga tayyorlash haqidagi va shu kabi qarorlarni kiritish mumkin. 
Harakat doirasi bo’yicha boshqaruv qarorlarini iqtisodiy, tashkiliy, ijtimoiy, texnik va 
texnologik qarorlarga ajratish mumkin. 
Qarorlar ta’sir qilish yo’nalishi bo’yicha tashqi va ichki bo’ladi. Tashqi qarorlar boshqa 
darajaga qaratiladi, ichki qarorlar esa tashkilotning alohida bo’limlariga qaratiladi. 
Boshqaruv qarorlari funktsional mazmuni bo’yicha iqtisodiy, tashkiliy, koordinatsion, 
rag’batlantiruvchi, boshqaruvchi va nazorat qarorlariga ham bo’linadi.