Variant 1 – topshiriq. Test savollariga javob bering



Download 414,43 Kb.
Pdf ko'rish
bet9/11
Sana10.06.2022
Hajmi414,43 Kb.
#651333
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
mohinur ped

Buxoroga ketadi. Buxoroda Xorazm shohlariga xizmat 
qilib, hukmdorga yaqinlashishga harakat qiladi. Kerakli 
e’tiborga ega bo‘lmagach, o‘z umidlarini ro‘yobga 
chiqarish uchun boshqa mamlkatlarga yo‘l oladi. 1118 yil 
og‘ir kasallikdan so‘ng kimgadur xizmat qilishdan bosh 


48 
tortadi va butun umrini ilm-fanga bag‘shida etadi.Az 
Zamaxshariy Marv, Nishopur, Isfaxon, Shom, Bog‘dod, 
Xijoz va ikki marotaba Makkada bo‘lgan. Qayerda 
bo‘lmasin, doim ilmiy ishlarini davom ettirgan, lug‘atni 
va arab tili grammatikasini, mahalliy qabilalar 
munozaralarini, maqolalarini, an’analarini chuqur 
o‘rgangan. U qit’a jo‘g‘rofiyasi bilan bog‘liq turli 
ma’lumotlar to‘plagan.Uning ko‘plab asarlari Makkada 
yozilgan. Makkada u 5 yil yashagan va unga faxriy 
“Jorulloh” (Allohning qo‘shnisi) nomi berilgan.Az 
Zamaxshariy Makkadan qaytgach, bir necha yil 
Xorazmda yashaydi. Hijriy 538 (1144 yil 14 aprel) yil 
oqshomda olamdan ko‘z yumgan.Az Zamaxshariy o‘z 
davrining yirik tarixshunosi, jo‘g‘rofiyachisi, 
adabiyotshunosi, tilshunosi, pedagogi va shoiri 
hisoblanadi. Uning qalamiga mantiq, grammatika, din, 
lug‘at, adabiyot, adabiyotshunoslik, pedagogika, tarix va 
jo‘g‘rofiyaga oid 50 dan ziyod ishlar mansub. U 
bilimlarini kitoblari va o‘quvchilari orqali tarqatgan. 
Uning ko‘plab asarlari bizning davrimizgacha yetib 
kelgan.Az Zamaxshariyning ko‘plab asarlari arab tili va 
grammatikasiga bag‘ishlangan. Xususan, “Al-Mufassal” 
asari bir yarim yil ichida, 1121 yil Makkada 
yozilgan.“Al-Mufassal” Sharqda va G‘arbda arab tili va 
grammatikasini batafsil o‘rgatuvchi yirik asar sifatida 
ma’lum. Arab tili grammatikasiga bag‘ishlangan “Al-
Mufassal” kitobi ahamiyatiga ko‘ra, arab olimi 
Sibavaxxning asarlaridan so‘ng ikkinchi o‘rinni 
egallaydi, deb hisoblanadi. Bu Az Zamaxshariy asari o‘z 
vaqtida qanchalik qadrlanganligini ko‘rsatadi.Ushbu 
asar qo‘l yozmasi Toshkentda, O‘zR FA Sharqshunoslik 


49 
institutida saqlanadi.Uning ma’naviyat va ma’naviy 
madaniyat haqidagi fikrlari axloq, tarbiya, nasihat 
doirasida bayon qilingan. Masalan, u maqtovga, yolg‘on 
g‘urur, ezmalik va safsatabozlikka berilmaslikka 
chorlaydi: “Agar kimdur o‘zining kelib chiqishi bilan 
maqtansa, bu sarob kabi zohiriydir”, “Haqiqat va nomus 
yo‘li o‘rmondagi arslon qadami bilan tenglashadi”, 
“Savdogarning hurmati va nufuzi uning hamyonida, 
olimniki - kitobida”, “Til orqali (ruhiy) madad moddiy 
madaddan ustundir”. Umuman, az Zamaxshariy bilim va 
umuminsoniy sifatlar orqali erishish mumkin bo‘lgan 
iroda haqida, insoniyatni farovonlik va xotirjamlikka 
intilishi haqida yozgan.Hayotligida uni “Butun dunyo 
muallimi”, “Barcha arablar va boshqa xalqlar 
muallimi”, “Allohning qo‘shnisi”, “Xorazm shuhrati” va 
boshqa nomlar bilan ulug’lashgan.1144 yil ona diyori 
Xorazmda vafot etgan. Gurganjga dafn etilgan.Az 
Zamaxshariyning hayot va insonlar haqidagi ayrim 
naqllari:Savdogarning nufuzi uning hamyonida.Olibsotar 
- ovchining iti.Ayol kishi sening qalbing usiz yashay 
olmasligini xis etsa, demak, u burningni yerga 
ishqalaydi.Doim birovni qoralovchi inson yuqori 
muvaffaqiyatlarga erishmaydi, xuddi qatronda 
oqartiruvchi hech narsa bo‘lmagani kabi.Axloqsiz 
odamlar ko‘paygan joyda, Yaratgan ularga o‘latni 
yuboradi (turli ofatlar, balolar va 
musibatlar).Gunohkorlarning sodiq do‘sti 
bo‘lmaydi.To‘g‘ri yo‘lda ketuvchi insonning qadam 
tashlashi arslonnikidan ham ulug‘vorroqdir.Halol inson 
doim tinchlikda, xotirjamlikda, soqin va doim yomonlik 
haqida o‘ylovchi esa doimiy halokatga mahkumdir. 


50 
 
Buxoro yeti pir! Buxoro – Naqshbandiya tariqati yettita 
buyuk so‘fiylarining vatanidir. Tasavvufning buyuk 
vakillari bu yerda yashab, diniy va ijtimoiy faoliyat olib 
borib, muborak Buxoroning vujudga kelishi va gullab-
yashnashi, maʼnaviy tarbiya va hissiy ruhni 
yuksaltirishga o‘z hissalarini qo‘shganlar. Bu yerda 
muqaddas so‘fiylarning dafn etilgan joylari – pirlar, 
islomiy ziyoratgohlar saqlanib qolgan. Buxoroga 
ziyoratga kelganlarning ko‘pchiligi o‘z safarlarini 
Naqshbandiya taʼlimotiga asos solgan maʼnaviy ustoz 
Xo‘ja Abduxoliq G‘ijduvoniy maqbarasini ziyorat 
qilishdan boshlaydilar. Abduxoliq G‘ijduvoniy 
payg‘ambarning o‘ninchi avlodi bilan maʼnan bog‘liq. 
Maqbara ayvonining o‘nta ustun va tayanchi o‘ninchi 
avlodga ishora. 
Xo‘ja Abdulxoliq G‘ijduvoniy davrida maqbara 
chillaxona vazifasini o‘tagan bo‘lib, u yerda qirq kunlik 
jazirama issiq davrda odamlar ibodat qilish uchun 
kelgan. Vaqt o‘tishi bilan muqaddas ibodat joyi ardoqli 
ziyoratgohga aylanadi. aqin o‘tmishda maqbara 
tashlandiqqa aylangan edi. Maqbara bugungi namunaviy 
shaklga ega bo‘lishi uchun bir necha zamonadan omon 
o‘tib kelishi kerak bo‘ldi. Hozirda Abduxoliq G‘ijdunoniy 
maqbarasi qadimgi Sharqning bir qismi, er va osmon 
orasidagi rishta hisoblanadi. 
 
 
Tayanch so’zlarga izoh yozing. 


51 
2.

Download 414,43 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish