05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

Bolg`ani ushlash. 
Bolg`ani dastasidan o`ng qo`lning to`rtta barmog`i bilan 
kaftga qisganda, bosh barmoq ko`rsatkich barmoqni yopib turishi kerak. 
Barmoqlar bolg`ani ko`tarishda ham zarb berishda ham bir xil holatda qolishi 
zarur (66-rasm). 
Bolg`a bilan zarba berish. 
Ishning sifati va sermahsulligi silkinish sur`ati 
va bolg`aning zarbasiga bog`liq. Zarbani barmoq, bilak yoki yelka bilan berish 
mumkin. 
Barmoq usulidagi zarba 
berishda (67-rasm, 
a) 
silkinish o`ng qo`l 
panjalarining egilishi hisobiga ro`y beradi. Bu holdagi silkinishda barmoq va 
bilak oxirigacha bukiladi, keyin barmoqlar siqilishib zarba beriladi. Bunday 
zarba nozik va aniq ishlarni bajarishda ishlatiladi. 
Bilak usulida zarba 
berishda (67-rasm, 
b) 
o`ng qo`l tirsagi bukiladi. 
Silkinishda qo`lning barmoklari qisiladi hamda bo`shashadi. Qattiq zarba 
berish uchun qo`lni tezroq qo`yib yuborish kerak. Bunday zarbadan 
materialning yupqaroq qatlamini kesib olib tashlashda va tirqish, ariqchalar 
hosil qilishda foydalaniladi. 
65-rasm. 
Metallni qirqish 
da gavda 
(a) 
va oyoqning (b) 
holati. 

---

18
67-rasm. 
Bolg`a bilan zarba berish: 
a—
barmoq; 
b— 
bilak; 
v—
elka bilan.
Elka usulida zarba berishda 
(7-rasm, 
v) 
qo`l, slka harakat qiladi
, binobarin
, 
silkinish maksimal
 
bo`lishi bilan birga zarba slkadap u tiladi. Bunda yelka, tirsak va 
barmoklar qatnashadi. Usul metalldan
 
qalinroq qavatni kesib olib tashlashda 
qo`llaniladi. 
Zarbaning kuchi ishning xarakteriga mos bo`lishi kerak (bolg`a qancha 
ogir, dastasi qancha uzun bo`lsa, zarba shuncha kuchli bo`ladi). Qo`lning 
uzunligi silkinish beruvchi zarbaning kuchiga to`g`ri pro
I 
yursional bo`ladi. 
Kesish paytida har ikkala qo`l ishlashi: o`ng qo`ldagi bolg`a silkina boshlaganda 
chap qo`l bilan zubiloni kesiluvchi yuzaga yo`naltirib sozlab turish kerak (68-
rasm). Zubiloning og`ish burchagi haddan tashqari kattalashib ketsa, asbob 
sirtdan toyib ketishi mumkin. Zarbani zubilo kallagining markaziga beriladi, bu 
ishni aniq va ishonchli bajarish mashklarga bog`liq. 
Chilangarlar kesish naytida zubiloning kallagiga emas, balki kesiluvchi 
joyga qaraydi. Bo`lg`usi chilangarlar ham ustalarning ish usullarini doim kuzatib 
borishi va bu usulni o`zlashtirib olishlari kerak.