U jo'Rayev, R. F a r m o n o V, s h. E r g a s h e V

T/r 
Davlatlar 
Inqilob 
Inqilob 
Inqilob 
Inqilob 
Tarixiy 
boshlangan 
tugagan 
amalga 
yakunlari 
ahamiyati 
yil 
У« 
oshirgan 
tadbirlar 
1.  Angliya 
2.  Fransiya 
17- §. XVI-XVIII asrlarda Germaniya imperiyasi 
Iqtisodiy ahvol. Germaniya iqtisodiy taraqqiyotda Angliya, 
^X^, Gollandiya va Fransiya kabi davlatlardan orqada qoldi. Hatto XVI 
asrning ikkinclii yarmidan boshlab iqtisodiy toshlmnlik ham boshlandi. 
Bu, avvalo, Germaniyaning 300 dan ortiq mayda-mayda knyazlik 
(davlat)larga bo 'Unib ketganligi oqibati edi. Siyosiy tarqoqlik yagona ichki 
bozorning vujudga kelishiga imkon bermadi. 
Bundan tashqari, bu davrda dengiz savdo yo 'harming Atlantika okeaniga 
ko'chganligi oqibatida Germaniya orqali о'tadigan dengiz savdo yo'llari 
o'z ahamiyatini ham yo 'qotdi. Vaholanki, XVI asr о'rtalarigacha Shimoliy 
Italiya va uning vositachiligida butun Sharqning G'arbiy Yevropa bozorlari 
bilan aloqalari Germaniya yerlaridan о 'tgan. 
Germaniyaning xalqaro miqyosdagi iqtisodiy roli - uning mis ishlab 
chiqarish  b o ' y i c h a dunyoda birinchi o'rinni egallab kelganligi bilan 
belgilanib keldi.  M i s savdoda asosiy vosita  h i s o b l a n a r d i .  B i r o q 
A m e r i k a d a n Yevropaga oltin va  k u m u s h n i n g katta-katta  m i q d o r d a 
keltirilishi  G e r m a n i y a misining  a h a m i y a t i g a jiddiy putur yetkazdi. 
Shuningdek, nemis sanoat mahsulotlari chet davlatlar sanoat mahsulot-
lari bilan raqobat qila olmadi. Chunki Germaniyada manufaktura ishlab 
chiqarishi faqat shahar bilan  c h e k l a n i b  q o l g a n edi. U  q i s h l o q q a 
yoyilmadi,  y a ' n i natural xo'jalik munosabatlari  h u k m surgan qishloq 
x o ' j a l i k ishlab chiqarishi sanoat  m a h s u l o t l a r i g a  n i s b a t a n talabni 
qondirmadi. 
1524-1526- yillarda bo'lib o'tgan Buyuk dehqonlar urushi va bu 
urushda dehqonlarning yengilishi о 'rta asr feodal munosabatlarining yana 
uzoq saqlanib qolishiga olib keldi. Qo'zg'olonchilarning talablari feodal 
66 

---

tartiblarini butunlay bekor qilishni ко 'zda tutmagan edi. Dehqonlar bor-
yo 'g 'i bu tartiblarni yumshatishni, dehqonlarga shaxsan ozodlik beriUshini 
nazardatutardi. 
Qo 'zg 'olonning mag 'lubiyatga uchrashi siyosiy tarqoqlikning davom 
etaverishiga  h a m sabab bo'ldi. Va nihoyat, Germaniyaning O'ttiz yillik 
urushda (1618-1648) mag'lubiyatga uchrashi  h a m uning qoloqlik 
botqog 'iga botib qolaverishiga katta ta' sir ко 'rsatgan. 
О 'ttiz yillik urush Yevropaning ikki ittifoqqa bo 'lingan davlatlari (1 -
ittifoq: Avstriya, Ispaniya va Germaniyaning katolik knyazliklari; 2-ittifoq: 
Germaniyaning protestant knyazliklari, Fransiya, Daniya va Shvetsiya) 
o ' r t a s i d a  b o ' l i b  o ' t d i . Bu  u r u s h 1648- yilda Vestfaliya tinchlik 
shartnomasining imzolanishi bilan tugadi. Urushda ikkinchi ittifoq g'alaba 
qozondi. Bu g'alaba tufayli Yevropada siyosiy gegemonlik Fransiyaga 
о 'tdi. Shvetsiya esa Yevropaning buyuk davlatlaridan biriga aylandi. 
Boltiq bo'yida hukmronlik о'rnatishi borasida katta imkoniyatni qo 'lga 
kiritdi. 
Gollandiya Respublikasining davlat mustaqilligi tan olindi. 
Germaniya esa bu urush oqibatida iqtisodiy va siyosiy tanazzulga 
yuz tutdi. Siyosiy parokandalik yanada kuchaydi.