Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Керамзит. 
Осон эрувчан лойни бирдан берилган юқори \ap o - 
ратда пиш ириш дан ҳосил бўлган, кўпчиган сунъий тош доналари 
керамзит деб аталади. Бунда таркибида 5—8 % темир оксиди бўлган 
лой иш латилади. Керамзит ишлаб чиқариш да лойдан таш қари 
минерал хом ашёлар ва сунъий аралашмалар ҳам ишлатиш мумкин.
Керамзит олиш нинг технологик схемаси 7.15-расмда кўрса- 
тилган. Ғишт қолипловчи тасмали зичлагичда диаметри 15 мм. гача 
бўлган қалам сингари лой қаламчалари чиқарилади ва ҳар 1 — 15 
см. ли ўлчамда кесиб турилади. Зичлагичдан чиққан лой цилиндрлар 
қуритувчи транспортёрга ёки шахтага туширилади. Қуригандан 
сўнг, лой сфероидлар ҳарорати 1150— 1300°С ли айланувчи хумдонга 
туширилади ва 30—60 мин. пиширилади. Бу ерда донадор кўпчиган 
керамзит шағали ҳосил бўлади. Кўпчиш коэффициенти 4 дан ортиқ 
бўлиш и керак. У нинг уюм ҳажм оғирлиги 250 дан 800 к г /м 3
198

---

2
7.15-расм.
Керамзит ишлаб чиқариш схемаси:
/ — хом ашё ортилган аравача; 
2—
транспортёр; 
3
— лойни қайта ишловчи ва қолипловчи 
машина; 
4—
юмалатиб қорувчи аппарат; 5— қуритадиган транспортёр; 6— ў ч о қ н и н г қабул 
қилувчи бункери; 7— ло йни купчитувчи айланма ўчоқ; 
8—
ўчоққа ёқилғи бериш;
9 — элеватор; 
/0 —
навларга ажратиш; / / — керамзит шағали йиғувчи бункер.
атрофида бўлади. Сув шимувчанлиги 8—20 %, совуққа чидамлилиги 
25 цикл га тенг. Сиқилиш даги мустаҳкамлик чегараси 6—55 М Па.
Керамзит, асосан, енгил бетон ва енгил йиғма темир-бетон 
конструкциялар иш лаб чиқариш да, тўлдиргич сифатида и ш ла­
тилади. Ўрта Осиёда керамзит ишлаб чиқариш ва улар асосида 
тем и р -б ето н ко н стр у к ц и я л ар н и кури ли ш д а иш лати ш устида 
проф ессор А .Б.А ш рабовнинг олиб борган илмий-тадқиқотлари 
қурилишга қўшилган катта ҳисса ҳисобланади.